سرنوشت مبهم تراموا در تهران؛ از تست‌های شبانه تا توقف در شورای شهر
تهران در سال گذشته شاهد ورود دو رام تراموا چینی به‌صورت آزمایشی بود؛ وسیله‌ای که قرار بود موجب کاهش آلودگی هوا شود. اما حالا به‌دلیل نبود. گزارش‌های فنی و شفافیت در هزینه‌ها، مهدی چمران، رئیس شورای شهر، اعلام کرد که پروژه فعلاً متوقف شده و سرنوشت تراموا در پایتخت در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
معضل ترافیک و آلودگی هوای تهران سال‌هاست گریبان پایتخت را گرفته است. در حالی که بسیاری از کلان‌شهرهای دنیا با استفاده از سیستم‌های حمل‌ونقل نوین همچون تراموا، مونوریل و اتوبوس‌های برقی گامی موثر در مسیر کاهش آلودگی هوا و کاهش میزان ترافیک برداشته‌اند. طرح ورود تراموا به شبکه حمل‌ونقل عمومی تهران سال گذشته پیشنهاد شد. طرحی که امیدهای زیادی برای برطرف سازی بحران ترافیک شهر ایجاد کرد اما اکنون این طرح با ابهام و توقف روبه‌رو شده است.
آغاز طرح؛ وعده‌ای برای حمل‌ونقل پاک
در سال ۱۴۰۳، مسئولان شهری تهران برای نخستین‌بار از ورود تراموا به حمل‌ونقل عمومی خبر دادند. شورای عالی ترافیک کشور با هدف ارتقای کیفیت جابه‌جایی و کاهش آلاینده‌ها، دو مسیر اصلی را برای اجرای این پروژه تصویب کرد و قرار شد خط اول از میدان آزادی به پایانه شرق باشد و خط دوم در مسیر جنت‌آباد به لویزان فعالیت کند.
بر اساس این طرح، قرار بود تراموا جایگزین اتوبوس‌های بی‌آرتی در محور تهرانپارس – آزادی شود و با استفاده از فناوری چرخ لاستیکی و سیستم برقی، حمل‌ونقل پاک و سریع‌تری برای شهروندان فراهم کند.
ورود رام‌های چینی و تست‌های شبانه
برای بررسی عملیاتی این طرح، شهرداری تهران طی تفاهمی با شرکت‌های چینی، دو رام تراموا سه کابینه را به‌صورت امانی وارد کرد. این واگن‌ها تنها به‌منظور تست و ارزیابی عملکرد به تهران آمدند و در مدت دو ماه، تحت آزمایش‌های شبانه قرار گرفتند.
محمدخانی، مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران، درباره این تست‌ها گفت: «این دو رام تحت ۱۲ دسته تست مختلف از جمله سرعت، سیستم ترمز، راهبر هوشمند و سیگنالینگ قرار گرفتند و تمام آزمون‌ها با موفقیت به پایان رسید.» طبق اعلام مسئولان، نتایج تست‌ها نشان می‌داد که تراموا در تهران می‌تواند بدون نیاز به زیرساخت‌های سنگین، عملیاتی شود.
قول ورود ۷۰ رام جدید
پس از موفقیت تست‌ها، مدیرعامل سازمان اتوبوسرانی تهران احمد قیومی خبر داد که «تراموا در تهران نمره قبولی گرفته است» و وعده داد که تا خرداد ۱۴۰۵، ۷۰ رام تراموای جدید وارد تهران می‌شود. همچنین قرارداد خرید ۶۰ رام دیگر نیز قرار بود اجرایی شود. ترامواهای جدید چهار کابین و با ظرفیت ۳۵۰ نفر طراحی شده بودند و بازطراحی ایستگاه‌ها نیز در دستور کار قرار گرفت.
اختلاف‌نظر کارشناسان و چالش‌های قانونی
با وجود پیشرفت‌های اولیه، اختلاف‌نظر میان نهادهای مسئول در مورد روند اجرای پروژه بالا گرفت. برخی کارشناسان شهری، از جمله جمشید پوررضا، تأکید کردند که شورای اسلامی شهر تهران به‌عنوان نهاد ناظر باید پیش از هر اقدامی بررسی‌های دقیق‌تری انجام می‌داد. در مقابل، کارشناسانی همچون ناصر محمدیان معتقد بودند که با توجه به مجوز شورای عالی ترافیک، نیازی به مجوز مجدد شورا نیست و پروژه می‌تواند بدون مانع ادامه یابد.
اظهارات ضدونقیض و توقف پروژه
با وجود این وعده‌ها، تازه‌ترین اظهارنظر رسمی نشان می‌دهد که پروژه تراموا به مرحله‌ای مبهم رسیده است. مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، در تاریخ ۷ مرداد ۱۴۰۴ اعلام کرد: «گزارش فنی و بها و قیمت پروژه تراموا ارائه نشده و بازدید فنی نیز از آن انجام نگرفته است. لذا فعلاً این پروژه در بوته فراموشی قرار دارد و نظری درباره آن نمی‌دهم.»
این اظهارات عملاً نشان داد که اجرای پروژه تا اطلاع ثانوی متوقف شده و تصمیم‌گیری درباره آینده تراموا در تهران به بررسی‌های بیشتر و ارائه گزارش‌های تکمیلی وابسته است.
تراموا؛ طرحی که می‌تواند دوباره جان بگیرد؟
ورود تراموا به تهران می‌تواند نقش مهمی در کاهش ترافیک و آلودگی هوای پایتخت ایفا کند؛ مشکلی که سالانه جان بیش از ۷۰۰۰ شهروند تهرانی را می‌گیرد. حال باید دید آیا این پروژه پس از رفع ابهامات و چالش‌های موجود، دوباره در مسیر اجرا قرار خواهد گرفت یا مانند بسیاری از طرح‌های شهری، به دست فراموشی سپرده می‌شود.
