مشکلات رسانه‌ها و بی‌تفاوتی مسئولان

روزنامه آرمان ملی در گزارشی نوشت:

17 مرداد را روز خبرنگار می‌‌نامند. روزی برای اهالی رسانه و تقدیر از زحمات آنها؛ اما تاکنون این روز صرفا به تقدیر، تشکر و و بیانیه‌های حمایتی از سوی مسئولان و نهادهای مختلف از جامعه خبری، رسانه‌ها، خبرنگاران و روزنامه‌نگاران گذشته است و کمتر به مباحثی که اصحاب رسانه‌ با آنها دست به گریبان هستند پرداخته‌اند. چه اینکه هر زمان نیز صحبت از مشکلات و مسائل خبرنگاران و اصحاب رسانه شده است مسئولان با وعده ان‌شاء‌ا... حل خواهد شد همه را احاله به آینده داده‌اند. آینده‌ای که هیچگاه فرا نرسیده است و هر سال سخت‌تر از سال گذشته سپری شده است.

لذا این حق خبرنگاران و روزنامه‌نگارانی است که در طول سال در حوزه‌های مختلف قلم می‌زنند و از همه مسائل صحبت می‌کنند یک روز را هم از مسائل و مشکلات خود بنویسند و بگویند. مشکلات اقتصادی که آنها را نیز مانند سایر اقشار جامعه رنج می‌دهد و حقوق خبرنگاری و روزنامه‌نگاری کفاف مخارج زندگی آنها را نمی‌دهد و بسیاری را به شغل دوم و بعضا سوم آن هم غیرمرتبط با شغل اصلی خود واداشته است. امنیت شغلی دیگر مساله‌ای است که اصحاب رسانه با آن مواجهند چنانکه مشخص نیست با تحولات مختلفی که در جامعه رخ می‌دهد تا چه میزان امنیت شغلی آنها تامین باشد و گرفتار تعطیلی، اخراج یا تعدیل نیرو نشوند. بیمه خبرنگاران و مساله مسکن خبرنگاران مسائلی است که بارها مطرح شده و به‌رغم وعده‌های داده شده از سوی مقامات مسئول همچنان مساله مسکن در هاله‌ای از ابهام مانده است و افق پیش‌روی آن برای اصحاب رسانه روشن نیست. از سوی دیگر مساله امنیت حرفه‌ای اصحاب رسانه مساله‌ای که باید بدان توجه ویژه داشت. محدودیت‌هایی که خبرنگاران و روزنامه‌نگاران با آن مواجه هستند و بعضا نیز از سوی نهادهای مختلف احضار می‌شوند. مجموع این مسائل و مسائل درون صنفی باعث شده تا اصحاب رسانه با مشکلاتی مختلفی مواجه گردند و هر سال منتظر تغییر، اصلاح و بهبود نسبت به سال گذشته در حرفه خود باشند. اما آنچه تا کنون مشاهده شده صرفا برخی رویه‌های تکراری از قبیل نشست‌ها، سمینارها و سخنرانی‌هایی بوده که در آن قول‌های مساعدی برای حل مشکلات اصحاب رسانه داده شده، اما تا سال بعد به دست فراموشی سپرده شده است. مساله مهم دیگری که نباید راحت از آن عبور کرد مساله مشکلات رسانه‌ها است. از مشکلات اقتصادی گرفته تا محدودیت‌هایی که باعث شده رسانه‌ها تاثیر‌گذاری خود را از دست دهند و مرجعیت رسانه از داخل به خارج برود و جامعه دیگر رسانه‌های داخلی را دنبال نکند. امروز بحران اقتصادی به‌ویژه بحران کاغذ برای روزنامه‌ها باعث شده تا موجودیت آنها به خطر بیفتد و نتوانند روال معمول خود را پیش بگیرند. عدم کمک‌های مالی نیز از سوی دیگر کار را برای رسانه‌ها سخت و دشوار کرده است. لذا انتظار می‌رود که دولت و سایر ارکان حاکمیت که رسانه‌ها را در خط مقدم آگاهی‌بخشی به جامعه می‌دانند به این مسائل و مشکلات نیز اشراف نظر ویژه‌ای داشته باشند که رسانه‌ها بیش از این متحمل مشکلات و خسارات نباشند و بتوانند بهتر از گذشته به حیات خود ادامه دهند.

*مشکلات اقتصادی

رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران در خصوص مشکلات اصحاب رسانه اظهار داشت: محدودیت‌های بسیاری وجود دارد که باعث می‌شود رسانه‌ها از یکطرف به مشکلات اقتصادی و از طرف دیگر سیاسی روبه‌رو شوند. بحث اقتصادی که بحث خیلی خیلی روز هم هست نبود کاغذ و افزایش قیمت چندین برابری آن نیست به قبل از جنگ از یکطرف و رهاکردن رسانه توسط خود دولت از طرف دیگر مثل روزنامه شهروند که خود دولت یک شبه تصمیم به بستن آن گرفت و محدودیت‌های متفاوتی از اینکه چه چیزی بنویسید یا  ننویسید محدودیت‌های بیشتری را ایجاد کرده است. اکبر منتجبی به «آرمان ملی» گفت: شرایط به شکلی است که در این فضا مردم دیگر نمی‌توانند به رسانه اعتماد کنند چرا که رسانه نمی‌تواند حامل گفتمان مردم و نظرات آنها باشد یا در واقع خبرهایی که مردم دنبال آن هستند آزادتر و با تحلیل بهتری ارائه دهد. اینها مشکلاتی است که وجود دارد و در کنار آن نیز فضای مجازی، فیک نیوزها و باج نیوزها نیز آمده‌اند که شرایط خیلی بدی را برای روزنامه‌نگاران و رسانه‌های ایرانی به وجود آوردند. سردبیر روزنامه سازندگی بیان کرد: مشکلات اقتصادی فشار خیلی زیادی را به رسانه‌ها وارد کرده است. در کنار این موضوع استارت‌آپ‌هایی راه افتادند که متاسفانه بخش زیادی از روزنامه‌نگارهای درجه یک را با حقوق چندین برابر روزنامه‌ها با خود بردند و در نتیجه روزنامه‌ها به لحاظ نیروی کیفی تهی شده است. وضعیت به شکلی است که تحریریه‌ها واقعا در حال مرگ هستند. منتجبی تاکید کرد: مشکلات اقتصادی بیش از اندازه شده است. دولت در حوزه رسانه به شدت ناکارآمد است به‌رغم اینکه ما آدم رسانه‌ای در این دولت داریم. بیشتر از هیات وزیران آدم رسانه‌ای در این دولت داریم اما عملا می‌بینید که برون دادی ندارند.

* یادآور تلخکامی‌ها

یک عضو شورای اطلاع‌رسانی دولت در خصوص شرایط امروز رسانه‌ها با توجه به مشکلات جاری اظهار داشت: برای ساختن هر جامعه مطلوبی ما به دو ارگان توانا نیاز داریم یکی نظام قضایی و رسانه‌های آزاد. بدون قوه قضاییه و رسانه آزاد هیچ تلاش و پویشی برای مبارزه با فساد، نیل به کنترل رفتار دولت برای مقابله با دست‌اندازی بی‌اندازه در زندگی مردم و اصل منافع ملی موفق نخواهیم شد. فیاض زاهد به «آرمان ملی» گفت: از طرفی هم متاسفانه به‌دلیل سخت‌گیری‌های بی‌مورد یا فقدان درک درست از مسئولیت رسانه‌ای بسیاری از روزنامه‌نگاران، نویسندگان و خبرنگاران دچار مشکلات جدی شدند و بخش زیادی از آنها به‌عنوان سرمایه‌های ارزان و مفت در اختیار سرویس‌های خارجی قرار گرفتند و در شبکه‌های ضد ملی مشغول شده‌اند. فیاض زاهد ادامه داد: تندروهای داخلی بزرگترین خدمت را به تندروهای خارجی کردند. از سویی سابقه ندارد که رسانه موفقی را در جهان پیدا کنید که خارج از محیط جغرافیایی و لوکیشن خودش کار کند و برای کشور مخاطب برنامه بسازد. الان مردم ایران به جای اینکه به صداوسیما نگاه کنند به شبکه‌های بیرونی نگاه می‌کنند و این بلایی است که برخی رویکردهای نادرست تحمیل کرده است. این روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای افزود: این روزها اکثر روزنامه‌های ما مشکل کاغذ دارند و به‌رغم پیگیری‌هایی که در دولت صورت گرفته هنوز تعیین تکلیف نشده است. شما برای پیچ و مهره و برای بیل و سنگ قبر تامین ارز انجام می‌د‌هید، اما برای کاغذ مطبوعات و انتشارات این کار را نمی‌کنید! زاهد بیان کرد: لذا با تبریک به روز خبرنگار و روزنامه‌نگار باید گفت که این روز بیشتر یادآور تلخکامی‌هایی است که با آن روبه‌رو هستیم. تعداد زیادی از روزنامه‌نگاران امنیت شغلی ندارند، بیمه ندارند و حمایت‌های صنفی نمی‌شوند و حقوق‌های خوبی نمی‌گیرند و به راحتی اخراج می‌شوند و از طرفی هم آن عشق و علاقه‌ای که در نتیجه فضای مطلوب مطبوعاتی در ایران باید می‌بود تا نسل جدید جذب شوند به‌دلیل هزینه‌های بالا کمتر می‌شود و آنقدر که خروجی داریم متاسفانه ورودی نداریم. این به این دلیل است که ریسک این شغل بسیار بالا رفته است. وی تصریح کرد: به‌نظر من ترکیبی از مشکلات سیاسی حاکمیتی و صنفی و حرفه‌ای نهاد مطبوعات در ایران را تهدید می‌کند.

* خودسانسوری

یک فعال سیاسی و رسانه‌ای در خصوص شرایط امروز رسانه‌ها در کشور اظهار داشت: بخشی از این موضوع به مسائل صنفی اهالی رسانه باز می‌گردد که متاثر از بقیه صنوف کشور است. بالاخره مسائل معیشتی که روزنامه‌نگاران دارند و رسانه‌های مکتوب ما با مشکل کمبود کاغذ مواجه هستند، مشکلات انکارناپذیری است. محمد مهاجری به «آرمان ملی» گفت: آنچه به نظر من اهمیت بیشتری دارد موضوع ارتقاء توان رسانه در بازتاب واقعیت‌های موجود جامعه است که در حوزه انتشار خبر و تحلیل محتوای خبر دچار مشکلات هستیم. این عضو شورای اطلاع‌رسانی دولت بیان کرد: این مشکلات به دو جهت برمی‌گردد که یک جهت خود رسانه‌هاست که باید باید بپذیریم کمبود آموزش و مهارت بین همکاران رسانه‌ای داریم و گاهی خودمان دچار خودسانسوری هستیم و اصول حرفه‌ای را رعایت نمی‌کنیم و گاهی اوقات به لحاظ اخلاق روزنامه‌نگاری دچار مشکلاتی هستیم. مهاجری عنوان کرد: موضوع دوم به حاکمیت و برخوردی که با رسانه‌ها دارد باز می‌گردد. از این جهت هم بی‌سلیقگی‌های فراوانی وجود دارد. به‌خصوص وقتی که یک بحرانی به‌وجود می‌آید قبل از اینکه به این فکر بیفتند که می‌توانند از ظرفیت رسانه برای حل بحران استفاده کنند به‌دنبال آن هستند که رسانه را مهار کنند و از انتشار خبر و تحلیل باز بدارند. حال اینکه در رسانه‌هایمان خبرنگارانی داریم که هم مصالح ملی و امنیت ملی را می‌فهمند، هم کار رسانه‌ای را خوب بلدند و اگر به آنها اعتماد شود قطعا ملاحظات امنیتی را شاید در تراز بالاتر از آن چیزی که مدنظر مسئولان امنیتی است رعایت کنند.