ابهامات و معمای آتش سوزی‌های سریالی

روزنامه آرمان امروز در گزارشی نوشت:

یکی از سوال‌هایی که این روزهای مردم با وجود وقوع انفجارها و آتش‌سوزی‌های اخیر از یکدیگر می پرسند و در شبکه های اجتماعی نیاز بازتاب دارد، این است که آیا این حوادث پس از دوران جنگ طبیعی است؟ آیا تعداد آنها زیاد نشده، نسبت به سال های گذشته؟ آیا این اتفاقات در روند جریان روزانه قرار دارد یا حوادث خرابکارانه؟ و ده ها سوال دیگر که برخی از روانشناسان و کارشناسان این سوالات را ناشی از ترومای روانی پس سپری کردن جنگ ۱۲ روزه عنوان کرده اند.

مسئولان نیز این موضوع را درک کرده اند و با توجه به افزایش انفجارهای ناشی از نشت گاز، روز گذشته  رئیس شورای شهر تهران از دعوت از مدیران شرکت گاز برای ارائه گزارش در خصوص حوادث پیش‌آمده در ایام اخیر خبر داد. آن طور که مهدی چمران گفته است: «در هفته‌های اخیر انتشار اخبار مربوط به انفجار گاز باعث ایجاد تشویش در افکار عمومی شده است. قصد داریم از شرکت گاز برای ارائه توضیحات درباره وضعیت زیرساخت‌ها دعوت کنیم. همچنین گفتگو با مسئولان محیط زیست و وزارت نیرو در دستور کار است، هرچند با توجه به شرایط فعلی، آنها نیز در تنگناهایی قرار دارند که پس از عادی شدن وضعیت، این جلسات برگزار خواهد شد.»  اما انفجار و آتش سوزی فقط در دو روز گذشته در مجتمع مسکونی پردیسان قم، در برج زمرد جنب برج شهر تبریز، آتش‌سوزی در یک مجتمع تجاری در مشهد، آتش سوزی در فروشگاه کفش واقع در خیابان انقلاب تهران و پیش از آن انفجار و نشت گاز در دو ساختمان جنت آباد و برجی در چیتگر تهران، باعث بروز سوالات بسیاری برای مردم شده است.

مدیرعامل شرکت ملی گاز تأکید کرده که «در کشوری با این حجم از مشترکان گاز، وقوع چنین حوادثی اجتناب‌ناپذیر است و متاسفانه همیشه بوده و آمار آن در این روزها تغیری نکرده است». مثلاً در یک نمونه آمار تجمیعیِ ارائه‌شده، تنها در ۵ ماه ابتداییِ سال ۱۴۰۲، ۳۵ مورد انفجار در مشترکان خانگیِ گاز به دلایلی از جمله سهل‌انگاری رقم خورده و ۱۲ نفر جان خود را در این حوادث از دست داده‌اند. جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران در پاسخ به این سؤال که «حوادث ناشی از نشت گاز در هفته‌های اخیر اتفاق طبیعی است یا روند غیرطبیعی محسوب می‌شود»، گفته است: «برای پاسخ دقیق‌تر باید داده‌های رسمی را مرور کنیم تا مشخص شود این تعداد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش قابل توجه داشته یا خیر، اما براساس تجربه می‌گویم ما شاهد اتفاق غیرطبیعی و افزایش قابل توجه این حوادث نیستیم. گرچه در فصل سرد تعداد حوادث ناشی از نشت گاز نسبتاً زیاد است، اما ما هرساله شاهد حوادث ناشی از نشت گاز در ماه‌های مختلف و ازجمله فصل گرم هم هستیم.»

آمارهای انفجار در سال گذشته

داده‌ها نشان می‌دهد فارغ از هر تفسیر و تحلیلی، طی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۳ هر ساله و در فصول مختلف (اعم از فصل سرد یا گرم)، حوادث ناشی از نشت گاز منجر به مصدومیت و فوت صد‌ها ایرانی شده است.  داده‌های رسمی پزشکی قانونی که تا پایان سال ۱۴۰۳ منتشر شده نشان می‌دهد تعداد سالانه مرگ‌ومیر ناشی از گازگرفتگی (پرونده‌های ارسالی به این نهاد) بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۳ سالانه در مرز ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر در نوسان بوده است. اگر تعداد مصدومان را به این اعداد اضافه کنیم، به احتمال زیاد کل آسیب‌دیدگان ناشی از نشت گاز به ۵ تا ۷ هزار نفر خواهد رسید. اگر این رقم را بر کل سال تقسیم کنیم، ماهانه صد‌ها حادثه ناشی از نشت گاز در کشور می‌تواند رخ دهد.»

سؤال یا ابهام دیگری که درخصوص حوادث ناشی از نشت و انفجار گاز ممکن است به ذهن مخاطب خطور کند، این است که معمولاً حوادث ناشی از نشت گاز در زمستان رخ می‌دهد، پس راز نشت گاز در تابستان چیست؟ نگاهی به داده‌های رسمی سازمان پزشکی قانونی که قابل دسترس برای عموم مردم نیز هست، نشان می‌دهد طی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ که داده‌های ماهانه نیز منتشر شده، حدود ۶۰ تا ۶۵ درصد از حوادث ناشی از نشت گاز در فصل سرد (آذر تا اسفند) و ۳۵ تا ۴۰ درصد نیز در ماه‌های فروردین تا آبان رخ داده است. طبق داده‌های پزشکی قانونی، طی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ در ماه‌های گرم سال یعنی از خردادماه تا شهریور هر سال، ماهانه بین ۳۰ تا ۴۰ مرگ ناشی از گازگرفتگی گزارش شده است.