شمارش معکوس برای ازسرگیری مذاکرات
پرونده هسته‌ای ایران، یکی از پیچیده‌ترین مسائل دیپلماتیک جهان، بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته و نشانه‌های روشنی از بازگشت به مذاکرات نمایان شده است.
روزنامه آرمان امروز در گزارشی نوشت:
پرونده هسته‌ای ایران، یکی از پیچیده‌ترین مسائل دیپلماتیک جهان، بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته و نشانه‌های روشنی از بازگشت به مذاکرات نمایان شده است. اروپا، به‌عنوان بازیگری کلیدی در حفظ توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام)، بارها از ایران درخواست کرده تا گفت‌وگوها را از سر بگیرد.
در روزهای اخیر، وزرای خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا در موضعی مشترک، خواستار بازگشت فوری به مذاکرات شدند و هشدار دادند که تداوم غنی‌سازی اورانیوم می‌تواند به تشدید تنش‌ها با غرب منجر شود.
این درخواست، که پس از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران مطرح شد، بر ضرورت دیپلماسی تأکید داشت.
چندی پیش نمایندگان E3 در نشستی در پاریس با مقامات ایرانی دیدار کردند و خواستار توقف فعالیت‌های غنی‌سازی در سطوح بالا و همکاری کامل با بازرسان آژانس شدند. دو روز پیش نیز، اروپا بار دیگر، از ایران خواست تا مذاکرات را با حضور همه طرف‌ها، از جمله ایالات متحده، از سر بگیرد.
پیش تر نیز سه قدرت اروپایی در بیانیه‌ای اعلام کردند که آماده میزبانی مذاکرات در وین هستند تا توافقی پایدار برای محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران حاصل شود. این چهار درخواست پیاپی، که هر یک با لحنی مصمم اما دیپلماتیک بیان شد، نشان‌دهنده عزم اروپا برای جلوگیری از تقابل نظامی و حل بحران از طریق گفت‌وگو است.
اروپایی‌ها، که از فروپاشی برجام در سال ۲۰۱۸ ضربه دیده‌اند، اکنون با اهرم اسنپ‌بک و مهلت انقضای برجام در ۱۸ اکتبر، فشار را افزایش داده بودند اما همزمان درهای دیپلماسی را باز نگه داشته‌اند.
ایالات متحده، هرچند مستقیماً وارد مذاکرات نشده، به‌صورت غیرمستقیم تمایل خود را به ازسرگیری گفت‌وگوها نشان داده است. در مارس ۲۰۲۵، دولت ترامپ از طریق میانجی‌ها پیامی به تهران ارسال کرد که در آن آمادگی برای مذاکرات غیرمستقیم در ازای توقف غنی‌سازی ۶۰ درصدی اعلام شد.
این سیگنال، که پس از افزایش تنش‌ها در منطقه خاورمیانه مطرح شد، با اظهارات مقامات کاخ سفید در ژوئن ۲۰۲۵ تقویت گردید، زمانی که مشاور امنیت ملی آمریکا در مصاحبه‌ای گفت: «ما آماده‌ایم با ایران به توافق برسیم، اگر تهران گام‌های ملموسی برای اعتمادسازی بردارد.»
واشنگتن از طریق قطر پیام دیگری فرستاد و خواستار مذاکره شد. این سیگنال‌های ضمنی، که با سیاست فشار حداکثری تفاوت دارد، نشان می‌دهد آمریکا، پس از ناکامی حملات محدود نظامی در متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران، دیپلماسی را به‌عنوان راه‌حل می‌بیند.
ترامپ، در سخنرانی اخیر خود، به‌طور غیرمستقیم به امکان توافق اشاره کرد و گفت: «جهان از دیپلماسی سود می‌برد، نه درگیری.» این پیام‌ها، هرچند محتاطانه، نشان‌دهنده تغییر رویکرد واشنگتن به سمت گفت‌وگو است، به‌ویژه که تحریم‌های گسترده نتوانسته‌اند پیشرفت هسته‌ای ایران را متوقف کنند.
ایران و دیگر طرف‌های ذی‌نفع نیز بر لزوم دستیابی به توافقی دیپلماتیک تأکید دارند. مقامات ایرانی، از جمله وزیر خارجه، بارها اعلام کرده‌اند که تهران آماده توافقی است که حقوق هسته‌ای‌اش را حفظ کند و تحریم‌ها را لغو نماید. در اوت ۲۰۲۵، ایران با آژانس توافقی برای ازسرگیری بازرسی‌ها از تأسیسات کلیدی، از جمله نطنز و فردو، امضا کرد، گامی که به‌عنوان نشانه‌ای از حسن نیت تلقی شد. رئیس‌جمهور ایران، در سخنرانی سپتامبر در مجمع عمومی سازمان ملل، تأکید کرد که «دیپلماسی تنها راه‌حل پایدار است» و خواستار تضمین‌های حقوقی برای لغو تحریم‌ها شد.
چین و روسیه، به‌عنوان اعضای باقی‌مانده برجام، نیز بر ضرورت گفت‌وگو پافشاری دارند. مسکو در ژوئن ۲۰۲۵ نشستی با ایران و آژانس برگزار کرد تا پروتکل‌های نظارتی تقویت شود، و پکن در بیانیه‌ای از تمدید مهلت اسنپ‌بک حمایت کرد تا فضای دیپلماتیک حفظ گردد. قطر و عمان، به‌عنوان میانجی‌های منطقه‌ای، نقش فعالی در انتقال پیام‌ها بین تهران و غرب ایفا کرده‌اند و دوحه میزبان مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکا بود.
حتی مدیرکل آژانس، در گزارش اخیر خود، همکاری ایران را «مشروط اما مثبت» توصیف کرد و بر دیپلماسی به‌عنوان تنها مسیر ممکن تأکید نمود. این همگرایی، که از سوی همه طرف‌ها تقویت شده، فضایی مساعد برای مذاکرات ایجاد کرده است.
اجرایی شدن کامل آتش‌بس در غزه، که در اکتبر ۲۰۲۵ آغاز شد، این روند را تسریع می‌کند. پس از دو سال درگیری ویرانگر، توافق صلح ۲۰ماده‌ای، که شامل توقف کامل درگیری‌ها، تبادل اسرا و بازگشایی گذرگاه‌های غزه است، به تصویب طرفین رسید. این آتش‌بس، که با نظارت ۲۰۰ نیروی بین‌المللی و میانجی‌گری مصر و قطر اجرایی شد، تنش‌های منطقه‌ای را کاهش داده و فشار نظامی بر ایران، به‌عنوان حامی گروه‌های مقاومت، را کم کرده است
این ثبات، تهران را به تمرکز بر پرونده هسته‌ای ترغیب می‌کند، زیرا کاهش تنش‌های منطقه‌ای نیاز به اهرم‌های ژئوپلیتیک را کمرنگ می‌سازد. اروپا و آمریکا، با ارسال پیام‌های مثبت، و ایران، با نشان دادن انعطاف در بازرسی‌ها، زمینه را برای ازسرگیری گفت‌وگوها فراهم کرده‌اند. انتظار می‌رود بزودی مذاکرات آغاز شود، با هدف دستیابی به توافقی که غنی‌سازی ایران را محدود کند، تحریم‌ها را لغو نماید و ثبات منطقه‌ای را تقویت کند. این توافق، که می‌تواند شامل محدودیت‌های ۱۰ساله بر غنی‌سازی و نظارت‌های گسترده در ازای لغو تدریجی تحریم‌ها باشد، امید به پایان یک دهه تنش را زنده کرده است. دیپلماسی، با وجود همه موانع، بار دیگر راه خود را می‌یابد.
