شکل‌گیری رقابت معکوس بین شرکای تجاری ایران

به گزارش سرویس اقتصادی آوش، آرمان خالقی، دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در گفت‌وگو با آوش درباره تاثیر فشار حداکثری آمریکا بر بخش صنعت بیان کرد: در حال حاضر در بلاتکلیف‌ترین زمان ممکن به سر می‌بریم. ما با شرایطی مواجه هستیم که از ادبیات رایج در سطح سیاسی متوجه نمی‌شویم که بالاخره قرار است چه اتفاقی در تعاملات بین‌المللی رخ دهد.

وی ادامه داد: اگر فرض را بر سناریوی بدبینانه گذاشته و شرایط سخت را در نظر بگیریم، یعنی شرایطی که دسترسی اقتصاد به منافع مالی حاصل از فروش نفت متوقف شود به نحوی که نتوانیم پول فروش نفت را دریافت کنیم یا درآمد دریافتی به حداقل برسد، در بخش صنعت دچار مشکل خواهیم شد.

خالقی گفت: ما برای تعامل با تجار سایر کشورها نیاز به ارز داریم. ارز مرسوم فعلی، دلار و یورو است. اگر نتوانیم این ارز را تامین کنیم، بسیاری از کارهای تجاری ما در حوزه‌های مربوط به صنعت مثل تامین مواد اولیه، تجهیزات، قطعات و امثالهم دچار مشکل می‌شود.

وی اضافه کرد: باید بپذیریم اگر قرار است در این شرایط سخت کار کنیم، باید اولویت‌بندی خود را برای دوران گذار از امروز مشخص کنیم. چون چنین شرایطی را قبلا هم تجربه کرده‌ایم.

دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت ایران تاکید کرد: باید صنعتگر و مردم تکلیفشان را بدانند و متوجه باشند که ما قرار است در شرایط سخت ریاضتی جلو برویم. اکنون ما در حالت بلاتکلیفی به سر می‌بریم. مردم و صنعتگران نمی‌دانند که وضعیت بر چه مبنایی پیش خواهد رفت. به همین خاطر دچار تنش می‌شویم.

وی اضافه کرد: ما در اقتصاد هم دچار نوعی بلاتکلیفی بوده و در مرز بین اقتصاد دستوری و اقتصاد آزاد سرگردانیم.

توقف تجارت با ایران به دلیل سختی تبادلات مالی

خالقی با فرض وقوع شرایط سخت تحریمی و با توجه به تجربیات گذشته توضیح داد: اگر وارد شرایط سخت‌تر شویم، شرکای تجاری ما از تجارت با ایران ابا خواهند داشت زیرا شرایط مبادلات مالی با ایران سخت‌تر می‌شود.

وی اضافه کرد: در این شرایط ما باید بحث مذاکره را کنار بگذاریم تا زمانش برسد، ضمن اینکه باید بدانیم که این شرایط ابدی نیست و صرفا برای مدتی ادامه دارد. برای گذر از این دوره باید دنبال شرکای اقتصادی بگردیم که آنها شرایط ما را بپذیرند.

تمرکز بر شرکای منطقه‌ای

دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت ایران گفت: باید روی بحث دیپلماسی بین‌المللی با جدیت و فعال‌تر عمل کنیم و در این حوضه حضور یابیم ضمن آنکه باید شرکای اقتصادی خود را پیدا کنیم و به‌ویژه روی تجارت منطقه‌ای متمرکز شویم.

وی با شاره به اینکه تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها بسیاری از موضوعات را ممکن است تحت الشعاع قرار دهد، یادآور شد: تاثیرپذیری از تحریم‌ها فقط به این مفهوم نیست که صنعت‌گر نتواند نیازهایش را تامین کند. تحریم‌ها روی مباحثی نظیر حمل و نقل، بیمه بین‌المللی و مباحثی از این دست اثرات خود را نشان خواهد داد. روی مباحث تجارت مرزی هم اثر خواهد گذاشت و ممکن است کشورها نخواهند با ما کار کنند.

تاثیر تحریم‌ها بر کیفیت ماده اولیه وارداتی

خالقی درباره تاثیر فشارهای حداکثری بر تامین ماده اولیه بیان کرد: تشدید فشارها روی تامین ماده اولیه وارداتی اثر می‌گذارد. میزان وابستگی صنایع به واردات ماده اولیه متفاوت است. تحریم‌ها می‌تواند باعث شود که ماده اولیه با کیفیت به کشور وارد نشود.

وی افزود: هم اکنون هم با این مشکل مواجه هستیم. وقتی کشورهایی که فناوری بالا در اختیار دارند، این فناوری را به ما نمی‌دهند، ما باید به دریافت فناوری پایین‌تر بسنده کنیم و باید با کشورهایی که فناوری پایین‌تری دارند، کار کنیم. در ارتباط با ماده اولیه هم وضعیت همین‌طور است. در شرایط تحریمی ناچار می‌شویم محصولات را گران‌تر و کم کیفت‌تر بخریم.

دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت ایران یادآور شد: در حال حاضر گزینه‌های تجاری ایران و کسانی که با ما تعاملات تجاری دارند، محدود است. با افزایش فشار تحریم‌ها، حق انتخابمان کاهش می‌یابد.

وی ادامه داد: وقتی حق انتخاب پایین بیاید، رقابت بین فروشنده‌ها به رقابت معکوس تبدیل می‌شود، یعنی اتفاقی که می‌افتد این است که باید فروشنده را قانع کنیم به ما جنس بفروشد.

خالقی گفت: در شرایط نرمال بازار جهانی، فروشندگان رقابت می‌کنند که به خریدار جنس بفروشند ولی چون تعداد زیادی از فروشنده‌ها از فهرست ما حذف می‌شوند، ما ناگزیریم طبق شرایطی که فروشنده‌ها دارند با آنها کار کنیم و باید از بین چیزهایی که آنها دارند، انتخاب کنیم که ممکن است مطلوب هم نباشد.

احتمال آسیب دیدن صنعت خودرو و صنایع غذایی

دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت ایران درباره میزان وابستگی صنایع به مواد اولیه وارداتی اطلاعی در دست نداشت و میزان وابستگی صنایع در این حوزه را متفاوت دانست.

وی افزود: در صنعت خودرو یکسری قطعات اصلی وارداتی است. یک بخشی را هم داخلی‌سازی کردیم. اگر شرایط خیلی سخت شود و همه خودروسازانی که با ما کار می‌کنند پا پس بکشند، ممکن است تنوع خودرویی مثل گذشته نباشد.

خالقی اضافه کرد: در حوزه دارو در گذشته تا حدی آسیب دیدیم. می‌گفتند که ما دارو را تحریم نکردیم. درباره ماده موثره دارویی که در داخل خط تولید می‌رود، رسما نمی‌توانند بگویند که آن را تحریم می‌کنیم اما مبادله مالی را بستند و به دلیل عدم مبادله مالی، در تامین ماده موثره مشکل پیدا کردیم و در آینده هم مشکل پیدا خواهیم کرد.

وی افزود: مگر اینکه خطی ایجاد شود که ماده موثره دارو را استثنا کند و تحت شرایطی باز بگذارد که صنعت دارو بتواند به مایحتاجش دسترسی پیدا کند. این به تلاش‌های دیپلماتیک ما مربوط است.

دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت ایران یادآور شد: وضعیت ما از عراق و صدام در زمان تجاوز عراق به کویت بدتر نیست. نفت در برابر غذا و دارو را که وضع کردند، بعدش حمله نظامی انجام شد. در آن شرایط غذا و دارو از تحریم‌های عراق مستثنی شد و تحت نظر سازمان ملل انجام می‌شد.

وی به این پرسش که کدام صنایع از فشار حداکثری ترامپ بیشتر آسیب می‌بینند، این‌گونه پاسخ داد: صنعت خودرو اگر با ترکیب فعلی جلو برود، آسیب می‌بیند مگر اینکه خود را با فناوری مرتبطی که ما به تجهیزات و قطعاتش دسترسی داریم، تطبیق دهد.

خالقی اضافه کرد: در صنعت غذا منهای گندم، برنج، گاهی جو، شکر(که بخشی وارداتی است) و روغن که بخش زیادی از آن وارداتی است، یکسری افزودنی‌ها و امثالهم از خارج وارد می‌شود. اگر آن حوزه هم تحت فشار قرار گیرد -که امیدوارم تا آن حد مشمول تحریم نشویم-، آنها هم دچار مشکل خواهند شد.

وی افزود: البته به نظر می‌رسد موضوع ارزاق عمومی از این تحریم‌ها مستثنی می‌شود و مجرای نفس‌ کشیدن دارد.

دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت درباره فشار بر صادرات مواد خام معدنی و پتروشیمی گفت: ممکن است در این حوزه دچار مشکل شویم زیرا برای جابجایی پول مسئله خواهیم داشت. در این حوزه‌ها بعضی محصولات ما در رده تحریمی قرار می‌گیرند. در بخش معدن در زمینه تجهیزات و ماشین آلات معدنی دچار تحریم هستیم. ماشین آلات مدرن و به روز خاص معدنی را در اختیار ما قرار نمی‌دهند و با فرسودگی در آن حوزه مواجه هستیم.

وی ادامه داد: اگر سنگ معدنی را صادر کنیم و پول آن را دریافت نکنیم، طبیعی است که صادراتش متوقف شود در سنگ آهن و امثالهم هم ممکن است دچار مشکل شویم.

افزایش استهلاک و کاهش کیفیت در بخش صنعت

خالقی گفت: تشدید تحریم‌ها استهلاک بخش صنعت را در طول زمان بیشتر می‌کند. وقتی نمی‌توانید ماشین آلات را به‌روز کنید و در خطوط اصلاحات انجام داده، خطوط جدید و فناوری جدید را وارد کنید، این خطوط به مرور زمان فرسوده می‌شوند.

وی اضافه کرد: هرچه این خطوط فرسوده‌تر شوند، قیمت تمام شده محصول بالا می‌رود. یک مشکل ناشی از محدودیت‌ها این است که کیفیت پایین می‌آید. همه این موارد جزء بدیهیاتی است که به مرور زمان به صورت تصاعدی در اثر فشارها افزایش می‌یابد.