پنج روز با جنگ ایران و اسرائیل؛ روایت شبکه‌های اجتماعی از همبستگی
جنگ ایران و اسرائیل بازتاب زیادی در شبکه‌های اجتماعی و میان کاربردان داشته است.
در پنجمین روز از جنگ ایران و اسرائیل هنوز بسیاری از مردم در شوک‌اند و باور آنچه رخ داده برای‌شان دشوار است. این جنگ زمانی آغاز شد که اسرائیل با شلیک موشک عملاً آتش درگیری مستقیم را روشن کرد؛ اقدامی که از سوی جمهوری اسلامی ایران «آغاز جنگ» خوانده شد و بلافاصله با پاسخ گسترده موشکی و پهپادی ایران به مواضع اسرائیل همراه شد. این نخستین تقابل مستقیم نظامی ایران و اسرائیل در 40 سال اخیر و پس از ماه‌ها تهدیدهای متقابل و تنش‌های منطقه‌ای است.
در همان ساعات ابتدایی شبکه‌های اجتماعی از X (توییتر سابق) تا اینستاگرام، تلگرام و تیک‌تاک با پیام‌ها، ویدیوها و هشتگ‌هایی پر شدند که بیانگر احساسات متضاد درباره این جنگ بودند، از همبستگی بی‌سابقه با دولت ایران تا مخالفت صریح با درگیری و نگرانی از جنگ گسترده‌تر.
همبستگی گسترده داخلی با دولت ایران
در داخل ایران موجی از پست‌ها با محوریت حمایت از عملکرد دولت و نیروهای مسلح شکل گرفت. براساس داده‌های پلتفرم X بیش از ۲۴۳ هزار توییت با این هشتگ منتشر شده که مشارکت نزدیک به ۷۱ هزار حساب کاربری و بیش از نیم میلیون بازدید را به همراه داشته است. هشتگ #انتقام_سخت (#Harsh_Revenge) نیز با ۱۹۷ هزار توییت مورد توجه قرار گرفت و تکرار شد.
در اینستاگرام کامنت‌هایی از نوع زیر در پست‌های خبری به چشم می‌خورد:
“Our heroes defend us, proud to be Iranian.”
ترجمه: «قهرمانان‌مان از ما دفاع می‌کنند، به ایرانی بودنم افتخار می‌کنم.» کاربران بسیاری نیز تصاویر سردار سلیمانی و رهبران سپاه را بازنشر کرده و جملاتی با بار احساسی و مذهبی منتشر کردند. ترکیب تصاویر پهپادها و آیات قرآن، فضای مذهبی-میهنی سنگینی ایجاد کرده است.
در تیک‌تاک نیز کاربران فارسی‌زبان ویدیوهایی منتشر کرده‌اند که در آن جوانان ایرانی مخالفت خود با جنگ را اعلام می‌کنند. در بسیاری از این ویدیوها از موسیقی‌های غم‌انگیز و زیرنویس انگلیسی استفاده شده تا مخاطب جهانی جذب شود.
هشتگ‌ها در شبکه‌های اجتماعی
هشتگ‌های مرتبط با جنگ به‌سرعت در پلتفرم‌های مختلف پخش شدند:
#IranIsrael در اینستاگرام، ۱۶ درصد از پست‌هایی که به تحولات منطقه مرتبط هستند، این هشتگ را دارند. موضوعاتی مانند مذاکرات هسته‌ای، تنش‌های منطقه‌ای و اخبار جنگ در قالب عکس و ویدیو منتشر می‌شوند. بیشتر این محتواها از رسانه‌های رسمی بازنشر شده‌اند.
#IranWar حدود ۵٬۷۰۰ پست در اینستاگرام ثبت شده که عمدتاً تصاویر گرافیکی، مضمون‌های مذهبی و متن‌هایی ملی‌گرایانه دارند. میانگین لایک و کامنت کم است (۱۰ لایک، ۱ کامنت) اما احساسات پررنگی در محتوای آن‌هادیده می‌شود.
می‌توان گفت که در داخل ایران اکثریت کامنت‌ها و پست‌ها از عملیات نظامی حمایت می‌کنند، اغلب با احساس «افتخار، اعتماد و ایثار» همراه است اما در میان مخالفان حکومت و کاربران خارج‌نشین احساس «نگرانی، ترس و ناامیدی» غالب است. کاربران از احتمال جنگ فراگیر منطقه‌ای ابراز نگرانی کرده‌اند. در جامعه جهانی نیز کامنت‌ها و پست‌ها طیفی از شوک تا محکومیت و گاه بی‌تفاوتی را نشان می‌دهند، با تکرار زیاد هشتگ‌هایی نظیر #PrayForMiddleEast و .#StopTheWarNow
پنج روز نخست درگیری میان ایران و اسرائیل نشان داد فضای مجازی بازتابی زنده از شکاف‌های اجتماعی و سیاسی است. درحالی که بخشی از جامعه ایرانی به شکل بی‌سابقه‌ای در حمایت از حکومت بسیج شدند، کاربران دیگر در سطح جهان و حتی میان ایرانیان مهاجر روایت‌های متفاوتی از جنگ، هویت و قدرت منتشر کردند. شبکه‌های اجتماعی نه تنها بستر اطلاع‌رسانی بلکه میدان نبرد روایت‌ها شده‌اند.
خبرنگار: ساغر کوهستانی
