ایران پساجنگ، نیازمند پوست اندازی در بوروکراسی اداری
دبیرکل خانه صمت ایران بر این باور است که بعد از دومین جنگ تحمیلی، ایران دیگر نمی‌تواند با بوروکراسی اداری حاکم قبلی به فعالیت‌هایش ادامه دهد و نیاز دارد که استانداردهای اداری‌اش را در حد کشورهای توسعه یافته تغییر دهد.
جنگی 12 روزه به آتش بس منتهی شد. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که باید از درس آموخته‌های این دوره برای سیاستگزاری‌های آتی استفاده شود. از آنجا که راه‌اندازی چرخ صنعت در ایران با ماشین آلات اروپایی انجام شد، در دوره جدید چه رویکردی باید در تعامل با این کشورها در پیش بگیریم؟ آرمان خالقی دبیر کل خانه صمت ایران در گفت‌وگو با آوش بیان کرد: اقتصاد ما در طول یک دهه اخیر ارتباط مستقیم با اروپا نداشت و بازسازی و نوسازی خطوط جدید خیلی با اروپایی‌ها نبوده است. ما خیلی وابسته به صنعت ماشین‌سازی اروپا نبودیم.
وی افزود: خوشبختانه یا متاسفانه تنوع تامین کننده‌ها طی این مدت بیشتر شد و ما بیشتر به سمت چین و کشورهای آسیای جنوب شرقی شامل کره و امثالهم رفتیم. البته در این روند، اروپا هم بود اما این‌گونه نبود که وابستگی محض به آنها داشته باشیم.
خالقی یادآور شد: بخش زیادی از عدم همکاری با اروپا به دلیل مشکلات نقل و انتقال پول و مسایل تحریمی بود. بنابراین ارتباط با اروپا فعلا خیلی محل نگرانی نیست ولی به هر حال باید دید سیاست کشور بعد از اینکه غائله خوابید و به یک آرامشی رسیدیم، به چه سمتی خواهد رفت و روابط بین‌المللی ما چگونه تعریف خواهد شد. باید دید که آیا آتش بس پایدار است یا نه؛که البته باید امیدوار باشیم که یک پایداری در امنیت منطقه بوجود بیاید.
وی ادامه داد: قاعدتا سیاستگزاران کشور باید تصمیم بگیرند که بعد از این به چه سمتی می‌خواهیم پیش برویم. بر این اساس سناریوهای مختلفی قابل ترسیم است که به نسبت آن باید تصمیم گرفت.
دبیر کل خانه صمت ایران توضیح داد: بدترین شکل این است که رابطه ما با کشورهای اروپا که قطع بوده، کاملا منقطع شود. با بلوک غرب مشکل تجاری مثل سابق وجود داشته باشد و شاید روابط تجاری سخت‌تر شود. بنابراین ما باید به سمت شرکایی برویم که همراه ما بودند. شرکایی که بیشتر به آنها اطمینان داشتیم و این اطمینان وجود داشت که از پشت به ما خنجر نمی‌زنند.
وی افزود: باید ببینیم با آنها چطور می‌توان توسعه روابط داد. با توجه به اینکه روی بحث تکنولوژی و خرید فناوری صحبت می‌کنیم، باید جستجو کنیم و کشورهای حوزه‌های مختلف را شناسایی کرده و ببینیم آیا امکان تعامل و برقراری روابط اقتصادی با هم داریم یا نه؛ آیا می‌توانیم با حوزه کشورهای توسعه یافته‌تر آمریکایی جنوبی ارتباط برقرار کنیم؟
خالقی بیان کرد: آیا می‌توانیم با کشورهایی مثل اندونزی، مالزی، هنگ کنگ، تایوان و امثالهم ارتباط داشته باشیم؟ ما دو بلوک در دنیا داریم. آنهایی که کلا وابسته به بلوک غرب هستند یا اینکه تحت تصمیم‌گیری آنها هستند، خیلی از بلوک غرب تاثیر می‌گیرند. این کشورها ترجیح می‌دهند با ما که تحت تحریم هستیم، خیلی کار نکنند.
وی افزود: جایی مثل تایوان بیشتر حیاط خلوت است یا در کشورهایی مثل سنگاپور عملا سفارت مستقر نداریم. باید ببینیم در صف‌بندی جدید چه کشورهای می‌توانند با ما همراه باشند تا با آنها تجارت داشته باشیم. باید مجددا دکترین روابط بین‌الملل را یک بازتعریفی کنیم.
اهمیت کنشگری ایران در جامعه بین‌الملل
دبیر کل خانه صمت ایران به این پرسش که با توجه به تجاوز انجام شده به ایران آیا صف‌بندی در دنیا تغییر می‌کند و یک گشایش برای فعالیت‌های اقتصادی ایران ایجاد می‌شود، این‌گونه پاسخ داد: این بستگی به نوع کنشگری ما در جامعه بین‌الملل دارد.
وی افزود: ما باید به این نکته تاکید کنیم که مورد تهاجم و ظلم واقع شدیم. باید این موضوع که به ما حمله‌ای به ناحق شده است، تاکید کنیم و این موضوع را در نهادهای بین‌المللی خیلی پیگیرانه جلو برویم.
خالقی ادامه داد: باید با افکار عمومی دنیا خیلی ارتباط بیشتری داشته باشیم. باید ذهن دنیا را آماده کنیم که در تجاوز و حمله و جنگ دومی که به ما تحمیل شد، مورد ظلم واقع شده‌ایم. باید افکار عمومی را تغییر داد. باید تلاش کنیم از این فرصت برای باز کردن باب مذاکره با دیگر کشورها استفاده کنیم.
وی یادآور شد: تا قبل از این جریانات، فضاسازی و پروپاگاندا دست اسرائیل بود. این کشور خیلی خود را مظلوم جلوه می‌داد و تبلیغ می‌کرد کشوری است که قرار است مورد هجوم واقع شود و ایران نابودش کند. ما یک تهدید برای اسرائیل معرفی شده بودیم اما با جنگ عملا این اتفاق معکوس شد.
دبیر کل خانه صمت ایران افزود: ما باید روی این واقعیت کار کنیم. اگر نتوانیم، کم کاری کردیم. اگر توانستیم با این شیوه جلو برویم، شاید بتوانیم آن صف‌بندی‌ها را تغییر داده و نگاه‌ها را اصلاح کنیم.
فعالان اقتصادی، سفرای صلح
خالقی اضافه کرد: این کار میان مدتی است که باید خیلی جدی روی آن متمرکز شویم. کشور باید نشان بدهد که ما دنبال توسعه رابطه و صلح هستیم. باید دولت و حاکمیت کشور از ظرفیت فعالان اقتصادی استفاده کند زیرا معمولا تجارت به‌نوعی نشان صلح و دوستی است و فعالان اقتصادی در همه دنیا سفرای صلح هستند.
وی ادامه داد: وقتی رابطه اقتصادی برقرار می‌شود، نشانه صلح است. نشانه رابطه خوب است. باید پر و بال به آن داد و در فضای جدید کمک کنیم که فعالان اقتصادی ما بیشتر فعالیت کنند، به سایر کشورها رفته و تجارت را توسعه دهند.
دبیر کل خانه صمت ایران اضافه کرد: شاید به خاطر اینکه اکنون کشور ما ناامن جلوه داده شده است، در بحث سرمایه‌گذاری مشکل پیدا کنیم ولی در بحث تجارت و تعامل با دنیا می‌توانیم فعال باشیم و به دیگر کشورها کالا بدهیم.
وی افزود: شاید امروز کشورها مایل به سرمایه‌گذاری در ایران نباشند. زیرا فکر می‌کنند ایران که تا حدی امن به نظر می‌رسید، ممکن است هر آن توسط یک دشمن خارجی مورد حمله قرار بگیرد. این ناامنی ورود سرمایه را دچار مشکل می‌کند اما ما می‌توانیم به جای جذب سرمایه به دنبال جذب بازار باشیم. باید روی همه این مسایل فکر کرد.
آفریقا بازار جدیدی که نباید از آن غافل شد
خالقی درباره بازارهای جدید گفت: آفریقا را یک ظرفیت می‌بینیم. ظرفیت محدودی است اما به هر حال یک قاره است. با اینکه آنجا هم زیر نفوذ خیلی از شرکت‌ها و کشورهای بزرگ دنیا است و آنها هم سعی می‌کنند ایران به این بازار ورود نکند همان‌طور که در گذشته ورود نمی‌کرد، ولی خود ما خیلی بیشتر از این می‌توانستیم در بازار آفریقا کار کنیم.
وی ادامه داد: البته امسال اقداماتی برای توسعه روابط تجاری با آفریقا آغاز شد و همزمان با اکسپو رویدادی در این رابطه برگزار شد. این کار را نباید رها کرد و باید روی آن متمرکز شد
دبیر کل خانه صمت ایران توضیح داد: کشورهای حوزه آسیای جنوب شرقی قاعدتا یک حوزه متناسب برای ماست. به کشورهای مشترک‌المنافع شمالی که استقلال یافته از شوروی هستند هم می‌توان به‌عنوان مقاصد تجاری جدی‌تری نگاه کرد.
وی اضافه کرد: می‌توانیم با آنها کار کنیم. کالای خوب و با کیفیت به این کشورها رساندن راه را باز می‌کند تا روابط دیپلماتیک خود را هموارتر کنیم. آمریکای جنوبی قدری به ما دور است و ممکن است هزینه‌های ما از نظر حمل و نقل بالا باشد، ولی به هر حال مقصد تجاری است.
خالقی افزود: اکنون باید دولت هم شرکت‌های فعال را پشتیبانی کند و همان‌طور که دارد بوروکراسی را بر می‌دارد، در این حوزه تجدید نظر کند.
وی تاکید کرد: رفتارمان در حوزه بوروکراسی دیگر نباید مثل گذشته باشد. نمی‌توانیم با حالت بوروکراسی قبلی از این موقعیت، گذار درستی داشته باشیم. دولت باید خودش را کوچک کند تا چابک شود. باید بوروکراسی‌های بیهوده را برداشته و به حداقل ممکن برساند.
دبیر کل خانه صمت ایران افزود: دولت باید استانداردهای اداری‌اش را در حد کشورهای توسعه یافته تغییر بدهد. مجوزهای بیهوده، گلوگاه‌ها و تمام موارد را باید به حداقل ممکن برسد تا فضا باز شده و دغدغه فقط بازاریابی، لجستیک، کالارسانی و مارکتینگ باشد. نه اینکه فعال اقتصادی به فکر این باشد که امروز فلان اداره مجوز می‌دهد یا نه؛ دو ماه منتظر بمانیم که مجوز دریافت کنیم.
وی ادامه داد: باید جوان‌ها را تربیت کنیم تا به‌عنوان کارمندان شرکت‌ها در بازارها بگردند و دنبال مدیریت شرکت‌های ما در بیرون باشند. این اقدامات به یکسری آموزش‌ها نیاز دارد. خیلی کار در این حوزه باید انجام شود اما باید بدانیم رفتار ما در آینده پیش رو به چه ترتیبی است و دولت چقدر عزم جدی دارد که بستر را برای توسعه تجارت کشور فراهم کند.
خالقی بیان کرد: خوشبختانه طی این 12 روز، شرکت‌های ما کار خود را ادامه دادند و به صادرات هم لطمه زیادی نخورد و ادامه یافت. خیلی پیش شرکای تجاری بدقول نشدیم. این روند اگر تداوم یابد به کشوری قابل اتکا برای شرکای تجاری تبدیل می‌شویم و فعالیتمان هم توسعه خواهد یافت.
وی افزود: در این 12 روز شرایط به نحوی نبود که ارتباط تجاری ما قطع شود و شریک تجاری ما را کنار بگذارد و شخص دیگری را جایگزین کند. کما بیش شرکت‌های ما به‌خصوص در حوزه بخش خصوصی کار را خوب انجام دادند.
