کالابرگ الکترونیک؛ یک طرح و هزار ایراد

به گزارش گروه اقتصادی آوش، طرح کالابرگ الکترونیکی برای حمایت از معیشت خانوار از 18 اسفند ماه در حال اجرا است. این طرح ابتدا برای دهک‌های یک تا سه اجرا شد و اکنون برای مشمولان دهک‌های بعدی مرحله سوم طرح کالابرگ الکترونیکی اجرا خواهد شد. بر اساس اعلام سخنگوی طرح کالابرگ الکترونیکی اعتبار دهک‌های چهارم تا هفتم از عصر روز پنجشنبه، ۲۳ اسفند ۱۴۰۳، به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شود.

آن‌طور که مجریان طرح اعلام کرده‌اند، یارانه واریزی برای دهک‌های اول تا سوم به ازای هر نفر 500 هزار تومان و دهک‌های چهارم تا هفتم به ازای هر نفر 350 هزار تومان است.

در این طرح اعتبار در نظر گرفته شده در کارت‌ بانکی سرپرست خانوار قابل دسترس است. این اعتبار برای خرید ۱۱ قلم کالای اساسی شامل اقلامی از گروه‌های لبنیات، پروتئین و خوار و بار اختصاص می‌یابد و مشمولان طرح کالابرگ الکترونیکی می‌توانند متناسب با نیازشان کالاهای تعیین‌شده را (حداقل سه نوع کالای مختلف) خریداری کنند.

کاهش میزان خرید به دلیل سیاستگزاری نادرست

اگرچه اعلام شده است که طرح کالابرگ الکترونیکی در بیش از ۲۳۰ هزار فروشگاه عمده، خرد و ۱۳ فروشگاه زنجیره‌ای شامل افق کوروش، اتکا، ترقی، جانبو، دیلی مارکت، رفاه، گندم، محسن، مینومارت، هایپراستار، هایپرفامیلی، هفت و وال‌مارکت اجرا می‌شود و علاوه بر این، خرید اینترنتی از طریق «اسنپ‌مارکت» و «دیجی‌کالا» نیز امکان‌پذیر است اما مشمولان کالابرگ از سیاستگزاری انجام شده در این رابطه چندان رضایتی ندارند.

بی‌نصیب ماندن مراکز خرد

از آنجا که لیست مراکز خرد مشارکت کننده در طرح کالابرگ مشخص نیست، منابع مالی حاصل از اجرای طرح کالابرگ صرفا در فروشگاه‌های بزرگ تزریق خواهد شد و به این ترتیب کسب و کارهای خرد از منافع این طرح منتفع نخواهند شد. از سوی دیگر دریافت کنندگان کالابرگ هم چندان رضایتی از طرح ندارند زیرا مجبور خواهند بود از فروشگاه‌های زنجیره‌ای محصولات بسته‌بندی شده را خریداری کنند که قیمت بیشتری نسبت به محصولات فله‌ای دارد. اختلاف قیمت تخم مرغ بسته‌بندی شده با تخم مرغ فله‌ای دست کم 100 هزار تومان است و خوار و بار بسته‌بندی شده هم بین پنج تا 10 درصد با انواع فله‌ای اختلاف قیمت دارد. به این ترتیب با صرف هزینه مشابه، خرید از یک فروشگاه زنجیره‌ای کالری کمتری نصیب مشمولان طرح کالابرگ نسبت به خریداران مراکز دارای محصولات فله می‌کند.

عدم دسترسی به فروشگاه‌های زنجیره‌ای در شهرهای کوچک

مسایل فروشگاه‌های زنجیره‌ای فقط مرتبط با عدم دسترسی به کالاهای فله‌ای نیست. برخی مشمولان طرح کالابرگ الکترونیک بر این باورند که فروشگاه‌های زنجیره‌ای قیمت‌ها را در آستانه اجرای این طرح افزایش داده‌اند و مردم درگیر نوعی گران فروشی شده‌اند.

برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای مثل افق کورش یا جانبو در همه شهرها وجود ندارند و افراد مشمول کالابرگ الکترونیک به‌خصوص قشری که در روستاها زندگی می‌کنند، برای استفاده از یارانه تخصیصی دولت با مشکل مواجه شده‌اند.

گروهی دیگر کیفیت کالاهای عرضه شده در فروشگاه‌های زنجیره‌ای را زیر سئوال برده و معتقدند با محدود شدن فضای خرید آنها به فروشگاه‌های زنجیره‌ای، ناگزیر به مصرف کالای بی‌کیفیت هستند.

مشکلات فنی فروشگاه‌ها هم هنوز به قوت خود باقی است. برخی مشمولان طرح اعلام کرده‌اند که درست کار نکردن سیستم کالابرگ، خرید را برای مردم دشوار می‌کند. اتمام موجودی فروشگاه در کالاهای مشمول طرح کالابرگ مشکل دیگری است که شهروندان گزارش کرده‌اند. مردم می‌گویند باید چندین بار به فروشگاه‌های زنجیره‌ای مراجعه کنند تا در صورت وجود کالای مشمول طرح، خریدهای خود را انجام دهند.

استفاده از کارت بانکی سرپرست خانوار و تطبیق خریدها با شرایط طرح برای برخی افراد، به‌ویژه در مناطق محروم یا سالمندان، پیچیده و دشوار است. روستاییان برای خرید از دیجی‌کالا و اسنپ مارکت مشکل دارند و به این دو سرویس دسترسی ندارند.

عدم پوشش کامل دهک‌ها

اگرچه طرح برای دهک‌های اول تا هفتم طراحی شده، اما برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد که در عمل، همه افراد واجد شرایط به دلیل خطاهای دهک‌بندی یا مشکلات ثبت‌نام، از آن بهره‌مند نشده‌اند. این موضوع در اسفند ۱۴۰۳ با توجه به فشارهای اقتصادی نمود بیشتری یافته است.

با وجود اهداف حمایتی طرح، به دلیل ضعف در اجرا، اطلاع‌رسانی و انعطاف‌پذیری، چنین طرح‌هایی تاکنون نتوانسته به‌طور کامل رضایت عمومی را جلب کند.