کوچ استارتاپ‌ها؛ چرا کارآفرینان ایرانی راهی ترکیه و هلند می‌شوند؟
حدود ۳۰ درصد از ویزاهای استارتاپی جهانی در سال‌های اخیر به ایرانیان اختصاص دارد که نشان‌دهنده رشد چشمگیر تمایل کارآفرینان ایرانی به مهاجرت برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوآورانه است.
در سال‌های اخیر موجی از خروج یا ثبت شرکت در خارج از ایران در میان استارتاپ‌های نوپا و حتی موفق به وجود آمده است. این پدیده می‌تواند زنگ خطری جدی برای آینده اکوسیستم فناوری کشور باشد. بسیاری از بنیان‌گذاران که در داخل کشور با محدودیت‌هایی نظیر کمبود سرمایه‌گذاری، چالش‌های قانونی و مشکلات زیرساختی روبرو بودند، ترجیح داده‌اند برای تحقق آرزوهای تجاری خود شرکت‌هایشان را در کشورهای دیگر ثبت کنند.
چه اتفاقی افتاده است؟
بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها از مجموعه‌ای از موانع گلایه دارند که از جمله آنها می‌توان به دسترسی محدود به سرمایه‌گذار خارجی، تحریم‌ها، نبود زیرساخت حقوقی مطمئن، بی‌ثباتی مقررات، مشکل خروج سرمایه و چالش‌های تعامل بین‌المللی اشاره کرد.
در چنین شرایطی ثبت شرکت در کشورهایی مانند امارات، ترکیه یا هلند امکان دریافت سرمایه دلاری و فعالیت جهانی را فراهم می‌کند. این کشورها به دلیل زیرساخت‌های قوی، نزدیکی به ایران و قوانین حمایتی به مقصد محبوبی برای بسیاری از استارتاپ‌های ایرانی تبدیل شده‌اند.
نمونه‌های قابل توجه از مهاجرت استارتاپ‌ها
«OASYS NOW» یکی از استارتاپ‌های موفق ایرانی در حوزه سلامت دیجیتال است که برای رشد و توسعه بیشتر، به دلفت هلند مهاجرت کرده است. این استارتاپ در مسابقات بین‌المللی مانند Slush 100 توانسته جایزه یک‌میلیون یورویی کسب کند. تیم بنیان‌گذار این استارتاپ به دلیل محدودیت‌های اقتصادی و قانونی در ایران تصمیم به مهاجرت و ثبت شرکت در خارج از کشور گرفته است. این اقدام باعث شده است که OASYS NOW به موفقیت‌های جهانی دست یابد و بتواند سرمایه‌گذاران خارجی را جذب کند.
می‌توانیم بازارهای جهانی را فتح کنیم
گزارش‌های متعدد حاکی از این است که فقط در نیمه اول سال ۱۴۰۲ پنج تیم موفق از مرکز رشد دانشگاه صنعتی شریف به خارج مهاجرت کرده‌اند. این استارتاپ‌ها که پیش‌تر در ایران به خوبی رشد کرده بودند، به دلیل چالش‌هایی مانند کمبود سرمایه، تحریم‌ها و محدودیت‌های قانونی تصمیم به ثبت شرکت در خارج از کشور گرفتند. این تصمیم‌ها باعث شد که این تیم‌ها بتوانند علاوه بر توسعه کسب‌وکار خود سرمایه‌گذاران خارجی را جذب کنند و در بازارهای جهانی حضور پیدا کنند.
استارتاپ‌هایی مانند Tiwall و Paydar نیز برای برخورداری از شرایط بهتری در زمینه جذب سرمایه و گسترش کسب‌وکار خود تصمیم به ثبت شرکت‌هایشان در کشورهایی مانند ترکیه و امارات گرفته‌اند. این استارتاپ‌ها به‌ویژه در زمینه‌های فناوری اطلاعات و خدمات مالی فعالیت دارند و توانسته‌اند با بهره‌گیری از امکانات قانونی این کشورها بازارهای جهانی را فتح کنند.
نیاز به اصلاحات اساسی داریم
برای جلوگیری از روند مهاجرت استارتاپ‌ها و حفظ اکوسیستم نوآوری در ایران نیاز است که اصلاحات اساسی در ساختار حقوقی و اقتصادی کشور صورت گیرد. کارشناسان بر اصلاحات زیرساختی مانند تضمین حقوق مالکیت فکری، ایجاد نهادهای حمایتی برای جذب سرمایه خارجی و تسهیل قوانین تجاری تاکید می‌کنند. همچنین ایجاد فضای امن و پایدار برای سرمایه‌گذاران و کارآفرینان داخلی از جمله مواردی است که باید به‌طور جدی مورد توجه قرار گیرد.
آسیب‌های جبران‌ناپذیر آینده
در نهایت تنها از طریق تغییرات کلان در ساختار اقتصادی و سیاسی کشور است که می‌توان به بازگشت نوآوران و استارتاپ‌ها به داخل ایران امیدوار بود. تا زمانی که این تغییرات صورت نگیرد، شاهد مهاجرت بیشتر استارتاپ‌های ایرانی به کشورهای دیگر خواهیم بود که ممکن است در بلندمدت آسیب‌های جبران‌ناپذیری به اکوسیستم استارتاپی ایران وارد کند.
