شکایت بازیگران بالیوود از سوء استفاده در دنیای دیجیتال

 در هفته‌های اخیر، چند تن از بزرگ‌ترین چهره‌های بالیوود از جمله کارگردان کاران جوهر، بازیگر آیشواریا رای  باچان و همسرش ابیشک باچان، برای محافظت قانونی از «حقوق شخصیت» خود اقدام کرده‌اند.

حقوق شخصیت یا حقوق تبلیغاتی به حقی گفته می‌شود که فرد بتواند از نام، تصویر، صدا، حرکات خاص یا حتی عباراتی که به او اختصاص دارد، بهره‌برداری تجاری یا غیرتجاری کند. این حقوق از سوءاستفاده یا بهره‌برداری غیرمجاز از هویت افراد جلوگیری می‌کند و تنها به خود شخص محدود می‌شود. به طور مثال، بازیگر می‌تواند از شهرتش برای تبلیغ محصولی پول دریافت کند، اما استفاده بدون اجازه از تصویر او برای تبلیغات توسط دیگران ممنوع است.

در هند، حقوق شخصیت هنوز قانون مشخصی ندارد و قضات معمولا بر اساس «حقوق عرفی» (common law) تصمیم می‌گیرند، برخلاف ایالت‌هایی مانند کالیفرنیا که قانون صریح درباره این حقوق دارند. به همین دلیل استفاده غیرمجاز از تصاویر بازیگران توسط کسب‌وکارهای کوچک و فروشگاه‌ها بسیار رایج است.

چهره‌های بالیوود در دادگاه عالی دهلی خواستار حذف محتوای غیرمجاز از جمله کالاهای بدون مجوز، پروفایل‌های جعلی و محتوای مبتنی بر هوش مصنوعی غیراخلاقی شده‌اند که قاضی هم از آن‌ها حمایت کرده است. این تنها بار اول نیست که بازیگران به این موضوع ورود کرده‌اند. به عنوان نمونه، در سال ۲۰۲۳ آنیل کاپور علیه استفاده تجاری غیرمجاز از نام، تصویر و عبارت «جهکاس» شکایت کرد.

همچنین دادگاه در حمایت از جکی شروف، استفاده از نام و لقب او را بدون اجازه ممنوع کرده است. نخستین مورد مطرح‌شده در هند به سال ۲۰۰۲ برمی‌گردد که خواننده دالر مهندی علیه ساخت و فروش عروسک‌های بدون اجازه‌ای که شبیه به او ساخته شده بودند، اقدام کرد. آن حکم زمینه‌ساز پرونده‌های بعدی شده است.

با وجود این پیروزی‌ها، کارشناسان حقوقی معتقدند هند هنوز نیاز به قوانین واضح‌تر و جامع‌تری درباره حقوق شخصیت دارد، بخصوص در مقایسه با کشورهای غربی که این حقوق به صورت قانونی و حتی قابل انتقال به وراث تعریف شده‌اند. از سوی دیگر، قوانین موجود مثل قانون حق نشر، علامت تجاری و حقوق اساسی در قانون اساسی هند نیز برای حمایت از این حقوق به کار گرفته می‌شوند.

در سال‌های اخیر با پیشرفت هوش مصنوعی، خطر سوءاستفاده از هویت افراد بیشتر شده است. نمونه بارز آن، اتهام بازیگر هالیوودی اسکارلت جوهانسون به شرکت OpenAI درباره استفاده غیرمجاز از صدایش است. حقوق‌دانان معتقدند که حتی با وجود قوانین جدید، همیشه تکنولوژی از قوانین جلوتر خواهد بود و آگاهی مردم درباره حقوقشان و تمایل به پیگیری آن‌ها اهمیت بیشتری دارد.