فروپاشی آتش بس در شرق فرات/ احتمال حمله ترکیه به کردها

فضای جنگ بار دیگر بر منطقه سد تشرین در حومه شمال شرقی حلب که تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) قرار دارد، حاکم شده است. این تحول پس از آتش‌بسی کوتاه و غیررسمی بین قسد و ترکیه و گروه‌های وابسته به آن رخ می‌دهد که کمتر از یک ماه دوام آورد.

این وضعیت در حالی است که ترکیه به امکان اجرای عملیات نظامی گسترده برای تسلط بر مناطق تحت کنترل قسد و از بین بردن پروژه‌های «فدرالیسم» و «اداره خودمختار» اشاره کرده است؛ هدفی که دولت جدید سوریه نیز بر آن تأکید دارد.

ترکیه با انجام دو حمله پهپادی در نزدیکی سد تشرین که به کشته شدن یک فرمانده قسد و زخمی شدن چند نفر دیگر منجر شد، تمایل خود را به بازگشت به گزینه نظامی نشان داد. همچنین، پرواز جنگنده‌ها و پهپادهای ترکیه در آسمان منطقه از سر گرفته شده است.

برخی معتقدند، حملات ترکیه در واکنش به نتایج "کنفرانس ملی" کردهای سوریه صورت گرفته که خواستار نظام غیرمتمرکز فدرال شده بود که خشم آنکارا را برانگیخت زیرا ترکیه بارها اعلام کرده هیچ‌گونه نظام غیرمتمرکز، فدرال یا خودمختار را در مناطق قسد، واقع در مرزهای جنوبی خود تحمل نخواهد کرد و بر تمرکزگرایی در حاکمیت سوریه تأکید دارد.

علاوه بر این، عدم پیشرفت در ابتکار عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)، برای خلع سلاح و درخواست این حزب برای آزادی اوجالان به منظور رهبری این فرایند به تشدید تنش‌ها دامن زده است. همزمان با حملات جدید ترکیه، رسانه‌های وابسته به دمشق از حرکت کاروان‌های ارتش جدید و نیروهای "امنیت عمومی" به سمت سد تشرین خبر داده‌اند که نشانه‌ای از احتمال ازسرگیری درگیری‌ها پس از گزارش‌هایی درباره تعلیق توافق ۱۰ مارس بین احمد الشرع، رئیس‌جمهور انتقالی سوریه و مظلوم عبدی، فرمانده قسد، است.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، پیش‌تر فدرالیسم در سوریه را «رؤیایی دست‌نیافتنی» خوانده و در گفت‌وگو با خبرنگاران خواستار «تصمیم‌هایی برای ثبات منطقه، نه رؤیای دولت فدرال» شده بود. او تأکید کرد که کشورش اجازه تحمیل وضعیت موجود در منطقه یا هرگونه ابتکاری که ثبات سوریه را تهدید کند، نخواهد داد. اردوغان همچنین به همسویی رویکرد ترکیه و دولت سوریه در زمینه امنیت مرزی اشاره کرد و افزود که وحدت ارضی سوریه غیرقابل‌چشم‌پوشی است و بهترین گزینه همکاری همه گروه‌ها برای یکپارچگی سوریه است.

در این میان مذاکرات بین دولت جدید سوریه و قسد به دلیل اختلاف بر سر اجرای توافق استقرار نیروهای «امنیت عمومی» در سد تشرین متوقف شده است. قسد خواستار مشارکت در حفاظت از سد است در حالی که دولت بر تحویل کامل سد و مناطق اطراف آن تأکید دارد. 

همچنین اجرای توافق در محله‌های شیخ مقصود و اشرفیه در شهر حلب به دلیل اختلاف بر سر استقرار مشترک نیروها یا تحویل کامل حفاظت این مناطق به دولت متوقف شده است. علاوه بر این دولت جدید تصمیم به برگزاری امتحانات دانش‌آموزان در استان حسکه را به تعویق انداخته تا فشار بیشتری بر قسد وارد کند.

منابع آگاه به روزنامه «الاخبار» گفته‌اند که اختلافات بین قسد و دولت سوریه بر سر نحوه اجرای توافق ۱۰ مارس ناشی از تلاش هرطرف برای اجرای آن به نفع خود است اما این اختلافات هنوز به تعلیق کامل توافق منجر نشده است. این منابع تأکید کردند، قسد اظهارات ترکیه را مانعی برای روند آشتی می‌داند و افزودند که برداشت جدایی‌طلبانه از ایده نظام غیرمتمرکز یا فدرال نادرست است. منابع پیش‌بینی می‌کنند، طی هفته جاری نشستی بین دو طرف برای حل اختلافات و ازسرگیری اجرای توافق برگزار شود و هر دو طرف تمایل دارند، موانع را از طریق گفت‌وگو برطرف کنند و از راه‌حل‌های نظامی اجتناب ورزند.