واردکنندگان ارز و طلا به کشور چه کسانی هستند؟/ بسیاری از کالاهایی که قابلیت تولید داخلی دارند در فهرست واردات قرار گرفتهاند
تحلیلگر اقتصادی افزایش شدید نرخ ارز در هفتههای اخیر را نه ناشی از نفوذ گروههای ذینفع، کسری بودجه مزمن و تصمیمات رانتی دانست و هشدار داد تداوم این روند میتواند به تشدید تورم، نارضایتی اجتماعی و بیثباتی اقتصادی منجر شود.
حسین راغفر، تحلیلگر اقتصادی، در گفتوگو با آوش درباره علل افزایش قیمت ارز در روزهای اخیر گفت: عوامل نفوذی نقش اصلی را در افزایش قیمت ارز دارند. در چند هفته اخیر هیچ اتفاق خاص و غیرعادی در اقتصاد کشور نیفتاده که بتوان افزایش نرخ ارز را به آن نسبت داد.
او ادامه داد: آنچه در حال وقوع است به تأمین کسری بودجه بخش عمومی بازمیگردد؛ کسری بودجه دولت و دستگاههای حاکمیتی. بخشی از ماجرا نیز به اقتصاد سیاسی کشور مربوط میشود. در ایران تورم مزمن وجود دارد و کسانیکه درآمدهای ارزی دارند، اصلیترین گروههایی هستند که از افزایش قیمت ارز منتفع میشوند و طبیعتاً بهدنبال بالا رفتن نرخ ارز هستند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: پتروشیمیها و بانکها در رأس این گروهها قرار دارند. پتروشیمیها از سال ۱۳۸۶ به بعد تورم ساختاری مستمر در اقتصاد کشور ایجاد کردهاند. از همان زمان محصولات خود را به دلار به بنگاههای داخلی میفروشند. بنابراین هرچه قیمت دلار بالاتر میرود درآمد آنها نیز افزایش پیدا میکند.
راغفر افزود: گروه دیگر بانکها، بهویژه بانکهای خصوصی هستند. طبق آمار بیش از ۵۰ درصد سود سال گذشته برخی از این بانکها صرفاً از محل فروش ارز تأمین شده است؛ بنابراین کاملاً روشن است که چهکسانی بهدنبال افزایش نرخ ارز هستند. این گروهها در سیستم و ساختار تصمیمگیری، مسئولان مالی و اقتصادی کشور نفوذ دارند. وزارت اقتصاد، سازمان برنامه و بودجه و حتی بانک مرکزی به کارگزاران این جریانها تبدیل شدهاند.
او در پاسخ به این سوال که افزایش نرخ ارز چه تأثیری بر تورم ماههای آینده خواهد داشت؟ بیان کرد: اثر آن کاملاً روشن است. ما آینده را همین امروز تجربه میکنیم. بازتاب افزایش نرخ ارز را مردم بهزودی و حتی هماکنون در قیمتها احساس خواهند کرد. اقتصادی که بهشدت به واردات وابسته است و از تولید داخلی فاصله گرفته طبیعتاً با افزایش نرخ ارز دچار جهش قیمتی میشود.
راغفر اظهار کرد: بسیاری از کالاهایی که قابلیت تولید داخلی دارند امروز در فهرست واردات قرار گرفتهاند. در ماههای اخیر دولت مجوز افزایش واردات بسیاری از اقلام را صادر کرده است. از سوی دیگر، تخصیصهای نادرست ارزی نیز ادامه دارد. یک هفته پیش رئیس مجلس اعلام کرد که سه میلیارد دلار ارز برای واردات خودرو تخصیص داده شده است.
این تحلیلگر بیان کرد: همه کالاهای وارداتی با ارز ارزانتر وارد کشور شدهاند اما از این به بعد با نرخ روز به مردم فروخته خواهند شد. در این میان هیچ نظارتی از سوی دستگاه قضایی، دولت و مجلس وجود ندارد. نتیجه این وضعیت تخریب تدریجی پایههای سیاسی و اجتماعی نظام است؛ چراکه افزایش قیمتها مؤثرترین عامل نارضایتی عمومی است.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که آیا بازار سرمایه از این افزایش نرخ ارز آسیب میبیند؟ گفت: اگر منظور بازار سهام است باید گفت که خود بازار سرمایه بخشی از مسئله است. یکی از ریشههای مشکلات کنونی اقتصاد، همین بازار سرمایه است. بازار سرمایه باید برمبنای تولید و ارزشافزوده واقعی شکل بگیرد اما ما در اقتصادی زندگی میکنیم که تولید در آن معنا ندارد و عمدتاً بر دلالی و واسطهگری استوار است.
او ادامه داد: واردات چند میلیارد دلاری ارز یا طلا به کشور انجام میشود اما سؤال اینجاست که واردکنندگان چهکسانی هستند؟ همه میدانند چه گروههایی پشت این واردات قرار دارند. اگر مدعی شفافیت هستند، اعلام کنند چه کسانی واردکننده طلا هستند.
او اضافه کرد: هیچکدام از این مسائل پنهان نیست. همه میدانند این بازیگران چه کسانی هستند. به نظر من، وجود عناصر نفوذی در این روند کاملاً قطعی است؛ عناصری که هدفشان ایجاد نارضایتی عمومی و زمینهسازی برای شورشهای معیشتی است.
راغفر در ادامه گفت: هیچ دلیل منطقی برای جهشهای بیسابقه و بیرویه در قیمت طلا در چند روز اخیر وجود ندارد. خودشان بهتر از هرکسی میدانند که بر اساس چه محاسباتی قیمت طلا را بالا میبرند؟ بین قیمت ارز، طلا و مسکن ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. اگرچه بازار مسکن فعلاً در رکود است اما این وضعیت پایدار نخواهد بود و افزایش قیمت در این بخش نیز بهزودی رخ خواهد داد.
این تحلیلگر تصریح کرد: این افزایشها مستقیماً معیشت روزمره مردم را هدف قرار داده و کاملاً ملموس است. اگر این روند ادامه پیدا کند پیامهای نگرانکنندهای در پی خواهد داشت. اگر دغدغه امنیت وجود دارد باید عوامل ایجادکننده این وضعیت شناسایی، بازداشت و در دستگاه قضایی محاکمه شوند.
او در پاسخ به این پرسش که دولت یا بانک مرکزی برای آرامش بازار ارز چه کاری میتوانند انجام دهند؟ خاطرنشان کرد: در شرایط فعلی کار خاصی نمیتوان انجام داد. برای آرامش بازار ارز باید عوامل مخرب و ذینفع که کاملاً شناختهشده هستند، از اقتصاد کشور کنار گذاشته شوند.
