صدای پای فروپاشی آمریکای ترامپ می‌آید

رضا داد درویش در یادداشتی در روزنامه اطلاعات نوشت:

 نظم جهانی در حال دگرگونی است و در چنین فضایی، رقابت ژئوپلتیکی بین قدرت‌های بزرگ تشدید می‌شود. آمریکا دیگر همچون دهه‌های گذشته نه توان لازم و نه در دوره ترامپ می‌خواهد به سان گذشته، خود را ضامن نظم جهانی تبدیل کند.

آمریکا، در دوران ترامپ در پی افزایش رقابت با سایر قدرت‌های بزرگ تا نابودی آنها است. این اقدام به امید جلوگیری از افول فزاینده خود و جایگاه خویش در سلسله مراتب قدرت در عرصه جهانی صورت می‌گیرد. اعمال تحریم، برقراری تعرفه، کنترل صادرات و تشدید اختلافات بین کشورهای بزرگ با همسایگانش، فروش تسلیحات و رواج جنگ و درگیری از جمله اقداماتی است که در سیاست‌های راهبردی ترامپ قرار دارد.

آمریکا در گذشته بیشتر به عنوان قدرت دریایی ناظم و ضامن نظم بین‌المللی مبتنی بر قانون بود، ولی امروزه مقامات عالی آمریکا هر روز از این نظم انتقاد می‌کنند. به باور آنها این نوع نظم بیشتر به نفع رقبای آمریکا از جمله چین و به ضرر آمریکا عمل می‌کند، به طوری که از زمان روی کار آمدن ترامپ در واشنگتن، این کشور در عمل، همانند یک قدرت قاره‌ای در عرصه بین‌المللی با سایر کشورها رفتار می‌کند. آمریکا کشوری محصور بین دو اقیانوس و مرزهای طولانی با کشورهای کانادا و مکزیک است.

جنگ تجاری این کشور با همسایگان و همچنین ناکارآمد سازی موسسات و نهادهای بین‌المللی و اصول بنیادین حقوق بین‌الملل، به اقدامات عادی دولت ترامپ تبدیل شده است.

درخواست الحاق کانادا به آمریکا به عنوان ایالت پنجاه و یکم، تسخیر گرینلند متعلق به دانمارک، بازپس‌گیری پاناما، خرید غزه و حال طرح مالکیت بر بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در کره جنوبی موید این است که آمریکا از دید ترامپ، بیشتر یک کشور قاره‌ای، بر خلاف گذشته خود است.

طرح این مسائل باعث رشد ناامیدی بین متحدان سابق آمریکا شده است. تداوم این روند باعث استقلال عمل این کشورها و تنزل بیشتر جایگاه آمریکا از یک قدرت اساسی در عرصه بین‌المللی به قدرتی که فقط در فکر خود و در چهارچوب سیاست «اول آمریکا» همچون فرانسه دوران ناپلون بناپارت عمل می‌کند، خواهد شد.

برونداد اصلی این روند به نفع قدرت‌هایی خواهد بود که آمریکا آنها را در فهرست کشورهای رقیب و دشمن تعریف می‌کند. چین کشوری است که حداقل سه برابر آمریکا جمعیت دارد و زیرساخت‌های تولیدی آن نیز بیش از آمریکا می‌باشد.

چین دارای تسلیحات اتمی است که قدرت و برد آن به خاک آمریکا نیز می‌رسند. برای کشورهای قاره‌ای، زمین معیار قدرت است. در حالی که برای قدرت‌های دریایی معیار قدرت، ارز رایج آن است. از این بابت جایگاه دلار از نظر میزان استفاده در تجارت بین‌المللی و ذخایر جهانی به دلیل استفاده بیش از حد از آن به عنوان یک سلاح از سوی واشنگتن رو به کاهش است.

دیدار اخیر رئیس‌جمهوری جدید کره جنوبی با ترامپ در کاخ سفید حاوی نکاتی است که موید مطالب فوق می‌باشد. رئیس‌جمهوری کره به امید نوسازی ارتش کشورش به دلیل پیشرفت فن‌آوری به دیدار ترامپ شتافت ولی ترامپ برخلاف انتظار و دیپلماسی سنتی رایج بین دو کشور از سال ۱۹۵۳ زمان جنگ کره، خواستار مالکیت واشنگتن بر بزرگترین پایگاه آمریکا در این کشور شد. ترامپ با این ادعا که آمریکا سرمایه‌گذاری کلانی در پایگاه‌های نظامی خود انجام داده است و بیش از ۴۰ هزار نیروی نظامی مستقر در کره‌جنوبی دارد، (البته بر اساس آخرین برآوردها ۸۵۰۰ نیروی نظامی آمریکا در کره جنوبی مستقر هستند) از رئیس‌جمهوری این کشور درخواست کرده که مالکیت زمین بزرگترین پایگاه نیروهای آمریکا در کره جنوبی را به واشنگتن واگذار کند.

این درخواست را می‌توان از زوایای متعددی تحلیل کرد. در اینجا به سه نکته آن اشاره می‌شود:

۱- آمریکا از بدو شکلگیری خود در ۱۷۷۶ تاکنون نسبت به وسعت کشور روسیه حسادت داشته است. به همین دلیل، در سال ۱۸۵۳ سرزمین آلاسکا را از روسیه خرید.

۲- درباره تملک بر گرینلند نیز دو تن از روسای جمهوری آمریکا قبل از ترامپ نیز خواستار این سرزمین بوده‌اند.

۳- ترامپ فردی تاجر و عاشق زمین است که با روی کار آمدنش خواستار الحاق کشور کانادا به آمریکا و بازپس‌گیری پاناما و تملک غزه شده است. او در دیدار اخیر خود با رئیس جمهوری کره جنوبی،

نیز پیشنهاد و خواستار بخشی از خاک این کشور را نموده است. بعید نیست در  دیدار با مقامات سایر کشورها که نیروهای نظامی آمریکا در آن مستقر هستند، از جمله ژاپن، آلمان و غیره نیز به فهرست باز خود اضافه کند .

سخن آخر اینکه مؤلفه‌های تشکیل‌دهندۀ قدرت آمریکا در قبال رقبای خویش، به ویژه چین رو به سراشیبی است و رویکرد کاسبکارانه و ملاک گونه ترامپ نیز بذر ناامیدی را در میان متحدان سنتی آمریکا به‌طور فزاینده‌ای افزایش می‌دهد.

ترامپ همچنین خواستار تغییر قرارداد مشترک بین دو کشور آمریکا و کره جنوبی شده است. از جمله بندهای مورد نظر ترامپ در قرارداد مذکور این است که کره جنوبی نیز همانند اعضای ناتو، بودجه نظامی خود را از ۸/۲ درصد تولید ناخالص ملی به ۵ درصد افزایش دهد. علاوه بر این، فرماندهی مشترک نیروهای نظامی کره که به استعداد ۶۰۰ هزار نفر است، در مأموریت خارج از شبه جزیره کره تحت عنوان «نرمش راهبردی»۱ شرکت کند.

فرمانده این نیروها به عهده ژنرال چهار ستاره آمریکایی و معاون آن نیز یک ژنرال چهار ستاره کره‌ای است. نگرانی مقامات کره جنوبی این است که آمریکا آنان را با اجبار وارد جنگ با چین بر سر تایوان کند و در صورت توافق کره جنوبی با این درخواست، نه تنها حاکمیت کره بیش از گذشته خدشه‌دار خواهد شد، بلکه موجب تشکیل محور کره شمالی ـ چین و روسیه نیز میشود.

همچنین پایانی بر سیاست سنتی کره جنوبی مبنی بر تجارت با چین (بزرگترین شریک تجاری) و مشارکت امنیتی با آمریکا خواهد بود. در این صورت، جهان شاهد تداوم و تشدید خصومت و تنش در شبه جزیره کره و خاور دور خواهد شد.