رفع ممنوعیت حمل وسایل دفاعی غیرکشنده؛ گامی موثر برای ارتقای امنیت فردی است
سعید نقدی، وکیل پایه یک دادگستری و یکی از فعالان کارزار رفع منع قانونی حمل شوکر و اسپری فلفل برای زنان می‌گوید: قوانین فعلی در ایران حمل و استفاده از وسایل دفاعی غیرکشنده را ممنوع کرده‌اند، حال آنکه دفاع مشروع حق قانونی هر فرد است که در قانون مجازات اسلامی نیز به آن اشاره شده و هدف اصلی کارزار، اصلاح قوانین کیفری و جزایی است.
کارزاری با هدف اصلاح قوانین کیفری و رفع ممنوعیت حمل وسایل دفاع شخصی غیرکشنده مانند اسپری فلفل و شوکر، توسط گروهی از فعالان حقوقی و اجتماعی راه‌اندازی شده است. این کمپین، با تأکید بر حق دفاع مشروع شهروندان، خواستار فراهم شدن امکان حمل و استفاده قانونی از این ابزارها به‌منظور کاهش خشونت‌های خیابانی و افزایش امنیت فردی است.
در سال‌های اخیر، افزایش جرایم خشونت‌آمیز به ویژه در قالب سرقت‌های خشن و حمله با سلاح سرد، نگرانی‌های فراوانی را در میان شهروندان ایجاد کرده است. سعید نقدی، وکیل پایه یک دادگستری و یکی از فعالان کارزار رفع منع قانونی حمل شوکر و اسپری فلفل برای زنان می گوید: قوانین فعلی در ایران حمل و استفاده از وسایل دفاعی غیرکشنده را ممنوع کرده‌اند، حال آنکه دفاع مشروع حق قانونی هر فرد است که در قانون مجازات اسلامی نیز به آن اشاره شده است و هدف اصلی کارزار، اصلاح قوانین کیفری و جزایی است تا امکان حمل وسایل دفاعی مانند شوکر و اسپری فلفل فراهم شود و افراد بتوانند در برابر تهدیدات و خشونت‌های احتمالی از خود دفاع کنند.
نقدی به نمونه‌هایی از آسیب‌پذیری شهروندان اشاره کرد که می‌تواند با تغییر این قوانین بهبود یابد. وی گفت: «قتل تلخ امیرمحمد خالقی، دانشجوی دانشگاه تهران که در جریان سرقت لپ‌تاپش به ضرب چاقو کشته شد، نمونه‌ای روشن است. اگر او امکان حمل اسپری فلفل یا شوکر را داشت، شاید جانش حفظ می‌شد.» همچنین، پرونده‌هایی مانند مورد خانم الهه حسین‌نژاد نشان می‌دهد که نابرابری شدید در توان دفاعی بین مجرمان مسلح به سلاح سرد و مردم عادی به دلیل ممنوعیت‌های قانونی، یکی از معضلات اساسی است.
از منظر جامعه‌شناسی کیفری، نقدی تأکید کرد که این نابرابری موجب افزایش احساس ناامنی و آسیب‌پذیری در جامعه می‌شود. وی همچنین به نبود نظارت مناسب بر ناوگان حمل و نقل عمومی اشاره کرد و گفت: «تاکسی‌ها می‌توانند محل وقوع جرایم باشند و تجهیز آنها به دوربین‌های مداربسته گامی مؤثر در جهت افزایش امنیت مسافران خواهد بود.»
حمایت از این کمپین بیشتر از سوی گروه‌هایی است که در معرض خطر بیشتری قرار دارند، نظیر زنان، سالمندان و ساکنان مناطق پرخطر شهری. نقدی در این باره گفت: «این افراد به دلیل مواجهه مستقیم با تهدیدات و نبود امکان دفاع مؤثر، خواستار دسترسی به ابزارهای دفاعی هستند. همچنین فعالان حقوق بشر و کارشناسان حقوق کیفری نیز این کمپین را حمایت می‌کنند، چرا که امنیت فردی و دفاع مشروع را حق مسلم هر شهروند می‌دانند.»
نقدی به تحقیقات و مطالعات جرم‌شناسی استناد کرد و افزود: «مطالعات نشان می‌دهد که فراهم کردن ابزارهای دفاعی غیرکشنده مانند اسپری فلفل و شوکر، می‌تواند به کاهش جرایم خشونت‌آمیز منجر شود. نظریه پیشگیری وضعی جرم بر این اصل استوار است که افزایش موانع و ریسک برای مجرم، انگیزه ارتکاب جرم را کاهش می‌دهد.»
با این وجود، این کمپین با مخالفت‌هایی نیز روبرو شده است. نقدی گفت: «بسیاری نگران سوءاستفاده از این وسایل و افزایش خشونت هستند. در پاسخ، ما بر آموزش‌های اجباری، صدور مجوزهای قانونی و نظارت دقیق تأکید داریم. پیشنهاد ما این است که پلیس کلاس‌های آموزشی برگزار کند و صلاحیت روانی متقاضیان توسط پزشکی قانونی بررسی شود تا از سوءاستفاده جلوگیری شود.»
نقدی پیش‌بینی کرد که تصویب این قانون می‌تواند پیامدهای مثبتی برای جامعه داشته باشد: «با فراهم شدن امکان حمل وسایل دفاعی غیرکشنده، امنیت فردی افزایش می‌یابد، جرایم خشونت‌آمیز کاهش می‌یابد و حس آرامش و اعتماد در جامعه تقویت می‌شود. همچنین از منظر سیاست کیفری، این موضوع می‌تواند بار قضایی و انتظامی را کاهش دهد، چرا که افراد قادر خواهند بود خود را در مراحل اولیه تهدید دفاع کنند و نیاز به مداخله‌های شدیدتر کمتر شود.»
در پاسخ به منتقدانی که می‌گویند آزاد بودن حمل این وسایل باعث افزایش خشونت می‌شود، نقدی تأکید کرد: «این ابزارها سلاح گرم نیستند بلکه وسایل غیرکشنده‌اند که هدفشان پیشگیری از آسیب جدی است. با مقررات دقیق و آموزش مستمر می‌توان از سوءاستفاده جلوگیری کرد. مطالعات جرم‌شناسی نشان می‌دهد که افزایش آموزش و مسئولیت‌پذیری می‌تواند اثرات منفی احتمالی را کاهش دهد و حمل این وسایل را به یک عامل پیشگیرانه تبدیل کند.»
برای تضمین مسئولیت‌پذیری و رعایت قوانین، نقدی از برنامه‌ریزی برای صدور مجوزهای قانونی و برگزاری دوره‌های آموزشی اجباری خبر داد و گفت: «نظارت مستمر و پیش‌بینی مجازات‌های مشخص برای سوءاستفاده از این وسایل نیز در قانون مجازات اسلامی ضروری است تا افراد نسبت به مسئولیت‌های خود آگاه باشند.»
کمپین علاوه بر رفع ممنوعیت حمل وسایل دفاعی، به آموزش استفاده درست و فرهنگ‌سازی نیز توجه ویژه دارد. نقدی گفت: «ما بر آموزش صحیح و ارتقای آگاهی عمومی درباره استفاده مسئولانه از این ابزارها تأکید داریم. این موضوع نقش مهمی در پیشگیری از سوءاستفاده و افزایش امنیت دارد.»
در برنامه‌های آینده کمپین، همکاری با نهادهای قانونی و انتظامی برای تدوین و اصلاح قوانین، افزایش آگاهی عمومی و پیگیری اجرای قانون پیش‌بینی شده است. نقدی همچنین اعلام کرد که در مرحله اول قصد دارند رفع محدودیت حمل وسایل دفاعی را برای بانوان اعمال کنند، چرا که آنها بیشتر در معرض تهدید و خشونت قرار دارند و این اقدام می‌تواند گام مؤثری در افزایش امنیت گروه‌های آسیب‌پذیر باشد.
نقدی در پایان گفت: «تجهیز تاکسی‌ها به دوربین‌های مداربسته و نظارت دقیق بر ناوگان حمل و نقل عمومی، از دیگر پیشنهادات ماست تا امنیت مسافران افزایش یافته و از وقوع جرایم جلوگیری شود.»
کارزار اصلاح قوانین کیفری برای رفع ممنوعیت حمل وسایل دفاعی غیرکشنده، گامی مهم برای تأمین حق دفاع مشروع شهروندان و ارتقای امنیت فردی در جامعه است. با حمایت گروه‌های آسیب‌پذیر و تاکید بر آموزش، نظارت و صدور مجوز، این کمپین می‌کوشد تا نابرابری دفاعی بین شهروندان و مجرمان کاهش یابد و حس امنیت عمومی بهبود پیدا کند.
