سرنوشت قاتل« الهه حسین نژاد» چه خواهد بود؟ اعدام یا قصاص؟

 بلاخره بعد از روزها التهاب و انتظار، عامل قتل الهه حسین نژاد دستگیر شد و امیدها برای شنیدن خبربازگشت «دختر گمشده ایران»، با تلخی ناامید شد.

 از روز گذشته با انتشار خبر دستگیری متهم اصلی، سئوالات بسیاری درباره مجازات این متهم قسی القلب و شیطان صفت مطرح می شود، سئوالاتی که پاسخی قطعی آن را تا روشن شدن زوایای پنهان احتمالی ماجرا و خصوصا انگیزه جنایت یعنی «سرقت» ،«تجاوز» یا انگیزه‌های دیگر نمی‌توان یافت.

اما با این حال بررسی پرونده های مشابه نشان می دهد که در چنین مواردی که فردی( اعم از دختر یا پسر) بعد از ربوده شدن، به قتل رسیده است حکم دادگاه شامل «قصاص» خواهد شد که در این صورت چنانچه زنی توسط یک مرد به قتل رسیده باشد خانواده مقتول می تواند قاتل را عفو کند یا آنکه با پرداخت تفاضل دیه خواستار اجرای حکم شود، اما چنانچه در چنین پرونده هایی تجاوز ( با شرایط خاص آن ) اثبات شود، قضات دادگاه معمولا علاوه بر مجازات قصاص، مجازات«اعدام» را هم صادر می کنند، اما این دو مجازات، تنها مجازات هایی نیست که عامل جنایت با آن روبرو خواهد شد بلکه مجازات های دیگری مرتبط با ارتکاب جرم نیز صادر خواهد شد

سرقت مقرون به آزار، اختفای جسد، آدم ربایی

نخستین مجازات هایی که می تواند برای متهمی مانند متهم پرونده مرحوم الهه حسین نژاد صادر شود، مجازات های جرایم مربوط به سرقت مقرون به آزار، اختفای جسد، جنایت برمیت ، آدم ربایی و ... خواهد بود که هرکدام از این جرایم در صورت اثبات، مجازات مختلفی از حبس، محکومیت مالی و یا پرداخت دیه را به دنبال دارد، اما سنگین ترین مجازات‌های متهم شامل »قصاص» یا «قصاص» و «اعدام» خواهد بود.

چرا حکم «قصاص»؟

متهم اصلی پرونده که یک راننده مسافرکش بدون مجوز است، بعد از دستگیری، علاوه بر اعتراف به قتل دخترجوان، محل رها کردن جسد او را هم به ماموران نشان داده و جسد نیز در همان محل یافت شده است ، این به آن معناست که به احتمال بسیار زیاد، قتل توسط خود او صورت گرفته است - البته تا انجام بازسازی صحنه در هفته آینده، هنوز هم ممکن است متهمان دیگر یا انگیزه های دیگری مطرح شود-.

با این شرایط ، چنانچه ارتکاب قتل توسط متهم اثبات شود، او علاوه بر مجازات جرایمی که به آنها اشاره شد با مجازات« قصاص نفس» روبرو خواهد بود، مجازات قصاص، مجازاتی حدی است که در آیات مختلف قرآن از جمله آیات ۱۸۷ سوره بقره، آیه ۴۰ و ۴۱ سوره شوری، آیه ۱۲۶ سوره نحل و … به آن اشاره شده است و بر این اساس در قانون کیفری جمهوری اسلامی ایران اعمال شده است.

در مورد مجازات قصاص نفس، که تنها در مورد پرونده های قتل صادر می شود، تنها در صورتی متهم می تواند از مجازات مرگ رهایی یابد که ولی دم مقتول، حاضر به گذشت و عفو باشند، البته برای اعمال این مجازات، از آنجا که مقتول زن بوده است، باید تفاضل دیه از سوی خانواده مقتول پرداخت شده و سپس مجازات اعمال شود، در این مورد امکان عفو و بخشش از سوی کسی جز خانواده مقتول وجود ندارد.

حکم « اعدام » چیست؟

تا روز جمعه، مقتول به انگیزه تجاوز در ارتکاب این جنایت اعتراف نکرده و به جز یک خبرگزاری وابسته به قوه قضائیه، خبری درباره احتمال تعرض به مقتول منتشر نشده است اما چنانچه متهم به این انگیزه و انجام آن اعتراف کند و یا قاضی پرونده شواهدی مبنی بر ارتکاب آن پیدا کند، آن وقت مجازات تجاوز که اعدام است برای جنایتکار صادر خواهد شد، مجازات اعدام که از کلمه عدم به معنای نیستی و نابودکردن می آید ، به معنای آن است که جان مجرم ستانده می‌شود، این مجازات که از آن با عنوان « اشد مجازات» شناخته می شود، در کشورهای مختلف به شیوه های گوناگون از جمله به دار آویختن، تزریق سم، تیر باران و ..اجرا می شود اما در ایران غالبا از طریق به دار آویختن انجام می شود

در مجازات اعدام تفاضل دیه دیگر مطرح نیست و البته خانواده مقتول درباره آن هیچ تصمیمی نمی توانند بگیرند اعم از اینکه متهم بخشیده شود یا مجازاتش اعمال شود و تنها در صورتی که مجازات متهم شامل عفو شود، متهم می تواند از این مجازات بگریزد. تفاوت مهم قصاص و اعدام آن است که «قصاص»، مجازاتی است که قانونگذار آن را بر اساس آیات قران تبیین کرده و به صورت قانون در آورده است ولی مجازات «اعدام» توسط خود قانونگذار تعیین شده و برای جرایم مختلفی مثل لواط، تجاوز، محاربه و … صادر می شود.

آیا اگر متهم اعتراف نکند، از تجاوز تبرئه خواهد شد؟

یکی از سئوالاتی که خصوصا در فضای مجازی درباره این پرونده به آن پرداخته شده است این است که اگر متهم بر سرقت گوشی به عنوان انگیزه قتل پافشاری کند ، آیا تنها برای او مجازات قصاص صادر خواهد شد؟

در جواب باید گفت که در قانون سه راه برای اثبات جرم وجود دارد که شامل اقرار متهم، شهادت شهود و علم قاضی -  بر اساس مستندات، ادله و مدارک موجود، نظریات کارشناسی، محتویات پرونده و اظهارات شاکی - است، حالا اگر متهم شخصا به ارتکاب تجاوز اقرار نکند و شاهدی هم وجود نداشته باشد ، قاضی می تواند چنانچه بر اساس مستندات و از جمله آزمایشات پزشکی قانونی، به این علم برسد که تجاوز به عنف صورت پذیرفته ، می تواند مجازات تجاوز را برای متهم صادر کند و در آن صورت نیازی به اقرار متهم نیست.

آیا تفاضل دیه باید پرداخت شود؟

از روز گذشته یکی از سئوالات اساسی درباره این پرونده آن است که آیا خانواده الهه، در صورت صدور حکم قصاص باید تفاضل دیه زن و مرد را بپردازند که در این مورد براساس پرونده های قتل مشابه – بدون اثبات تجاوز- تفاضل دیه برای اجرای حکم به دار آویختن متهم باید به خانواده قاتل پرداخت شود. البته موضوع پرداخت تفاضل دیه در صورتی که حکم اعدام،علاوه بر قصاص ، برای متهم صادر شود منتفی خواهد شد و متهم اعدام خواهد شد.
علاوه بر این مطابق ماده ۴۲۸ قانون مجازات اسلامی، در شرایطی که ارتکاب جنایت به‌گونه‌ای باشد که نظم یا امنیت عمومی را مختل کند، یا احساسات عمومی را جریحه‌دار سازد و اجرای قصاص نیز به مصلحت تشخیص داده شود، اما اولیای دم توانایی پرداخت دیه یا سهم دیگر صاحبان حق قصاص را نداشته باشند، این مبلغ با درخواست دادستان و تأیید رئیس قوه قضائیه از بیت‌المال پرداخت خواهد شد.

آیا می توان برای او حکم «سنگسار» و یا شکنجه صادر کرد؟

یکی دیگر از سئوالات دیگری که بیشتر از سوی مخاطبان در فضای مجازی پرسیده می شود این است که مجازات اعدام برای او کم است و چرا قانون، مجازات هایی مثل رجم و سنگسار یا شلاق را برای این متهم اجرا نمی کند؟

در پاسخ باید گفت که اگر چه مجازات های حدی مثل شلاق ممکن است برای متهم قبل از اجرای حکم اعدام یا قصاص، اعمال شود- چنانکه در پرونده جنایت های محمد بیجه که کودکان را در جنوب شرق تهران می ربود اعمال شد- ، اما نمی توان مجازاتی مانند سنگسار را که برای زن و یا مرد زناکار محصن و یا محصنه اجرا می شود را برای او اجرا کرد.