آثار موسیقایی دفاع مقدس به دور از تفکر روشنفکرمآبانه ماندگار شدند
کارشناس موسیقی با اشاره به ویژگی ماندگاری آثار موسیقایی دفاع مقدس گفت: آثاری که هنرمندان با محوریت دفاع از تمامیت خاک میهن، با موضوع‌های سلیس و روان، به دور از تفکر روشنفکرمآبانه ساختند، از دل مردم برخاسته بود، بر جان و قلب آنان نشست و ماندگار شدند.
موسیقی همواره در تاریخ جنگ‌ها و درگیری‌های نظامی دنیا نقش تاثیرگذاری برای تهییج مبارزان و تقویت روحیه آنان داشته است. ایران زمانی با حمله بعثی‌های عراق مواجه شد که در روزهای ابتدایی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی قرار داشت؛ جنگ تحمیلی ۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ آغاز شد، زمانی که مردم ایران مراحل ابتدایی انقلاب اسلامی را در تمام زمینه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تجربه می‌کردند که موسیقی نیز بخشی از آن بود.
در آن زمان هیچ پیشینه‌ای برای ساخت آثار موسیقایی مرتبط با دفاع مقدس وجود نداشت. با این وجود، برخی از هنرمندان موسیقی سعی کردند با ساخت آثاری همچون سرودهای حماسی ضمن تقویت روحیه رزمندگان، روایت ایثارگری‌ها و مجاهدت‌های آنان با زبان موسیقایی، مردم را با این جریان همراه کنند، بعضی ازاین آثار ماندگار شده و زمینه‌ای را برای ساخت دیگر آثار موسیقایی فراهم کردند.
«خجسته باد این پیروزی» با شعری از حمید سبزواری، آهنگسازی احمدعلی راغب و خوانندگی محمد گلریز، «شب نورد» با شعر اصلان اصلانیان، آهنگسازی محمدرضا لطفی و خوانندگی محمدرضا شجریان، «کاروان شهید» با شعر محمد ذکایی، آهنگسازی محمدرضا لطفی و خوانندگی شهرام ناظری، «کجایید ای شهیدان خدایی» با شعری از مولانا، آهنگسازی هوشنگ کامکار و خوانندگی بیژن کامکار، «خلبانان» با شعر و آهنگسازی بابک رادمنش و خوانندگی جمشید نجفی، «دایه دایه وقت جنگه» با خوانندگی رضا سقایی و تنظیم مجتبی میرزاده، «همپای جلودار» با شعری از حمید سبزواری، دکلمه محمدعلی معلم دامغانی و خوانندگی حسام‌الدین سراج و «گلبرگ سرخ لاله‌ها» با شعری از سپیده کاشانی، آهنگسازی و خوانندگی حسام الدین سراج از جمله این آثار هستند که ماندگار شدند و همچنان شنیدنی هستند.
به مناسبت هفته دفاع مقدس با رضا مهدوی موسیقیدان، نوازنده سنتور، مدرس دانشگاه، پژوهشگر و کارشناس موسیقی درباره نقش موسیقی در دوران دفاع مقدس، تاثیر آن بر جامعه و به خصوص رزمندگان و تاثیر آثار دفاع مقدس بر تولیدات آثار موسیقی در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه گفت و گو کرده‌ایم که در ادامه می‌آید.
این کارشناس و پژوهشگر موسیقی درباره نقش موسیقی در دوران دفاع مقدس به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: موسیقی جنگ از دیرباز در تمامی ممالکی که جنگ را تجربه کرده‌اند وجود داشته، غربی‌ها به آنها «مارش» می‌گویند و ما ایرانیان به آن موسیقی «رَزم» می‌گوییم.
وی گفت: هشت سال جنگ تحمیلی یا دفاع مقدس به نوعی به وجود آوردنده ریتم و ضرباهنگی با کلام و بی‌کلام شد که در نوع خود منحصر بود و نقش بسزایی در تهییج مردم و رزمندگان داشت؛ چاشنی این نوع موسیقی، نغمات و کلام‌هایی بود که با ترکیب شدن در انواع موسیقی‌ها که در آن دوران به همه آنها سرود گفته می‌شد، از معنویت و حماسه‌ای ستودنی برخوردار بود، آثار در بخش‌های کاملا ملی، میهنی، دینی و مذهبی دارای چنین ویژگی‌هایی بودند.
مهدوی درباره تاثیر موسیقی دفاع مقدس بر جامعه به خصوص رزمندگان بیان کرد: به گونه‌ای ناباورانه اکثریت آثار موسیقایی هشت سال دفاع مقدس مبیّن تمامیت کلان موسیقی در ایران از ابتدا تا آن زمان بود، عرض ارادت هنرمندان فنِّ موسیقا با گونه‌های مختلف موسیقی باعث ایجاد نوعی موسیقی و آهنگ‌ترانه‌هایی شد که ضمن ترغیب مردم به حمایت از فرزندانشان در جبهه‌های حق علیه باطل، رزمندگان را مصمم به دفاع از میهن می‌کرد تا آسایش پدران و مادران خود را در شهرها تضمین کنند. تاثیر آنها بر ایجاد و تقویت حس همدلی، پاکدلی و انسجام مشهود و ستودنی بود.
این کارشناس و پژوهشگر موسیقی با اشاره به آثار ماندگار دفاع مقدس افزود: آثاری که آهنگسازان، خوانندگان، شاعران، ترانه‌سرایان و نوازندگانش با محوریت دفاع از تمامیت خاک میهن عمق از سویدای وجود دست به خلق اثر زدند، با موضوع‌ها و تم‌های سلیس و روان، به دور از تکنیک‌ها و تفکرات روشنفکرمآبانه از دل مردم برخاسته بود و لاجرم بر جان و قلب آنان می‌نشست، آهنگ- ترانه - سرود «خجسته باد این پیروزی» با شعر حمید سبزواری، آهنگسازی احمدعلی راغب و تنظیم مجتبی میرزاده و صدای گلریز یکی از آثار ماندگار دفاع مقدس است که همچنان شنیدنی است.
وی درباره تاثیر آثار دفاع مقدس بر تولیدات آثار موسیقی در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اظهارداشت: متاسفانه آنچنان که باید، شاهد تولیدات اثرگذاری در این حوزه نبودیم، شاید دلیلش گذر زمان و شرایط کاملا متفاوت در نوع جنگ تحمیلی ۱۲ روزه بود که هیچ شباهتی به جنگ هشت ساله نداشت و دلیل دیگر اینکه زمان این جنگ نسبت به هشت سال دفاع مقدس بسیار کوتاه بود و ساخت و انتشار اثر موسیقایی به سادگی نیست، هرچند که محسن چاوشی میدان‌دار شد و اثر شاخص «علاج» را به گونه‌ای وزین و درخور توجه از خود به یادگار گذاشت.
مهدوی درباره تغییر ذائقه جامعه به خصوص نسل جوان و ساخت آثاری که برای آنان جذابیت و مقبولیت داشته باشد، گفت: تمامی گونه‌های موسیقی ملی ایران همچون نواحی و اقوام، دستگاهی، مردم‌وار(پاپ ایرانی)، تلفیقی، کودک و نوجوان، رزمی و حتی بزمی این قابلیت را دارند که با بهره‌گیری از تکنیک‌های روز اما براساس ریشه‌ها و نمونه‌های حداقل یکصد سال گذشته به قابلیت‌های افزون‌تری به شرط داشتن صلاحیت همه جانبه شاعر، آهنگساز و خواننده دست پیدا کنند؛ آثاری همچون «دایه دایه وقت جنگه»، «از خون جوانان وطن لاله دمیده»، «ای خطه ایران مهین ای وطن من»، «ایران ای سرای امید»، «ای ایران مرز پُرگهر» و «یار دبستانی من» دارای چنین ویژگی‌هایی بودند، ماندگار شدند و امروز هم قابل شنیدن هستند.
