بعضی‌ها اجازه نمی‌دهند سرمایه‌گذار خارجی وارد اکوسیستم شود
رئیس‌جمهور اعلام کرده هیچ‌کس با سرمایه‌گذاری خارجی در ایران مخالف نیست. برخی این را نشانه‌ای مثبت برای جذب سرمایه و برخی موانع ساختاری را مانع تحقق این هدف می‌بینند.
رضا زرنوخی، مدیرعامل صندوق مالی توسعه تکنولوژی و فعال حوزه اکوسیستم استارتاپی ایران، می‌گوید با وجود برخی اظهارات اخیر مبنی بر نبودن مشکل برای سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها در ایران، موانع جدی و ریشه‌داری در ساختار تصمیم‌گیری کشور وجود دارد که راه ورود سرمایه‌گذاران خارجی را مسدود کرده است. زرنوخی در گفت‌وگوی اختصاصی با آوش، این موانع را «ساختاری، امنیتی و بوروکراتیک» توصیف می‌کند.
حلقه بسته تصمیم‌گیری تغییر نکرده است
این فعال اکوسیستم استارتاپی ایران در واکنش به اظهارات اخیر برخی مقامات مبنی بر گشایش فضای اقتصادی برای سرمایه‌گذاران خارجی می‌گوید: «در ظاهر شاید چنین به نظر برسد، اما تجربه‌های سال‌های گذشته خلاف این را نشان می‌دهد. کسانی که در گذشته با سرمایه‌گذارهای خارجی برخوردهای سلیقه‌ای داشتند، امروز هم در ساختار دولت حضور دارند. تا وقتی این حلقه بسته تصمیم‌گیر در ستادهای کلیدی از جمله معاونت علمی و فناوری باقی بماند، نمی‌توان به تغییر واقعی امیدوار بود.»
بخش‌های شفاف، زیر فشار بیشتر
در پاسخ به این‌که در صورت فراهم شدن شرایط، کدام بخش‌ها از اکوسیستم استارتاپی کشور بیشترین پتانسیل برای جذب سرمایه خارجی را دارند، زرنوخی توضیح می‌دهد: «اگر شفافیت وجود داشته باشد و مقررات مشخصی برای ورود و خروج سرمایه تعریف شود، بخش‌های برندمحور و شفاف اکوسیستم مثل فین‌تک، سلامت دیجیتال و پلتفرم‌های تجارت الکترونیک می‌توانند جذاب باشند. اما مشکل این‌جاست که همین شرکت‌های شفاف بیشتر تحت فشار هستند، چون نمی‌توانند مانند پروژه‌های زیرزمینی مسیرهای غیررسمی را طی کنند.»
زیرساخت‌ها هنوز آماده نیست
مدیرعامل صندوق مالی توسعه تکنولوژی زیرساخت‌های کشور را ناکافی می‌داند. به‌ویژه در زمینه‌هایی چون نقل و انتقال پول، بازگشت سرمایه و شفافیت منابع مالی. او می‌گوید: «از نقل و انتقال پول گرفته تا افشای منابع مالی و بازگشت سرمایه، همه با موانع جدی مواجه‌اند. حتی سرمایه‌گذاران داخلی هم ریسک نمی‌کنند، چه برسد به خارجی‌ها که تابع دستور نیستند و براساس تحلیل ریسک عمل می‌کنند.»
نقش منفی نهادهای امنیتی در فضای سرمایه‌گذاری
در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر نهادهای امنیتی و نظارتی در ورود سرمایه خارجی، به باور زرنوخی نهادهای امنیتی در سال‌های گذشته نقش محدود کننده‌ای داشتند و امروز هم در ساختارهای کلیدی دولت حضور دارند.
این فعال حوزه استارتاپی معتقد است برخی از این افراد به‌جای حمایت از اکوسیستم، منافع گروهی و سلیقه‌ای خود را دنبال می‌کنند. شفافیت لازم در تصمیم‌گیری‌ها وجود ندارد و این مسئله یکی از دلایل بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران خارجی است.
داده‌هایی که بهانه فشار شده‌اند
زرنوخی اعتقاد دارد استارتاپ‌های رسمی و ثبت‌شده از نظر حفظ داده‌های کاربران عملکرد مناسبی دارند. با این حال، همین شفافیت بعضا به ضرر آن‌ها تمام شده است. او بر این باور است که استارتاپ‌های شناسنامه‌دار آمادگی دارند و اتفاقا در حفظ امنیت داده‌ها هم عملکرد قابل قبولی دارند.
اما این فعال اکوسیستم استارتاپی می گوید: «این موضوع بهانه‌ای شده برای فشار آوردن به همین بازیگران شفاف، در حالی که نشت داده‌ها و ضعف امنیت اطلاعات در جاهای دیگری مثل گمرک، نظام بانکی و فرودگاه‌ها رخ می‌دهد و کسی پاسخ‌گو نیست.»
تأثیرات محدود و تبلیغاتی
در نهایت، زرنوخی درباره آثار چنین اظهاراتی بر بهبود تصویر بین‌المللی اقتصاد ایران در فضای کسب‌وکار می‌گوید: «این اظهارات در بهترین حالت تاثیر روانی کوتاه‌مدت دارند. سرمایه‌گذار خارجی به صرف یک بیانیه خوش‌بین نمی‌شود؛ آن‌ها عملکرد نهادهای امنیتی، رگولاتوری و قوانین اقتصادی را با دقت بررسی می‌کنند. تا وقتی مسیر قانونی و شفاف برای ورود و خروج سرمایه طراحی نشود، تغییری واقعی رخ نخواهد داد.»
