نقطه سرخط؛ نوبت «فرصت‌سازی» از «تهدید» اسنپ‌بک
در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۵، جهان شاهد چرخشی حساس در روابط بین‌المللی بود. فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک توسط کشورهای اروپایی علیه ایران. این اقدام، که توسط بریتانیا، فرانسه و آلمان (E3) کلید خورد، به معنای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل است که در سال ۲۰۱۵ با امضای برجام معلق شده بودند.
روزنامه آرمان امروز در گزارشی نوشت:
در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۵، جهان شاهد چرخشی حساس در روابط بین‌المللی بود. فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک توسط کشورهای اروپایی علیه ایران. این اقدام، که توسط بریتانیا، فرانسه و آلمان (E3) کلید خورد، به معنای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل است که در سال ۲۰۱۵ با امضای برجام معلق شده بودند.
این مکانیسم، بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، به اروپا اجازه می‌دهد تا با ادعای نقض تعهدات هسته‌ای توسط ایران، تحریم‌هایی چون محدودیت‌های تسلیحاتی، موشکی و مالی را احیا کند. اما این تصمیم، که تا ۲۸ سپتامبر فرصت نهایی برای توقف دارد، نه پایان یک ماجرا، بلکه سرآغاز بازی پیچیده‌ای است.
اروپا با این حرکت، اهرمی قوی برای فشار بر ایران ساخته تا در مذاکرات آینده، امتیازات بیشتری طلب کند. با این حال، این لحظه بحرانی، دریچه‌ای برای دیپلماسی باز کرده است؛ فرصتی که می‌تواند ایران را به توافقی جامع‌تر از برجام هدایت کند و برای همیشه از زیر بار تحریم‌ها رها سازد.
اسنپ‌بک، در ظاهر، واکنشی به فعالیت‌های هسته‌ای ایران است. اروپا می گوید که افزایش غنی‌سازی اورانیوم، محدود کردن بازرسان آژانس و توسعه فناوری‌های موشکی، نقض روح و متن برجام است. اما پشت این ادعاها، انگیزه‌های سیاسی عمیق‌تری نهفته است.
اروپا، که از زمان خروج آمریکا از برجام در ۲۰۱۸ تلاش کرده بود نقش میانجی را ایفا کند، اکنون زیر فشارهای فزاینده آمریکا و متحدانش قرار دارد. با روی کار آمدن دولتی تندرو در واشنگتن، E3 نمی‌خواهد در حاشیه بماند. آن‌ها با فعال‌سازی اسنپ‌بک، نه تنها ایران را به واکنش وامی‌دارند، بلکه خود را در مرکز بازی دیپلماتیک قرار می‌دهند.
این اهرم، به آن‌ها اجازه می‌دهد تا در مذاکرات آتی، نه فقط بر مسائل هسته‌ای، بلکه بر موضوعات گسترده‌تری چون نقش ایران در منطقه فشار بیاورند.
این یک شطرنج سیاسی است؛ اروپا مهره‌های خود را حرکت داده تا ایران را به معامله‌ای بزرگ‌تر وادار کند.
اما این ابتدای ماجراست. اسنپ‌بک، برخلاف ظاهر تهدیدآمیزش، فرصتی بی‌نظیر برای ایران ایجاد کرده است. از امروز، پنجره‌ای برای مذاکره باز شده که می‌تواند به توافقی تاریخی منجر شود. ایران، که این اقدام را “غیرمشروع” خوانده و تهدید به کاهش همکاری با آژانس کرده، اکنون در موقعیتی است که می‌تواند از دیپلماسی برای تغییر بازی استفاده کند. تجربه برجام نشان داد که ایران قادر است با مذاکره هوشمندانه، تحریم‌ها را بردارد و اقتصاد خود را به اقتصاد جهانی متصل کند.
صادرات نفت دو برابر شد، سرمایه‌گذاری خارجی وارد شد و رشد اقتصادی جهش یافت. اما خروج آمریکا آن را زمین‌گیر کرد. حالا، با درس‌هایی از گذشته، ایران می‌تواند توافقی جامع‌تر بسازد – توافقی که نه تنها هسته‌ای، بلکه اقتصادی، امنیتی و منطقه‌ای را در بر بگیرد.
برای رسیدن به این هدف، ایران باید استراتژی چندجانبه‌ای پیش بگیرد. نخست، حفظ موضع محترمانه اما محکم: ادامه فعالیت‌های هسته‌ای در سطح محدود، اما آمادگی برای بازگشت به تعهدات در ازای رفع کامل تحریم‌ها.
دوم، تقویت روابط با قدرت‌های شرقی مانند چین و هند، که می‌توانند در شورای امنیت یا بازارهای جهانی از ایران حمایت کنند. سوم، دیپلماسی فعال: اعزام تیمی قوی به مذاکرات، با ترکیبی از دیپلمات‌های کارکشته و اقتصاددانان، تا تضمین‌هایی چون آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده و دسترسی به فناوری‌های نوین را مطالبه کنند.
ایران باید مذاکرات را به سمتی هدایت کند که شامل لغو دائمی تحریم‌ها، سرمایه‌گذاری خارجی و حتی همکاری‌های منطقه‌ای برای صلح باشد. تصور کنید توافقی که ایران را به بازارهای جهانی متصل کند، پروژه‌های زیرساختی را احیا کند و راه را برای توسعه پایدار هموار سازد. این، نه تسلیم، بلکه پیروزی استراتژیک است.
چالش‌ها البته عظیم‌اند. بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، اقتصاد ایران را که همین حالا زیر فشار تورم ۴۰ درصدی و کاهش ارزش پول ملی است، بیشتر تضعیف می‌کند. محدودیت‌های بانکی، تجارت خارجی را دشوار کرده و هزینه‌های زندگی را برای مردم بالا برده است. اما این فشار می‌تواند به جای تسلیم، محرک دیپلماسی باشد. ایران در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ نشان داد که می‌تواند با مذاکره، جهان را متقاعد کند.
حالا، با تجربه آن دوران و آگاهی از نقاط ضعف برجام، می‌تواند توافقی بسازد که پایدارتر باشد. اروپا، که از قطع تجارت با ایران میلیاردها یورو ضرر کرده، مشتاق بازگشت به بازار ایران است. اگر مذاکرات تا پایان ماه جاری آغاز شود، احتمال توقف اسنپ‌بک بالاست.
ایران باید از این فرصت برای مذاکراتی گسترده استفاده کند – مذاکراتی که نه فقط هسته‌ای، بلکه آینده اقتصادی و جایگاه جهانی ایران را تضمین کند.
این لحظه، آزمونی برای عزم ایران است. اسنپ‌بک می‌تواند به جای تهدید، پلی به سوی رهایی باشد. دیپلماسی، همان‌طور که در برجام موفق شد، کلید موفقیت است. ایران باید با تیمی قوی، مذاکراتی فشرده را آغاز کند و توافقی را بسازد که نه تنها تحریم‌ها را برای همیشه بردارد، بلکه آینده‌ای روشن برای نسل‌ها رقم بزند. زمان، تنگ است، اما فرصت، عظیم. ایران می‌تواند از این بحران، پیروزی بسازد و توافقی حاصل شود که تاریخ را تغییر دهد.
