روایت سفیر ایران از پیام رهبری به رئیس‌جمهور روسیه و پاسخ پوتین
سفیر ایران در مسکو گفت: پیام رهبری به پوتین بر استقلال روابط دوجانبه تأکید داشت و روس‌ها نیز چنین نگاهی را تأیید کردند.
سفیر ایران در مسکو با اشاره به ابلاغ پیام مقام معظم رهبری به رئیس‌جمهور روسیه توسط وزیر امور خارجه کشورمان گفت: این پیام ابعاد مختلفی داشت و همانطور که آقای دکتر عراقچی گفتند این بود که روابط خود با دوستان را استمرار خواهیم بخشید و این روابط ریطی به مذاکرات و گفتگوهایمان نخواهد داشت.
کاظم جلالی در گفت‌وگویی درباره پاسخ پوتین نیز گفت: مقام معظم رهبری در پیامشان به برخی از حوزه ها اشاره کرده بودند و آقای پوتین هم به همان حوزه ها اشاره کردند.
وی خاطرنشان کرد: پوتین (در ملاقات با عراقچی) چندین بار تکرار کرد که رابطه ما با آمریکا، به رابطه با ایران ارتباطی نخواهد داشت، ما رابطه مان را بسیار مهم می دانیم، شراکت ما پیش از این نزدیک بود، اما با امضای معاهده جامع راهبردی، رابطه ما کاملا راهبردی شده است و در همه حوزه باید روابطمان را گسترش بدهیم.
سفیر ایران در مسکو یادآور شد: روز بعد (جمعه ۲۹ فروردین ۱۴۰۴) که با آقای لاوروف مذاکره داشتیم، وزیر امور خارجه روسیه هم گفت که آقای پوتین خیلی از مجموعه پیام و ملاقات، راضی بودند. فکر می کنم کاملا این حالت گفتگو داشت.
متن کامل گفت‌وگو با سفیر ایران در مسکو به این شرح است:
آقای جلالی! تصویب معاهده جامع مشارکت راهبردی در پارلمان روسیه، در بحبوبه مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا، آیا معنای خاصی دارد یا یک فرایند عادی است؟
هر دو گزینه می‌تواند درست باشد، به یک معنا روسیه این توافقنامه راهبردی را با ما امضا کرد و طبعا باید در پارلمان به تصویب می‌رسید، در گذشته هر زمان، وقت ملاقات دو رییس جمهور را برای امضای موافقنامه تعیین می‌کردیم، برخی ها اینگونه تحلیل می‌کردند، چون روسیه روابطش با ترامپ درست می‌شود، احتمال آنکه آنها بخواهند توافقنامه را به تاخیر بیاندازند، زیاد هست. اما من در جریان تنظیم وقت بودم و خیلی وقت‌ها زمان سفر رییس جمهور را ما تعیین می‌کردیم و روس‌ها هم با همان زمان موافقت کردند و این سفرها انجام شد. در مورد معاهده جامع مشارکت راهبردی نیز آقای پوتین حکم داد آقای رودنکو، معاون وزیر خارجه لایحه را ببرد مجلس و مدافع لایحه باشد که طبعا با کمترین فاصله از زمان امضا به لایحه تبدیل و در دوما و شورای فدراسیون تصویب شد. معمولا کمتر اتفاق می‌افتد که برای یک مصوبه‌ای که در مجلس پیگیری می‌شود، رییس جمهور روسیه حکم بدهد. در همین ملاقات آقای دکتر عراقچی با آقای پوتین نیز رییس جمهور روسیه هم چندین بار این نکته را چندین بار گفت که روابط ما با جمهوری اسلامی ایران، راهبردی است و هیچ ارتباطی با روابط ما با سایرین ندارد و چند بار هم این را تکرار کردند که ما در روزهای حساسی در کنار هم بودیم و اینطور نیست که در زمان دیگر نمی‌توانیم در کنار هم نباشیم. ما با این ادبیات آشنا هستیم و در ادبیات مقامات دیگر روسیه هم شنیدیم، مثلا در سفر قبلی آقای لاوروف به تهران، همین مطلب را مرتب ذکر کردند. روسیه مصمم هست، در میانه این میدانی که قرار دارد در مورد ارتباطش با چین نیز این را نشان دهد. آقای پوتین در گفتگوی اولی که با ترامپ داشت، با یک فاصله کوتاهی با چین صحبت می‌کند. این معنی دارد و این است که ما رابطه خودمان را با متحدین خودمان ادامه خواهیم داد.
از زمانی که دکتر پزشکیان به مسکو سفر کردند، آیا فرایند اجرای معاهده پیش رفته یا نه؟
کار متوقف به توافق نیست، توافق در اصل یک سند بزرگی است برای ریل‌گذاری و این ریل‌گذاری در همه عرصه توسط رهبران دو کشور و روسای جمهور انجام می‌شود. توافقنامه اولا رابطه را تثبیت و ثانیا دورنما را کاملا مشخص می‌کند، ثالثا همه دستگاه‌های داخل کشور باید بنشینند، از داخل توافقنامه کار بیرون بیاورند. ما در سفارت اینکار را انجام دادیم. خود توافقنامه مثل کتاب مقدس می‌ماند که می شود عملیاتی نکنیم ولی هر روز بخوانیم. توافقنامه را می‌توان مثل قرآن روزی یکبار خواند. اما باید همه دستگاه‌ها ابعاد مختلف توافقنامه را بررسی و کار طراحی کنند. ما در سفارت برنامه اولیه‌ای نوشتیم و خدمت جناب آقای دکتر عراقچی و مسئولان کشور تقدیم کردیم، این برنامه به عنوان یک دیباچه بود، مثل خود توافقنامه که اولین بار در داخل سفارت نوشتیم و در داخل کشور، غنی شد. امروز هم همین کار را انجام دادیم. فکر می‌کنیم همه دستگاه ها باید توافقنامه را بخوانند، تقسیم کار شود که هر جزئی از توافقنامه مربوط به چه نهاد، تشکل، سازمان و وزارتخانه‌ای می‌شود و بر اساس آن برنامه‌ریزی کنیم، در این توافقنامه موضوعات گوناگون دوجانبه، سازمان همکاری‌های منطقه‌ای و سازمان‌های بین‌المللی حوزه محیط زیست، دریای خزر، بحث‌های دانشجویی، دیپلماسی عمومی، بحث‌های دفاعی، نظامی، اطلاعاتی، امنیتی را در بر می‌گیرد. همه باید برای کار روی توافقنامه آماده باشند و فکر کنند که از دل آن چه ارتباطاتی را می‌توان با روسیه ایجاد کرد که منافع ملی ما بیشتر تامین شود.
سفر وزیر نفت و هیات همراه در همین راستای عملیاتی ساختن توافقنامه است؟
ما کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور را داریم ، از طرف دو کشور دو مقام مسئول به عنوان رییس کمیسیون هر کشور تعیین می شوند که از طرف ایران، وزیر نفت رییس کمیسیون مشترک هستند. کمیسیون مشترک قبلی در گروزنی روسیه برگزار شد و کمیسیون مشترک پیش رو هفته آینده در مسکو برگزار می‌شود و وزیر نفت و هیات همراه به مسکو می‌آیند. روی سند این کمیسیون کار شده و طبعا و آن اسنادی که در کمیسیون مشترک تعیین می‌کنیم، سند بالادستی آن همان توافقنامه جامع خواهد بود، اما این کمیسیون به روال سابق هر ساله برگزار می‌شود.
پیام رهبر معظم انقلاب به آقای پوتین چه بود؟ پاسخ پوتین چه بود؟
این پیام ابعاد مختلفی داشت. خود این پیام همانطور که آقای دکتر عراقچی گفتند این بود که روابط خود با دوستان را استمرار خواهیم بخشید و این روابط ریطی به مذاکرات و گفتگوهایمان نخواهد داشت. معمولا یکی از اتفاقاتی که هم در ایران و هم در روسیه می افتد، این هست که روس ها وقتی به طرف غرب می روند، جریانی در ایران شکل می گیرد که روس ها ما را فروختند و رفتند؛ کما اینکه در ایام اخیر از این مطالب زیاد شنیدیم. به محض اینکه ما هم مذاکرات را شروع کردیم. در روسیه هم در برخی محافل صحبت می شود که اگر ایران رابطه اش با غرب تنظیم شود، طبعا این به ضرر روسیه خواهد بود و ایران رابطه اش با روسیه را کمرنگ خواهد کرد. اولین پیام این بود که ما دوست داریم با همه دنیا رابطه متوازن و درست داشته باشیم، مشکلی نداریم، این را مسئولین عالی مطرح کردند که ما برای رابطه با کشورها، مشکلی نداریم، با دوستان خودمان هم قرار نیست که رابطه را کم کنیم. به نظر من این ملاقاتی که آقای دکتر عراقچی داشتند و پیام مقام معظم رهبری را تسلیم کردند، این نکته مهمی بود که هم رابطه ما سیاست همسایگی است و هم رویکردهای مشترکی که در عرصه منطقه ای و بین المللی و منطقه ای داریم، استمرار خواهد داشت و ارتباطی با سایر کشورها ندارد. موضوع دیگر نیاز به مشورت متقابل با همدیگر در این مقطع هست. هم روس ها و هم ما علاقمند هستیم مشورت کنیم. در ملاقات با آقای پوتین، وزیرخارجه ما گزارشی هم از مذاکرات دادند آنها هم در موضوع اوکراین و اینکه چه کارهایی می خواهند انجام دهند. خطوط قرمزشان و مذاکرات با آمریکا گزارشهایی را به ما دادند. ما هم به آنها گفتیم که ما در مذاکرات با آمریکا چه مباحثی را داشتیم و خطوط قرمز ما مشخص است و چگونه حرکت خواهیم کرد. مسئله دیگر موضوعاتی است که اروپایی ها دنبال می کنند. در بحث هسته ای پرونده ما شفاف هست همکاری هایی با آژانس داریم، دیدیم که مدیر کل آژانس هم به تهران سفر داشت. اما اروپا در پرتو این جدی نگرفتن اروپا توسط آمریکا، آنها هم دست و پا می زنند در حوزه هایی نشان دهند که دارای نقش هستند که یکی از آن مباحث، مباحث مربوط به ایران و اسنپ بک هست، که در این حوزه ها با چین و روسیه به عنوان شرکای راهبردی ما، باید گفتگو و مشورت کنیم، کما اینکه معاونین وزرای خارجه سه کشور هم در پکن جلسه داشتند بعد هم معاونین سیاسی و حقوقی تشریف آوردند و ما مرتب در این خصوص گفتگو داریم. در حوزه های دیگر هم همینطور. ما در مسائل دیگر مثل قفقاز، خزر، مسائل مربوط به منطقه و حتی چالش هایی که با غرب و آمریکا داریم. بعضی ها در ایران تصور می کنند که چالش روسیه با غرب تمام شده. نخیر چالش بین آنها، چالش بین...
رهبری می خواستند ان تجربه تلخی که در برجام بود و ما متحدین خود را پس زدیم، این دفعه تکرار نشود، به صورت کلی رویکرد ایشان چه بود؟
آقای پوتین چندین بار تکرار کرد که رابطه ما با آمریکا، به رابطه با ایران ارتباطی نخواهد داشت، ما رابطه مان را بسیار مهم می دانیم، شراکت ما نزدیک بود، اما با امضای معاهده جامع مشارکت راهبردی، رابطه ما کاملا راهبردی شده است و در همه حوزه باید روابطمان را گسترش بدهیم. مقام معظم رهبری در پیامشان به برخی از حوزه ها اشاره کرده بودند و آقای پوتین هم به همان حوزه ها اشاره کردند و روز بعد که با آقای لاوروف مذاکره داشتیم، ایشان هم گفت که آقای پوتین خیلی از مجموعه پیام و ملاقات، راضی بودند. فکر می کنم کاملا این حالت گفتگو داشت. برخی ها در داخل ایران متاسفانه در کنار آن خود کم بینی ها و خودتحقیری ها، به ملت ایران تلقین می کنند که رابطه ما متوازن نیست، خیلی از چیزها را نمی توانیم مطرح کنیم و الا رابطه ما رابطه متوازنی است، ادبیاتی که ایران به کار می برد کاملا مستقلانه است و سیاست خارجی ما بر اساس سه اصل حکمت، عزت و مصلحت پیش می رود.
در این بیست‌وسه سالی که ما مذاکره داشتیم، معمولاً روس‌ها و اروپایی‌ها حضور داشتند. اکنون اروپایی‌ها گلایه‌مند هستند که چرا کنار گذاشته شده‌اند. آیا روس‌ها نیز گلایه‌ای ندارند؟
-نه، روس‌ها گلایه‌ای ندارند، ولی مرتب می‌گویند: «ما آماده‌ایم که در هر حوزه‌ای که شما بخواهید ایفای نقش کنیم.» یعنی روس‌ها بدون اینکه محدودیتی ایجاد بکنند، این آمادگی را دارند. این را من بارها و بارها هم در ملاقات‌های خودم، چه زمانی که همراه جناب وزیر بودیم در ملاقات‌های ایران و روسیه، دیده‌ام. روس‌ها کاملاً به این نکته واقف هستند که ما علاقه‌مندیم با روسیه و چین کار جدی کنیم. همانطور که شما اشاره کردید، روس‌ها همیشه در مذاکرات حضور نداشتند. ما ابتدا با سه کشور اروپایی شروع کردیم، و پس از آن، روسیه و چین نیز به مذاکرات اضافه شدند. سپس آمریکایی‌ها هم وارد شدند، ولی بعداً آمریکا کنار کشید و ما با بقیه ادامه دادیم. سپس مسئله اوکراین پیش آمد و پس از آن، گفتگوهای جدیدمان با سه کشور اروپایی آغاز شد. ما همیشه گفته‌ایم که آماده‌ایم روسیه و انگلیس در گفتگوها حضور داشته باشند، و طبیعتاً این کار نیز در حال انجام است. از طرف دیگر، قرار ما این است که مرتب با یکدیگر مشورت داشته باشیم. این را هم بدانید که در ایران، بعضی‌ها اینگونه القا می‌کنند که گویی روسیه از طرف ما خودسرانه با آمریکایی‌ها صحبت می‌کند، در حالی که اینگونه نیست. بنای ما با روس‌ها این است که تمام گفتگوهایی که اگر قرار باشد از طرف ایران انجام شود، باید قبلش با ما تنظیم و هماهنگ شود.
وقتی روسیه و آمریکا در عربستان درباره اوکراین مذاکره می‌کردند، همین جریانی که شما اشاره کردید در داخل می‌گفتند روس‌ها در حال معامله هستند. شما این را نفی می‌کنید. طبیعتاً باید هم نفی شود، اما این جریانات داخلی که رسانه هم در دستشان هست، همیشه این گزاره را مطرح می‌کنند که روس‌ها در مواقع مهم معامله می‌کنند. نظر شما چیست؟
-در این رابطه چند نکته را عرض می‌کنم، نکته اول اینکه در داخل ایران، جریان غرب‌گرا علاقه‌مند نیست که ما متحدینی در خارج داشته باشیم. آنها تلاش می‌کنند تا هر ارتباطی که ما با کشور دیگری می‌خواهیم برقرار کنیم را به ضرر ما جلوه دهند، در حالی که غرب نیز حاضر به ارتباط‌گیری با ما نیست. جمع این دو نگاه می‌شود صفر. من نمی‌دانم چرا برخی افراد که ادعای ملی‌گرایی و ایران‌دوستی دارند، متوجه این نکته نیستند که وقتی همه متحدین ما را نفی می‌کنند و غرب هم که ارتباط برقرار نمی‌کند، در نهایت ما منزوی می‌شویم. نکته دوم اینکه هر کشوری اگر در گذشته به ما ظلم کرده باشد یا حتی امروز خلف وعده کند، بلافاصله برخی با دیده اغماض به آن نگاه می‌کنند. اما درباره روسیه و برخی کشورها، به تاریخ رجوع می‌کنند و از تاریخ مدد می‌گیرند تا روابط امروز را تخریب کنند. این نیز نکته عجیبی است. نکته سوم اینکه ای‌کاش حداقل امانت‌داری در گفتار رعایت می‌شد. مثلاً در خصوص گفتگوی آقای رودنکو، معاون وزیر خارجه روسیه، در دومای روسیه، یکی از نمایندگان از ایشان پرسید که آیا معاهده مشارکت راهبردی با ایران شامل این می‌شود که اگر به ایران حمله شود، روسیه باید دفاع کند؟ ایشان پاسخ دادند که نه، چنین چیزی در این معاهده نیست، هرچند ما متحد ایران هستیم. ایران در اینجا بین دو گزینه بود؛ یا باید مانند کره شمالی و بلاروس، قراردادی با روسیه امضا می‌کرد که اگر به ما حمله شد، روسیه از ما دفاع کند – که اگر این کار را می‌کردیم، می‌گفتند استقلال ایران را فروختند – یا همانطور که الآن هست، با احترام و استقلال روابط داشته باشیم. حالا که روسیه می‌گوید چنین بندی در توافقنامه نیست، برخی رسانه‌های معاند فارسی‌زبان آمدند و جملاتی ساختگی به نام معاون وزیر خارجه روسیه منتشر کردند. اما دوستان ما در ایران پیگیری نکردند، در حالی که من متن اصلی را ترجمه کردم و برای مسئولین کشور ارسال کردم تا از موضع‌گیری اشتباه جلوگیری شود، و همه نیز تأیید کردند که پاسخ ایشان منطقی و درست است. اگر بخواهم از این جریان‌سازی‌ها، غیرامانت‌داری‌ها و بی‌صداقتی‌ها بگویم، بسیار است. ما طبعاً «روسوفیل» نیستیم، همچنان‌که «انگلوفیل» و یا طرفدار آمریکا هم نیستیم. ما طرفدار منافع ملی ایران هستیم. من در اینجا به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران موظفم قاطعانه از منافع کشورم دفاع کنم. اما اینکه نگذاریم متحدین ما با ما متحد باشند و هر روز با استفاده از منابع رسانه‌ای غرب، جریانی علیه روابط کشورمان ایجاد کنیم، این انصاف نیست.
ترامپ از ابتدا اصرار داشت که اگر به قدرت برسد، فوراً بین روسیه و اوکراین صلح برقرار می‌شود. وضعیت صلح میان روسیه و اوکراین چگونه است؟ آیا به نقطه‌ای می‌رسد که این جنگ پایان یابد یا ادامه خواهد داشت؟
سؤال بسیار مهمی است. من نکته‌ای را خدمت شما عرض می‌کنم که در داخل ایران به‌درستی درک نشده است. ببینید، امروز ترامپ می‌گوید: «می‌خواهم رابطه‌ام را با روسیه درست کنم.» ولی بخش اعظم آمریکا با او موافق نیستند، و دنیای غرب هم حاضر به همراهی نیست. بنابراین نباید هیجان‌زده شویم و تصور کنیم که قرار است فوراً همه چیز درست شود. خود روس‌ها نیز چنین برداشتی ندارند و می‌گویند: «ما در انتهای این تونل، کورسویی می‌بینیم که شاید بتوان روابط را اصلاح کرد.»
نکته بعدی اینکه باید همه جوانب را با هم دید. روسیه و شخص آقای پوتین هیچ‌گاه نگفته‌اند که بدون قید و شرط مذاکره می‌کنند. آنها خطوط قرمز مشخصی دارند که از آنها عقب‌نشینی نخواهند کرد. در گفتگوهایی که با آقای دکتر عراقچی داشتند نیز همین موضوع را بیان کردند؛ گفتند که ما خواهان استمرار جنگ نیستیم و امیدواریم مذاکرات به نتیجه برسد، اما برخی خطوط قرمز وجود دارد که رعایت آنها ضروری است.
در خصوص موضوع اوکراین، آخرین گفتگوهایی که هفته گذشته توسط آقای ویتکاف انجام شد، کمی جدی‌تر بود. پیش از این، در استانبول، عربستان و جاهای دیگر، بیشتر بحث‌هایی درباره املاک، ایجاد سفارتخانه‌ها و روابط اولیه بود. بنابراین در حال حاضر نمی‌توان گفت که افق روشنی در پیش است.
چرا ترامپ برای روس‌ها تعرفه‌های جدید وضع نکرد و نام روسیه در لیست ۱۸۵ کشور که شامل افزایش تعرفه می‌شوند، نیست؟
حتماً آقای ترامپ علاقه‌مند است روابطش را با روسیه تقویت کند، چون شما می‌دانید اولویت اول ترامپ، چین است. او می‌خواهد مسائلی که در حاشیه چین وجود دارد را سریع‌تر حل کند. دوم اینکه به‌زعم خودش نمی‌خواهد ائتلافی بین روسیه و چین شکل بگیرد. بنابراین می‌کوشد با ایجاد شکاف در جبهه‌های مختلف،
منبع: ایرنا
