هشدار واقعی برای تماسهای مزاحمی با اورژانس و آتش نشانی
مجازات قضایی در انتظار کسانی که با مزاحمت برای اورژانس و آتش نشانی ایمنی و سلامت دیگران را تهدید میکنند.
مزاحمتهای تلفنی برای مراکز امدادی، معضلی دیرینه و خطرآفرین است، بهطوریکه هر تماس غیرضروری، جان تعدادی انسان را نشانه میرود و خدمات اورژانسی را با اختلال جدی روبهرو میکند. سالهاست شمارههای فوریتی همچون اورژانس و آتشنشانی، همزمان که پناه مردم در لحظات سخت زندگی بهشمار میروند، هدف برخی مزاحمان نیز هستند. اما چرا این معضل هنوز ادامه دارد و راه برونرفت از آن کجاست؟ در شماره پیش، به بررسی انگیزهها و آسیبهای ناشی از این مزاحمتها پرداختیم.
اینبار در ادامه همان گزارش، سراغ کسانی رفتهایم که راهکارهای عملی و قانونی برای مقابله با این رفتارها پیشنهاد میدهند؛ از جرمشناسان و متولیان شهر ترمیمی که بر فرهنگسازی و آموزش تأکید میکنند تا نمایندگان دستگاه قضایی که از پیگیری قضایی و قطع خطوط تلفن مزاحمان، سخن میگویند. در این گزارش، دو نگاه متفاوت، اما مکمل را پیشرویتان گذاشتهایم؛ پیشگیری درکنار مجازات.
قطع تلفن مزاحمان
سیدمحمدمهدی کاظمی، جانشین معاونت پیگیری حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادستانی عمومی وانقلاب مرکز استان خراسان رضوی، نیز صحبتش را با همین موضوع شروع میکند: «فناوری درکنار مزایایی مانند تسهیل ارتباطات، موجب شکل گیری جرایم جدیدی شده است که یکی از آن ها، مزاحمتهای تلفنی است که به اشکال مختلف رخ میدهد.»
او از یک مسئولیت اجتماعی یاد میکند که شهروندان غالبا به آن مقید و متعهد هستند و ادامه میدهد: بیشتر متخلفان، ناآگاه هستند و نمیدانند اتفاقهایی که با حیات و جان انسانها رابطه و سروکار دارد، شوخی بردار نیست و کوچکترین اختلال و وقفه در خدمات رسانی، ممکن است به قیمت جان یک انسان تمام شود.
شواهد نشان داده است که بیشتر شهروندان در موضوعات امدادرسانی، به میزان لازم همکاری میکنند؛ برای مثال افراد در مواجهه با خودروهای امدادرسان سطح شهر، مسیر را باز میکنند، با این حال مطابق ماده۶۴۱ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، هرگاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاههای مخابراتی برای اشخاص مزاحمت ایجاد کند، محکوم به حبس خواهد شد.
علاوه بر این، طبق تبصره۲ ماده۱۴ قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران اسلامی، مزاحمت تلفنی جرم محسوب میشود و مرتکب آن، مشمول مجازات قانون است، حتی اگر محرز شود که این عمل باعث به خطر افتادن یا از دست دادن جان یک نفر شده است، فرد قابل تعقیب است.
او تأکید میکند: قانون هرگونه جراحت و آسیب به دیگران را جنایت تلقی میکند، حتی از بین رفتن یک شخص با اثبات مزاحمت و تأخیر در انجام مأموریت، حکم قتل را دارد و پیگیری قانونی را به دنبال خواهد داشت.
کاظمی میگوید: وظیفه اصلی حفاظت از حقوق عامه، به عهده دادستانی است. دستگاه قضایی از سازمانهای امدادگر، مجدانه پیگیر آمار این مزاحمت هاست و اگر برای قانون گذاران مسجل شود مزاحمت تعمدی است، بدون فوت وقت اقدام به پیگیری خواهند کرد. در این راستا مراکز امدادی، تعدادی شماره تلفن را به عنوان مزاحمان تلفنی پرتکرار دراختیار ما گذاشتهاند و دستور قطع خطوط تلفن، صادر شده است.
او ادامه میدهد: البته شاید به نظر برخیها این نوع مجازات، متناسب با این عمل نبوده است و به همین خاطر بازدارنده نیست. اما اگر وسیله ارتکاب جرم که همان خط ارتباطی است برای چندبار مستمر قطع شود، قطعا در حوزه ارتباط گیری به مشکل برخواهند خورد.
پیشگیری به جای مجازات
کاظمی نیز اعتقاد دارد تشدید روند کیفری به جایی نخواهد رسید و تجربه کشورهای دیگر نشان میدهد که آگاهی بخشی و ارتقای دانش افراد، زمینه ساز کاهش جرائم بوده است؛ اینکه پیوسته از طریق تریبونهای عمومی و فضای رسانهای اعلام شود که خطوط امدادرسانی برای نجات و کمک به جان افراد است، نه اسباب مزاحمت.
او تأکید میکند: یقین بدانید که بخش بزرگی از این مزاحمتها از سر ناآگاهی و غفلت است و بیان واقعیت ها، حس مسئولیت پذیری افراد را تحریک میکند؛ به همین دلیل توصیه میکنم مسئولان مرتبط قبل از اینکه به فکر مجازات باشند، در درجه اول به راهنمایی، اقناع و حتی درمان فرد مزاحم اقدام کنند. اصلا اگر شیوههای مجازاتی در دیگر کشورهای دنیا را بررسی کنیم، متوجه خواهیم شد آنها بیشتر به دنبال پیشگیری و جرم زدایی هستند تا مجازات متخلفان.
اجرای «قاضی مدرسه» در مشهد
جانشین معاونت پیگیری حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادستانی عمومی وانقلاب مرکز استان در ادامه میگوید: به منظور پیشگیری از وقوع جرم، برنامههای متفاوتی درنظر گرفته شده است. آگاه سازی و پرورش فکری، از برنامههایی است که در حوزه آموزش وپرورش باید به آن توجه شود و به این منظور، طرح قاضی مدرسه در استان و مشهد در حال اجراست. او درباره جزئیات این طرح توضیح میدهد: در این طرح، قضات در جمع دانش آموزان حضور مییابند و درباره چنین موضوعاتی با آنها صحبت میکنند.
بزرگترها آیینه اعمال کودکان و نوجوانان هستند؛ هنگامی که بزرگترها با یکدیگر شوخی میکنند، متوجه نیستند هر شوخی، زمان و مکان دارد و برخی شوخیها چه عواقب جبران ناپذیری ممکن است به دنبال داشته باشد. چنین مواردی باید فرهنگ سازی شود و تک تک شهروندان یاد بگیرند به حقوق یکدیگر در اجتماع احترام بگذارند. قطعا پیشگیری، مقدم بر درمان است و فرهنگ سازی را باید از مراکز آموزشی و سطح جامعه شروع کرد.
فرهنگ سازی به جای مجازات
در گزارش نخست، به نقل از برخی کارشناسان نوشتیم که گاهی بی مسئولیتی اجتماعی، سبب میشود برخی افراد چنین مزاحمتهایی را برای مراکز امدادی ایجاد کنند، با این حال دکتر سیدجعفر سروی، مدیرپروژه شهر ترمیمی شهرداری مشهد، دیدگاه دیگری دارد و درمجموع با اِعمال رویکردهای قهری و تنبیهی بدون توجه و شناخت علت رفتارهای شهروندان، مخالف است. او که حوزه تخصصی اش جرم شناسی است و سالها تجربه کار در این زمینه را دارد، درباره مسببان مزاحمت مجموعههای امدادی نیز همین اعتقاد را دارد؛ اینکه مجازات، کلید حل این مسئله نیست.
سروی میگوید: ضعف بزرگ واحدهای امداد، نداشتن اطلاعات و آمار شفاف و واقعی از عاملان اصلی مزاحمت است و آماری که معمولا این مجموعهها ارائه میدهند کلی است، درحالی که این رفتار بیشتر از کسانی سر میزند که یا سالمند و کهنسال هستند و به منظور پر کردن خلأهایشان به وسایل ارتباطی ازجمله تلفن پناه میبرند یا کودکانی هستند که به خاطر رند بودن، به راحتی با این شمارهها تماس میگیرند. به گفته وی، بخش دیگر این آمار مربوط به کسانی است که سرخوردگی روحی و مشکلات روانی دارند. قطعا قانون گذار نمیتواند برای این افراد مجازاتی درنظر بگیرد.
درکل همان طور که اول اشاره کردم، آماری که درباره مزاحمان ارائه میشود، تفکیک شده و شفاف نیست؛ اینکه چند درصد از این تماسها اشتباهی است یا اینکه برخی مخاطبان، موضوعی مدنظرشان بوده است که نمیدانستهاند به کجا باید زنگ بزنند و برای راهنمایی و گرفتن مشاوره با این مجموعه ارتباط گرفتهاند. قطعا این افراد جزو مزاحمان به حساب نمیآیند.
دیرپروژه شهر ترمیمی، اعتقاد دارد کسانی که از روی عمد این کار را میکنند، تعدادشان زیاد نیست و بیشتر افرادی هستند که ترسی از ریختن آبرویشان ندارند. تهدید و مجازات، شیوه و راه حل مناسبی برای آنها نیست.
او معتقد است که درمان این افراد و استمرار آموزشهای شهروندی و فرهنگ سازی، راهکار بهتری خواهد بود؛ اینکه درهای واحدهای امدادی به روی مردم باز شود و آنها از نزدیک، عملکرد فعالان این حوزه را ببینند؛ به ویژه اگر عواقبی را که یک مأموریت کاذب میتواند برای جان افراد داشته باشد، از نزدیک لمس و حس کنند.
سروی میگوید: مجموعه ما به عنوان یک گروه ترمیمی، پیشنهاد داده است به جای تمرکز بر شهروندان، فهرست مزاحمان برای شرکتهایی مانند ایرانسل فرستاده شود تا دیگر خط جدیدی دراختیارشان قرار نگیرد.
منبع: شهر آرا
