امام؛ شخصیتی دست نیافتنی

روزنامه اطلاعات در یادداشتی نوشت:

شخصیت امام تا حد بسیار زیادی به اهمیت و عظمت آرمان های او مربوط می‌شد. او با همت بلندی که داشت، هدف های بسیار عظیمی را انتخاب می‌کرد. تصور این هدف ها، برای آدمهای معمولی دشوار بود و می‌پنداشتند آن هدف های والا، دست‌نیافتنی هستند؛ لیکن همت بلند و ایمان و توکل و خستگی‌ناپذیری و استعدادهای فراوان و توانایی های اعجاب‌انگیزی که در وجود این مرد بزرگ نهفته بود، به کار می‌افتاد و در جهت هدف های مورد نظرش پیش می‌رفت و ناگهان همه می‌دیدند که آن هدف ها محقق شده‌اند.

او در اراده‌ الهی و تکلیف شرعی محو می‌شد. هیچ چیز برایش غیر از انجام تکلیف، مطرح نبود. واقعاً او مصداق ایمان و عمل صالح بود. ایمانش به استحکام کوهها می‌مانست و عمل صالحش با خستگی‌ناپذیریِ باورنکردنی توأم بود. آن‌چنان در تداوم عمل صبور و کوشا بود که انسان را دچار حیرت می‌کرد. به همین خاطر، هدف های بزرگ قابل وصول شد و دست یافتن به قله‌ها امکان‌پذیر گردید.

***

شخصیت عظیم رهبر کبیر و امام عزیز ما، حقاً و انصافاً پس از پیامبران خدا و اولیای معصومین، با هیچ شخصیت دیگری قابل مقایسه نبود. او ودیعه‌ خدا در دست ما، حجت خدا بر ما، و نشانه‌ عظمت الهی بود. وقتی انسان او را می‌دید، عظمت بزرگان دین را باور می‌کرد. ما نمی‌توانیم عظمت پیامبر(ص)، امیرالمؤمنین(ع)، سیّدالشّهداء(ع)، امام صادق(ع) و بقیه‌ اولیا را حتّی به درستی تصور کنیم.

 ذهن ما کوچکتر از آن است که بتواند عظمت شخصیت آن بزرگمردان را در خود بگنجاند و تصور کند؛ اما وقتی انسان می‌دید شخصیتی با عظمت امام عزیزمان و با آن همه ابعاد گوناگون: ایمان قوی، عقل کامل، دارای حکمت، هوشمندی، صبر و حلم و متانت، صدق و صفا، زهد و بی‌اعتنایی به زخارف دنیا، تقوا و ورع و خداترسی و عبودیت مخلصانه برای خدا، دست‌نیافتنی است، و مشاهده می‌کرد که همین شخصیت عظیم، چگونه در برابر آن خورشیدهای فروزان آسمان ولایت، اظهار کوچکی و تواضع و خاکساری می‌کند و خودش را در مقابل آنها ذره‌ ای به حساب می‌آورد، آن‌وقت انسان می‌فهمید که پیامبران و اولیای معصومین(ع) چقدر بزرگ بودند.

***

امام در پیامی به مناسبت یکی از فتوحات ارزنده‌ رزمندگان در جبهه فرمودند: فتح‌الفتوح، عبارت از ساختن این‌گونه انسان ها و جوان هاست. در حقیقت، فاتح این فتح‌الفتوح، خود او بود. او بود که این انسان ها را ساخت. او بود که این فضا را مهیا کرد.

 او بود که مسیر را به وجود آورد. او بود که ارزشهای اسلامی را بعد از انزوا و خمول، دوباره احیا کرد. میراث او، همین ارزشها و همین جمهوری اسلامی است. هر کدام از ما در هر مسؤولیتی که هستیم، عشق و محبت وافرمان را به آن عزیز، باید در حفظ و تداوم ارزشها و نظام جمهوری اسلامی مجسم کنیم.

شخصیتی آن‌چنان بزرگ بود که در میان بزرگان و رهبران جهان و تاریخ، به جز انبیا و اولیای معصومین(علیهم‌السّلام)، به دشواری می‌توان کسی را با این ابعاد و این خصوصیات تصور کرد.

آن بزرگوار، قوّت ایمان را با عمل صالح، و اراده‌ پولادین را با همت بلند، و شجاعت اخلاقی را با حزم و حکمت، و صراحت لهجه و بیان را با صدق و متانت، و صفای معنوی و روحانی را با هوشمندی و کیاست، و تقوا و ورع را با سرعت و قاطعیت، و ابهت و صلابت رهبری را با رقت و عطوفت و خلاصه بسی خصال ارزشمند و کمیاب را که مجموعه‌ آن در قرن ها و قرن ها به ندرت ممکن است در انسان بزرگی جمع شود، همه و همه را با هم داشت. الحق شخصیت آن عزیز یگانه، شخصیتی دست‌نیافتنی، و جایگاه والای انسانی او، جایگاهی دور از تصور و اساطیرگونه بود.

او، رهبر و پدر و معلم و مراد و محبوب ملت ایران و امید روشن همه‌ مستضعفان جهان، به خصوص مسلمانان بود. او عبد صالح و بنده‌ خاضع خدا و نیایشگر گریان نیمه‌شب ها و روح بزرگ زمان ما بود. او الگوی کامل یک مسلمان و نمونه‌ بارز یک رهبر اسلامی بود. او به اسلام عزت بخشید و پرچم قرآن را در جهان به اهتزاز درآورد. او ملت ایران را از اسارت بیگانگان نجات داد و به آنان غرور و شخصیت و خودباوری بخشید.

 او استقلال و آزادگی را در سراسر جهان سرداد و امید را در دلهای ملل تحت ستم جهان زنده کرد. 

 او در عصری که همه‌ دستهای قدرتمند سیاسی برای منزوی کردن دین و معنویت و ارزشهای اخلاقی تلاش می‌کردند، نظامی بر اساس دین و معنویت و ارزشهای اخلاقی پدید آورد و دولت و سیاستی اسلامی بنیان نهاد. او جمهوری اسلامی را ده سال در میان طوفان های سهمگین و حوادث سرنوشت‌ساز، قدرتمندانه اداره و حراست و هدایت کرد و به نقطه‌ ای مطمئن رسانید. ده سال رهبری او برای مردم و مدیران ما، یادگاری فراموش‌نشدنی و ذخیره‌ ای بس گرانبهاست. 

***

امام(ره) انسانی بسیار عاقل، دوراندیش، حکیم، آدم‌شناس، تیزبین، حلیم، متین و آینده‌نگر بود که هرکدام از این صفات کافی بود که شخصی را در مرتبه‌ ای والا جای دهد و احترام همگان را جلب کند. 

متانت و بردباری و حلم امام به ‌گونه‌ ای بود که اگر صد نفر در مجلسی سخنانی می‌گفتند که او آنها را قبول نداشت، تا لازم نمی‌دانست، حرفی نمی‌زد و سکوت می‌کرد؛ در صورتی که اگر در حضور آدمهای معمولی کلمه‌ ای گفته می شد که برخلاف عقیده‌ شان بود، طوفانی در روحشان به وجود می‌آمد و سریعاً پاسخ می دادند.

حقیقتاً برای انسان بزرگ و شخصیت بی‌نظیری مثل امام عزیز و بزرگوارمان، جا دارد که برگزیده‌ترین انسان ها و هوشمندترین ذهن ها و صاف ترین و پاکترین دلها و جان ها، از احساس تعظیم و تکریم سرشار شوند. فرق است میان شخصیتی که به خاطر مقام و سمت ظاهری اش مورد احترام و تجلیل واقع می‌شود، و کسی که شخصیت و عظمت و عمق وجود و آراستگی های گوناگون او، هر انسان بزرگ و قوی و هوشمندی را به تعظیم و تجلیل و ستایش و تکریم وادار می‌کند. امام عزیز ما، از این نوع انسان ها بود.

امام(ره)، خصلت های گوناگونی داشت: بسیار خردمند و عاقل و متواضع و هوشیار و زیرک و بیدار و قاطع و رئوف و خویشتندار و متقی بود. نمی‌شد حقیقتی را در چشم او واژگونه جلوه داد. دارای اراده‌ ای پولادین بود و هیچ مانعی نمی‌توانست او را از حرکت باز دارد. انسانی بسیار دلرحم و رقیق بود؛ چه در هنگام مناجات با خدا که از خود بی‌خود می‌شد، و چه در هنگام برخورد با نقطه‌هایی از زندگی انسان ها که به‌طور طبیعی دلها را به عطوفت و رأفت وادار می‌کند. انگیزه‌های نفسانی، جاذبه‌های مادّی، هوی‌ها و هوسها، نمی‌توانست به قله‌ رفیع وجود باتقوای او دست‌اندازی کند. او امیر هوی‌ها و خواهش های خود بود؛ ولی خواهش ها بر او حکومت نمی‌کردند. صبور و بردبار بود و سخت‌ترین حوادث در اقیانوس عظیم وجود او، تلاطم ایجاد نمی‌کرد.

***

من قادر نیستم خصلت های انسانی و والای این مرد بزرگ را که مثل خورشید در تاریخ ایران درخشید، توصیف کنم. سالهای متمادی خدمت امام بودم. از سال ۳۷ با ایشان آشنا شدم و به درس او می‌رفتم. در دوره‌های مختلف زندگی و در بحران هایی که پیش می‌آمد، رفتار حساب‌شده‌ آن مرد را دیده بودم. این انسان استثنایی، اصلاً از نوع مردم زمان ما نبود. واقعاً نمی‌توانم خصلت ها و خصوصیات این مرد بزرگ را توصیف کنم.

***

نکته‌ اصلی این است که اگر در مجموعه‌ ذی‌قیمتی که شخصیت معنوی امام(ره) را تشکیل داده بود، عنصر عبودیت و اخلاص وجود نمی‌داشت، او به این موفقیت ها نمی‌رسید. بنابراین، کارهای انجام شده، خیلی عظیم تر از آن است که شخصیتی با همه‌ آن خصوصیات، منهای ارتباط با خدا، بتواند آن کارها را انجام دهد.

امام که توانست این حرکت عظیم را در دنیا به وجود آورد، به خاطر آن بود که با خدا ارتباط داشت و در این راه ملاحظه‌ هیچ چیزی را نمی‌کرد. امروز که او در میان ما نیست، سیل اعتراف ها و تعریف ها سرازیر شده است و همه‌ دنیا به اقدام عظیم او که اقیانوس انسان ها را به حرکت درآورد، معترفند.

 این کار بزرگ، تنها در سایه‌ قاطعیت و اراده و هوش و شجاعت و تیزبینی و آینده‌نگری به وجود نیامد؛ این خصلت  ها قادر نبودند این طوفان عظیم را به وجود آورند. عنصر اصلی، ارتباط با خدا و کمک خواستن از او بود که نام امام(ره) و کار او را در تاریخ جاودانه کرد.