دخالت آمریکا در تنگه مالاکا نقش کریدوری ایران را پررنگ می‌کند؟
چین به دنبال افزایش حجم حمل و نقل کانتینر ریلی با ایران است. یک کارشناس حمل و نقل، درگیری چین و آمریکا در تنگه مالاکا را عامل موثری برای تلاش چین در راستای تقویت مسیر زمینی حمل کالا می‌داند.
رئیس راه‌آهن چین در دیدار با جبارعلی ذاکری، مدیرعامل راه آهن ایران، در حاشیه «دوازدهمین کنگره جهانی راه آهن‌های سریع السیر» ازسرگیری قطارهای کانتینری بین چین و ایران از سال ۲۰۲۴ را مثبت ارزیابی کرد و آمادگی کشورش را برای توسعه همکاری‌های مشترک اعلام کرد.
طرف چینی ایران را شریکی مهم در چارچوب طرح «یک کمربند یک جاده» معرفی کرد و بر لزوم هماهنگی برای ثبات قیمت‌ها و تسهیل فرآیندهای گمرکی در کریدور جنوبی تاکید کرد.
به این ترتیب، به نظر می‌رسد که چین در تلاش است تا حمل و نقل کانتینری خود را تقویت کند و از مسیر ایران، یکی از طرح‌های مهم خود را فعال کند اما آیا توسعه این روابط به نفع ایران خواهد بود؟ این روابط چه مزیت‌هایی برای ما ایجاد می‌کند و آیا زیرساخت‌های کافی برای توسعه روابط در اختیار داریم؟
تلاش کشورها برای توسعه حمل کانتینری زمینی
محمدجواد شاهجویی، کارشناس حمل‌ونقل در گفت‌وگو با آوش درباره این تصمیم چین بیان کرد: حوزه حمل و نقل بین‌المللی زمینی در دنیا به سمت توسعه حمل کانتینری زمینی می‌رود.
او افزود: به این دلیل که واحد کانتینر برای بسته‌بندی، شناسایی اسناد و تبادل اسناد نسبت به حالتی که بارها قبلا به صورت سنتی و با بسته‌بندی متنوع جابه‌جا می‌شدند، بهینه‌تر است؛ این شیوه وضعیت بهتری را برای تجارت بین‌الملل ایجاد می‌کند. به همین خاطر کشورها به سمت حمل کانتینری می‌روند.
شاهجویی گفت: متاسفانه سهم ریل در ایران از حمل و نقل کانتینری سهم کمی است و زیر 10 درصد است. این حوزه اگر تقویت شود، به مسئله تجارت در کشور ما کمک می‌کند.
او توضیح داد: مسیر حمل و نقل چین به ایران هم به واسطه اینکه حجم بالایی از تبادل در کریدور شرق به غرب مربوط به کشور چین است و در واقع مسیر چین به اروپاست، اگر شرایط حمل و نقل کانتینری از چین به داخل ایران فراهم شود و ظرفیت و زیرساخت‌های آن ایجاد شود، به بهتر شدن واردات ما از چین کمک می‌کند.
این کارشناس حمل‌ونقل ادامه داد: ضمن اینکه با این اقدام، بحث ترانزیت بارهای چینی از داخل ایران به سمت غرب راحت‌تر شده و تسهیل می‌شود. این موضوع می‌تواند منافع حاصل از ترانزیت را برای کشور به ارمغان بیاورد.
امکان بهبود ظرفیت‌های ریلی وجود دارد
شاهجویی درباره وضعیت اتصال ایران به چین بیان کرد: ما اکنون از منظر ریلی زیرساخت‌های اتصال به چین را داریم اما در حوزه زیرساخت‌های سخت افزاری، وضعیت به نحوی است که میتوان به سمت بهینه‌تر شدن ظرفیت‌ها رفت.
او افزود: اتصال ریلی ما از چین به ایران از مسیر ترکمنستان عبور می‌کند. ترکمنستان یک مقدار کشور بسته‌ای است و تجارت با آن کمی سخت است. به همین خاطر حجم باری که به ایران از این مسیر می‌آید، پایین است.
این کارشناس حمل‌ونقل گفت: کریدور شرق به غرب از چین به سمت اروپا در مسیر زمینی، بیشتر از قزاقستان عبور می‌کند و چین بارش را از این مسیر عبور می‌دهد یا از طریق روسیه محموله‌های خود را می‌فرستد. گاهی هم از کریدور دریای خزر بارش را عبور می‌دهد.
او ادامه داد: چین خیلی درگیر ترکمنستان نیست اما برای اتصال به ایران مجبور است که از ترکمنستان استفاده کند یا از مسیر قزاقستان و بندر آکتائو، حمل ریلی را تبدیل به دریایی کند و به سمت ایران بیاید تا از بنادر ایران دوباره محموله‌هایش حمل شود.
شاهجویی افزود: تجربه حمل دریایی و ریلی از مسیر چین جود دارد. هر کدام از این مسیرها را تقویت کنیم، مفید است. اگر حجم باری که از چین می‌آید از طریق ریلی را افزایش یابد، واردات ایران از این کشور راحت‌تر می‌شود و ما می‌توانیم از مزایای آن استفاده کنیم.
حمل زمینی قابل رقابت با حمل دریایی
این کارشناس حمل‌ونقل درباره هزینه تمام شده حمل دریایی در مقایسه با حمل ریلی توضیح داد: در مسیرهای متفاوت هزینه‌ها فرق می‌کند. حمل و نقل دریایی به نسبت ریلی ارزان‌تر است اما کشورها فقط نگاهشان به حمل و نقل دریایی نیست.
او ادامه داد: هرچند بیشتر حجم تجارت از مسیر دریایی اتفاق می‌افتد اما کشورها تلاش می‌کنند که حجم تبادلات حوزه زمینی را افزایش دهند. خصوصا که چین در دریا درگیر سیطره آمریکا در تنگه مالاکا است و به همین خاطر تلاش می‌کند که میزان باری که از مسیرهای زمینی عبور می‌دهد را افزایش دهد.
شاهجویی گفت: هر ماه شاهد هستیم خبرهایی هستیم که نشان می‌دهد این کشور قطارهای برنامه‌ای را به مقاصد مختلف در شرق فعال کرده است. چین تلاش می‌کنند تعداد قطارهای اعزامی روزانه را افزایش دهد. به این ترتیب چینی‌ها به دنبال تقویت مسیر زمینی به جایی دریایی هستند.
او درباره مزیت زمانی حمل زمینی نسبت به دریایی بیان کرد: مدت زمان حمل زمینی بستگی به همکاری کشورها دارد. هفته گذشته خبری آمد که نشان می‌داد چینی‌ها تلاش کردند تا مسیر چین به باکو را 15 روزه با قطار برنامه‌ای طی کنند.
این کارشناس حمل و نقل افزود: این کشور در اروپا رکورد طی مسیر در 14 روز را دارد. این نشان می‌دهد چینی‌ها تلاش می‌کنند از نظر زمینی هم حمل و نقل‌شان را تقویت کنند. به همین خاطر کریدور زمینی از نظر زمانی می‌تواند نسبت به دریایی مزیت داشته باشد.
