چرا چاه‌ها زندگی ما را می‌بلعند؟
سقوط و مرگ بر اثر گازگرفتگی در چاه از اتفاقاتی است که در ایران زیاد رخ میدهد. در این گزارش دلایل این اتفاق و حوادث مشابه را بررسی کردیم.
جمعه شب گذشته، خبر تلخ گیر افتادن 7 یا 8 نفراز اعضای یک خانواده در اعماق چاهی در منطقه کوهنانی کوهدشت در فضای مجازی منتشر شد ، به فاصله اندکی فیلم های کوتاهی از عملیات بی‌نتیجه نجات آنها منتشر شد و بعد از آن بود که غمی سنگین بر دل همه ایران نشست.
اگر چه روایت‌های مختلفی درباره نخستین کسی که وارد چاه شده بود در ساعات اولیه منتشر شد اما در یک مورد قطعیت وجود داشت اینکه تمامی این افراد بر اثر گاز گرفتگی جان خود را در مرگی خاموش و آرام از دست داده بودند.
این نخستین بار نیست که چنین حوادثی در اعماق چاه‌های ایران اتفاق می‌افتد، در این گزارش در ابتدا به مرور تعدادی از دردناکترین حوادث این حوزه می‌پردازیم:
شهریور 1398- اصفهان -5 کشته
در حادثه ای که سال 1398 در برآن شمالی روستای برسیان در چاهی ۱۳ متری رخ داد ، ۵ مرد فوت شدند.
شهریور 1393- هرمزگان- 4 کشته
چهار نفر از اهالی روستای جوزیر در شهرستان رودان در یک چاه خانگی به دلیل گاز گرفتگی جان خود را از دست دادند.
مرداد 1402- فارس- 4 کشته
چهار کارگر افغانستانی شاغل در کارگاه جمع‌آوری ضایعات در روستای گچی شهر شیراز که عضو یک خانواده بودند و یکی پس از دیگری برای نجات جان همکاران خود وارد چاه حاوی گازهای سمی شده بودند، دچار گازگرفتگی شده و جان باختند.
شهریور 1402 – گلستان - 3 کشته
شهریور 1402 حادثه‌ای مشابه برای سه برادر گلستانی رخ داد، بر اساس گزارش رسانه‌ها،ماجرای چاه مرگ، وقتی آغاز شد که یکی از برادران در چاه کشاورزی سقوط کرد و سپس دو برادر دیگر برای نجات جان او وارد چاه شدند و در نهایت اجساد هر سه برادر که بر اثر گازگرفتگی جان باخته بودند ، از چاه بیرون کشیده شد.
شهریور 1403- فارس - 2 کشته
۳ نفر از اهالی فسا در عمق ۱۵ متری زمین ، بر اثر گازگرفتگی جان باختند.
این سه نفر در جستجوی گنج به عمق زمین رفته بودند که دچار گازگرفتگی شدند.
شهریور 1402- فارس - 2 کشته
۲ کارگر چاه‌کن اتباع افغانستانی به دلیل وجود گازهای سمی در حین کار در چاه در شیراز فوت کردند.
چرا کشته می شوند؟
جلال ملکی، سخنگوی آتش نشانی تهران در گفت و گو با آوش درباره دلیل جان باختن تعداد زیادی از کارگران در حوادث مربوط به گازگرفتگی در چاه گفت: غالب چاه‌ها اعم از خشک و یا چاه های آب، گاز ندارند و تنها در موارد خاصی است که گاز در چاه ها وجود دارد.
او با اشاره به این موضوع که عمدتا چاه‌های فاضلاب گاز دارند می گوید: در چاه‌های فاضلاب چند نوع گاز خطرناک وجود دارد اما در چاه های آب یا چاه های خشک نیز در شرایطی که چاه فاضلابی در اطراف آنها وجود داشته باشد نیز احتمال وجود گاز و گاز گرفتگی کارگران وجود دارد ، در چنین مواردی گازهای چاه فاضلاب از لایه‌های خاک نفوذ کرده و به چاه آب می‌رسد.
او در توضیح این گونه حوادث می گوید: ما با مواردی روبرو بوده ایم که در یک چاه خشک، گاز وجود داشته و زمانی که بررسی کردیم متوجه شدیم چند متر آنطرف‌تر فضولات درون چاه ریخته شده است، مثلا در بررسی یک چاه متوجه شدیم 60 مترآنطرف یک مرغداری وجود داشت و فضولات مرغ‌ها که در چاه ریخته شده بود باعث شده بود گاز از لایه‌های خاک عبور کند و به چاه خشک برسد.
دم چاه
به گفته سخنگوی آتش نشانی تهران، گاهی مواردی پیش می‌آید که فرد در چاه آب یا چاه خشک گیر می‌کند اما احساس نفس تنگی به او دست میدهد، به این حالت به اصطلاح «دم چاه» می‌گویند. در این حالت، احتمال کاهش اکسیژن وجود دارد که با گازگرفتگی متفاوت است. معمولا در چاه‌های عمیق یا چاه‌هایی که رطوبت زیادی داشته باشد اکسیژن کم است و فرد دچار استرس شده و تنگی نفس به آن فرد غلبه می‌کند و البته موارد مرگ هم وجود دارد.
او در ادامه به این نکته اشاره می کند که مشکل اصلی ما ندانستن نکات ایمنی است. آموزش‌های ایمنی باید از مدارس ابتدایی آغاز شود که ما در این موضوع ضعف داریم، در رسانه‌ها و فضای مجازی و تلویزیون، برنامه‌های زیادی وجود دارد اما متاسفانه در این برنامه‌ها، زمانی برای آموزش ایمنی اختصاص نمی یابد.
این کارشناس ارشد حوزه ایمنی می افزاید: چند صفحه در کتاب‌های درسی مدارس در مورد ایمنی توضیح داده شده است؟ کدام فرد دیپلم گرفته اما یاد گرفته است که چطور باید با یک خاموش کننده، کار کند؟ به همین دلیل است که زمان وقوع بحران نمی‌توانیم شرایط را مدیریت کنیم؟ به همین دلیل است که وقتی یک نفر داخل چاه سقوط می‌کند و بیرون نمی‌آید بعدی و بعدی و بعدی هم برای کمک به داخل چاه می‌روند. چون ما نمی‌دانیم و آموزش ندیده‌ایم که در این شرایط باید چه کار کنیم.
