زولپیدم قرصی برای سقوط

زولپیدم دارویی که روزی امید می‌رفت درمانی باشد برای بی‌خوابی بدون عوارض خواب آلودگی روزانه، اکنون به گفته‌ متخصصان روانپزشکی به یکی از پرریسک‌ترین داروهای در دسترس در ایران و جهان بدل شده است. 

امیرحسین جلالی ندوشن در گفت‌وگویی با آوش هشدار می‌دهد که مصرف تفننی و عرضه و توزیع بی‌نظارت آن، به‌ویژه در میان جوانان، می‌تواند زمینه‌ساز وابستگی، توهم و رفتارهای غیرعادی باشد و حتی به مرگ مصرف‌کننده بیانجامد.

 جلالی ندوشن درباره‌ سابقه‌ داروی زولپیدم می‌گوید: این دارو نه در جهان و نه در ایران جدید نیست و بیش از پانزده تا بیست سال از ورود آن به بازار جهانی دارو می‌گذرد.

به گفته‌ او، ساختمان شیمیایی زولپیدم به داروهای خواب‌آوری مانند کلونازپام و لورازپام شباهت دارد اما تفاوت ساختاری آن در کوتاه‌اثر بودنش است.

جلالی ندوشن یادآور می‌شود: در ابتدای ورود این دارو، امید می‌رفت بتواند خوابی مناسب بدون خواب‌آلودگی روزانه ایجاد کند، اما خیلی زود عوارضش آشکار شد.

او توضیح می‌دهد: زولپیدم در صورتی که پس از مصرف آن فرد در برابر خوابیدن مقاومت کند، می‌تواند باعث بروز توهم و تصورات غیرعادی شود. همچنین یکی از عوارض آن، فراموشی رویدادهاست؛ به همین دلیل توصیه می‌شود بیمار بلافاصله پس از مصرف، به رختخواب برود.

این روانپزشک با اشاره به موضوع وابستگی به زولپیدم اظهار می‌کند: اگرچه در ابتدا به‌دلیل تفاوت‌های ساختمانی و ایجاد نکردن سرخوشی شدید، تصور می‌شد وابستگی خاصی ایجاد نکند اما در سال‌های بعد، گزارش‌های متعددی درباره وابستگی شدید به آن منتشر شد.

او ادامه می‌دهد: افرادی که این دارو را بیش از حد مصرف کرده و همزمان برابر خوابیدن مقاومت می‌کنند، دچار علائم سایکوتیک می‌شوند. نخستین موارد سوءمصرف، از میان دانشجویان پزشکی گزارش شد و پس از آن در خوابگاه‌ها رواج یافت و به‌تدریج مصرف آن در مهمانی‌های شبانه نیز مشاهده شد.

جلالی ندوشن، یکی از دلایل افزایش مصرف این دارو را در دسترس بودن، قیمت پائین و ریسک نسبی کم آن عنوان می‌کند و می‌افزاید: زولپیدم به‌راحتی از داروخانه‌ها قابل تهیه است و نیازی به بازار سیاه ندارد. این دارو با کیفیت بالا و قیمت ارزان توسط شرکت‌های ایرانی تولید می‌شود.

او در ادامه با اشاره به وضعیت نظارت بر داروها در کشور می‌گوید: اگرچه در سال‌های اخیر نظارت‌ها تقویت شده و آگاهی داروخانه‌ها نسبت به برخی داروها افزایش یافته اما زولپیدم همچنان مشمول نظارت و کنترل دقیق نیست و فروش آن بدون ضوابط مشخص انجام می‌شود.

به گفته‌ این روانپزشک، زولپیدم داروی امنی نیست. او با تکیه بر تجربیات بالینی‌اش تأکید می‌کند: بروز رفتارهای غیرعادی  و راه رفتن در حالت خواب از جمله عوارض این داروست و به همین دلیل بسیاری از روان‌پزشکان ترجیح می‌دهند از داروهای خواب‌آور ایمن‌تری استفاده کنند. لازم است خانواده‌ها و جوانان نسبت به خطرات این دارو آگاهی کافی داشته باشند چراکه زولپیدم می‌تواند به‌شدت سلامت روان و جان فرد را تهدید کند.

او هشدار می‌دهد: ترک زولپیدم در صورت وابستگی بسیار دشوار است و نقش یک دروازه‌گشا را برای ورود به مصرف سایر مواد ایفا می‌کند.

جلالی ندوشن ترکیب زولپیدم و الکل را بسیار خطرناک دانست و توضیح می‌دهد: مصرف همزمان مواد دارای اثر مرکزی مانند زولپیدم و الکل می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. افراد معمولاً هنگام انجام کارهای پرریسک، خطر را دست‌کم گرفته و لذت را بزرگ‌نمایی می‌کنند. این در حالی است که متابولیسم بدن انسان‌ها با هم متفاوت است و تجربه‌ یک فرد، نمی‌تواند ملاک ایمنی برای دیگران باشد. گزارش‌هایی وجود دارد که برخی افراد تنها با ترکیب مقدار اندکی الکل با زولپیدم، جان خود را از دست داده‌اند.

او افزود: به‌طور کلی داروهایی که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر دارند، نباید با الکل، که خود دارای اثر مرکزی است، ترکیب شوند.

این روانپزشک در بخش دیگری از صحبت‌هایش، به رفتارهای طبیعی در دوره‌ جوانی اشاره کرد و گفت: این دوره، زمان نوجویی و تجربه‌گرایی است و نمی‌توان جوانان را از خطر کردن باز داشت یا بابت آن سرزنش کرد، اما بخشی از تربیت درست این است که توانایی شناخت خطر و دوری از آن را در افراد تقویت کنیم.

جلالی ندوشن با اشاره به هشدار اخیر سازمان غذا و دارو درباره مصرف تفننی زولپیدم گفت: هشدار تنها کافی نیست. برای کنترل مصرف این دارو باید قانون‌گذاری دقیق و ضوابط مشخص وجود داشته باشد. وضعیت فعلی به‌گونه‌ای است که نیازمند بازنگری جدی نهادهای مسئول در فروش و توزیع زولپیدم هستیم.