ظرفیت ایران برای حل مناقشه شبه‌قاره
هند و پاکستان سرانجام پس از هفته‌ها تهدید و تنش وارد فاز درگیری نظامی شدند، حملاتی که با موشک، جنگنده و توپخانه صورت گرفته است. سخنگوی وزارت دفاع پاکستان اعلام کرد که هند به چندین شهر پاکستان از جمله بهاولپور و مظفرآباد حمله کرده است و در خط کنترل (Line of Control) در کشمیر درگیریهای شدیدی در جریان است.
روزنامه جام جم گفتگوئی را با سید‌محمد‌علی حسینی، سفیر سابق ایران در پاکستان منتشر کرده است:
دولت هند هم با انتشار بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که نیروهای مسلح این کشور عملیاتی موسوم به «سیندور» را در برخی نقاط مشخص در خاک پاکستان و منطقه جامو و کشمیر تحت کنترل اسلام‌آباد به اجرا گذاشته‌اند. این درگیری میان دو کشور با واکنش کشورهای مختلفی از جمله جمهوری اسلامی ایران مواجه شده است، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه با ابراز نگرانی شدید نسبت به تشدید تنش‌ها بین هند و پاکستان، هر دو طرف را به خویشتنداری فرا خواند. در همین ارتباط سید‌محمد‌علی حسینی، سفیر سابق ایران در پاکستان و سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه این‌گونه درگیری‌ها را موجب رضایت طرف یا طرف‌هایی عنوان کرد که ریشه این اختلافات را در بین دو کشور از چند دهه قبل ایجاد کرده‌اند. این دیپلمات ارشد کشورمان معتقد است رژیم‌صهیونیستی نیز به دلیل اهداف و ماهیت ضد‌امنیتی و ضد انسانی خود با اشتیاق فراوان از این گونه تنش‌ها در منطقه استقبال می‌کند. همچنین حسینی به تشریح دلایل شکل‌گیری این تنش، برندگان اصلی درگیری میان هند و پاکستان، نقش ایران و دیگر کشورها در مدیریت درگیریهای شبه قاره هند پرداخت.
متن کامل این گفت‌وگو به شرح ذیل است:
هند و پاکستان سال‌هاست در حال درگیریهای لفظی هستند اما همواره این تنش‌ها مدیریت شده بود که به فاز نظامی نرسد. چه مسأله‌ای در شرایط فعلی باعث درگیری نظامی شد؟
این دو کشور علاوه بر درگیریهای لفظی بارها جنگ و درگیری نظامی را تجربه کرده و متاسفانه این بار نیز درگیر این امر ناخوشایند شده‌اند که انتظار می‌رود خویشتنداری و تن دادن به راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز برای حل و فصل اختلافات، توسط دو طرف درگیری، به‌سرعت شاهد خاتمه آن باشیم.
هند و پاکستان برای حل ریشه‌ای مشکلات چه باید کنند؟
قطعا راه‌حل نظامی برای حل و فصل اختلافات، نامناسب، ناکارآمد، پرخطر و پرخسارت برای هر دو طرف خواهد بود. مناسبترین راه‌حل همواره مورد توجه و توصیه جمهوری اسلامی، مبتنی بر روش‌های مسالمت‌آمیز و بکارگیری ابزارهای دیپلماتیک از جمله مذاکره بوده است. در همین راستا تهران همواره آمادگی خود را در نقش‌آفرینی برای دستیابی به تفاهم مشترک و صلح پایدار اعلام کرده است.
ایران از زمان آغاز دور جدید تنش‌ها رایزنی‌هایی را با مقامات دو کشور برای میانجیگری آغاز کرده بود. ما چه ظرفیت‌هایی برای کمک به هند و پاکستان برای حل این مشکل داریم؟
نظر به این‌که جمهوری اسلامی ایران روابط حسنه و دیرینه‌ای با هر دو کشور داشته از مشترکات متعددی از جمله فرهنگی، زبانی، تاریخی و جغرافیایی با هر یک از این دو برخوردار است و ارتقای متقابل مناسبات با هر دو کشور جزو اولویت‌های اساسی به‌شمار می‌رفته، از این رو کشورمان از ظرفیت خوب و تاثیرگذاری برای کنترل و کاهش درگیریهای موجود، برخوردار است؛ البته از یک سو فرآیند این اقدام، فرآیندی زمانبر است و از سوی دیگر، اهمیت موضوع ایجاب می‌کند سایر کشورها نیز در این ابتکار عمل، به‌شکلی موثر و مسئولانه مشارکت کنند.
با توجه به این‌که هند و پاکستان دو کشور اتمی هستند همواره این نگرانی وجود دارد که دامنه درگیری نظامی این دو کشور به استفاده از سلاح‌های غیر متعارف و هسته‌ای کشیده شود. چقدر چنین نگرانی وجود دارد؟
به هر صورت نگرانی استفاده از سلاح هسته‌ای در درگیری نظامی بین هند وپاکستان درمیان کشورها وملت‌های منطقه وجود دارد. گر چه خطر بالقوه استفاده از این سلاح همواره وجود داشته لیکن عقلانیت موجود در هر دو طرف درگیری موجب شده تا تنش‌ها به نحوی مدیریت شود که احتمال استفاده از سلاح هسته‌ای به حداقل ممکن برسد. آنچه ضروری و فوری است، تلاش همه جانبه برای کنترل و کاهش درگیریهای موجود بین دهلی‌نو و اسلام‌آباد است.
گسترش تنش در سطح منطقه و جهان چقدر در رفتن هند و پاکستان به سمت درگیری نظامی موثر بود؟
ببینیددوکشورهندوپاکستان ازسال۱۹۴۷ تا‌کنون شاهد جنگ‌ها ودرگیری‌های نظامی متعددی بوده‌اند.علت اصلی این درگیری‌ها که به سرمایه‌های متنوع دو کشور آسیب و خسارت فراوانی وارد کرده، ریشه در اختلافاتی دارد که دولت بریتانیا در آن زمان ایجاد کرد؛ به‌نحوی که یافتن راه‌حل مناسب برای رفع یا حداقل، کاهش آنها را با موانع و مشکلات متعددی مواجه ساخته است.
برندگان اصلی درگیری نظامی میان هند و پاکستان چه کشورهایی هستند؟
طبعا این‌گونه درگیری‌ها مایه انبساط خاطر و رضایت(گرچه کوتاه‌مدت) طرف یا طرف‌هایی خواهد شد که ریشه این اختلافات را در بین دو کشور از چند دهه قبل ایجاد کرده اند. از سوی دیگر رژیم آپارتاید صهیونیستی نیز به دلیل اهداف و ماهیت ضد امنیتی و ضد انسانی خود با اشتیاق فراوان از این گونه تنش‌ها در منطقه استقبال می‌کند. در نتیجه این درگیری به فرض ادامه و تشدید و گسترش قطعا برنده‌‌ای نخواهد داشت و جمعیت متراکم و مردم شریف این دو کشور و در پی آن، ملت‌های منطقه متحمل خسارت‌های جدی خواهند شد.
آیا در این درگیری‌ها پای کشورهای دیگری چون آمریکا در میان است و آیا در صورت ادامه‌دار شدن درگیری‌ها ممکن است کشورهایی نظیر آمریکا در حمایت از یکطرف ورود کنند؟
تا این لحظه اطلاع موثقی مبنی بر دخالت کشورهای ثالث در آغاز درگیری و تنش‌ها مشاهده نشده لیکن در صورت ادامه و گسترش درگیری‌ها، احتمال ورود کشورهای دیگر به این قضیه می‌رود اما امر مهم، انگیزه و نوع و ماهیت ورود کشورها در این تنش و درگیری است. در رقابت‌های منطقه‌ای از گذشته تا‌کنون، آمریکا و رژیم صهیونیستی در یک طرف و چین در طرف دیگر قضیه قرار داشته‌اند. صرف‌نظر از انگیزه پلید و نقش مخرب و خباثت‌آمیز رژیم کثیف صهیونیستی که ناامنی و بی‌ثباتی در منطقه را دنبال می‌کند و تضعیف، بلکه نابودی زیرساخت‌های کشورهای اسلامی را هدف‌گذاری کرده است، حساسیت فوق‌العاده تنش و درگیریهای اخیر بین دهلی‌نو و اسلام‌آباد و تبعات خطرناک پیدا و پنهان آن ایجاب می‌کند همه کشورهای تاثیرگذار با هدف پیشگیری از وقوع بحرانی گسترده در این منطقه و همچنین مدیریت تنش‌ها به سرعت و با درایت به موضوع ورود کرده و با افزایش رایزنی‌ها، این هدف را دنبال کنند.
در نهایت چطور می‌توان هر چه سریع‌تر این تنش را مدیریت کرد؟ وظیفه سازمان ملل و سایر کشورها چیست؟
دخالت مسئولانه و سریع سازمان ملل و شورای امنیت که حفاظت از صلح و امنیت جهانی را جزو وظایف اساسی خود می‌داند حتما موثر خواهد بود. نقش کشورهایی که با هند و پاکستان روابط حسنه و تاثیرگذاری دارند نیز موثر و سازنده است. تلاش‌ها و رایزنی‌های تلفنی و حضوری مقامات جمهوری اسلامی از جمله رئیس‌جمهور محترم و وزیر محترم امورخارجه برای ایفای نقشی مثبت و سازنده در پیشگیری از تشدید تنش‌ها و دعوت طرفین به خویشتنداری می‌تواند الگویی برای سایر کشورها باشد.
