«سووشون» توقیف و نماوا مسدود شد

توقیف سریال «سووشون» و مسدود شدن پلتفرم نماوا، یکی از جنجالی‌ترین اتفاقات رسانه‌ای سال ۱۴۰۴ را رقم زد. این نخستین‌بار است که یک پلتفرم نمایش خانگی در ایران به‌طور رسمی فیلتر می‌شود؛ اتفاقی که از سوی مرکز رسانه قوه قضائیه اعلام شد و به‌سرعت موجی از واکنش‌ها را در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به‌راه انداخت.

محمدحسن شانه‌ساززاده، مدیرعامل نماوا،این خبر را تأیید و آن را «نقطه عطفی در تاریخ فعالیت پلتفرم‌های نمایش خانگی» توصیف کرد.

دلایل توقیف: ۶۲ ثانیه بحث‌برانگیز

«سووشون»، اقتباسی از رمان ماندگار سیمین دانشور به کارگردانی نرگس آبیار و تهیه‌کنندگی محمدحسین قاسمی، با بازی چهره‌هایی چون بهنوش طباطبایی، میلاد کی‌مرام، هوتن شکیبا، سام درخشانی و آزاده صمدی قرار بود از ۹ خرداد ۱۴۰۴ به‌صورت اختصاصی در نماوا پخش شود. اما تنها چند ساعت پس از انتشار قسمت اول، دستور توقیف آن صادر شد.

به گفته‌ قوه قضائیه، سریال فاقد مجوز نهایی پخش بوده و نماوا به اخطارهای مراجع ذی‌ربط توجهی نکرده است. سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا) نیز از وجود صحنه‌هایی مانند رقص، بوسه و تماس فیزیکی بین بازیگران زن و مرد ابراز نارضایتی کرده بود و حذف آن‌ها را شرط پخش اعلام کرد.

نماوا اما در بیانیه‌ای اعلام کرد اختلاف بر سر تنها ۶۲ ثانیه از محتوای سریال است و نسخه نهایی پیش‌تر مجوز تولید را دریافت کرده بود. این پلتفرم وعده داد در صورت ادامه‌دار شدن مشکل، هزینه اشتراک کاربران را بازمی‌گرداند.

هوتن شکیبا؛ پای ثابت پروژه‌های پرحاشیه؟

در میان تمام حاشیه‌ها، حضور هوتن شکیبا در «سووشون» هم جلب توجه کرده است. او هم‌زمان در سریال «تاسیان» هم ایفای نقش کرده که آن‌هم توقیف شده بود. البته روشن است که این موضوع ربطی به عملکرد او ندارد، اما این تکرار بدشانسی توجه‌ها را جلب می‌کند.

جنجال در نمایشگاه کتاب

ماجرای «سووشون» پیش از پخش نیز با یک حاشیه‌ی دیگر درگیر شد. در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، مراسمی با حضور نرگس آبیار و بهنوش طباطبایی تحت عنوان «جشن امضای کتاب سووشون» برگزار شد. بسیاری در فضای مجازی از خود پرسیدند: چگونه افرادی به‌جز نویسنده‌ درگذشته‌ اثر، اجازه امضای کتاب را دارند؟

انتشارات علمی و فرهنگی در واکنش اعلام کرد که امضای صورت‌گرفته روی کارت‌پستال‌هایی مرتبط با سریال بوده، نه کتاب اصلی. با این حال، انتقادات در شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه در پلتفرم X، ادامه پیدا کرد. برخی کاربران این کار را بی‌حرمتی به اثر دانشور خواندند، درحالی‌که برخی دیگر آن را صرفاً بخشی از روند تبلیغات سریال دانستند.

روایتی از مقاومت، زنانه و بومی

رمان «سووشون»، اولین رمان بلند نوشته‌شده به قلم یک زن ایرانی، سیمین دانشور، از مهم‌ترین آثار ادبی معاصر ایران است. این داستان که در بستر اشغال ایران در جنگ جهانی دوم روایت می‌شود، با تمرکز بر شخصیت‌های زری و یوسف الهام‌گرفته از خود دانشور و جلال آل‌احمد به موضوعاتی مانند استعمار، بی‌عدالتی و مقاومت می‌پردازد.

زری، زنی تحصیل‌کرده و محافظه‌کار و یوسف، روشنفکری انقلابی، دو قطب فکری هستند که در دل بحران‌های اجتماعی و سیاسی دهه‌ی ۱۳۲۰ ایران قرار می‌گیرند. دانشور با زبانی روان، اما سرشار از لایه‌های معنایی، تصویری ملموس و نمادین از آن دوران ارائه می‌دهد. این رمان تاکنون به ۱۷ زبان ترجمه شده و بیش از نیم میلیون نسخه از آن به فروش رفته است.

مردم چه می‌گویند؟

توقیف «سووشون» و فیلتر شدن نماوا، فضای دوقطبی‌ای در شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرد. برخی کاربران مانند اقدام قوه قضائیه را حمایت از «حفظ هنجارهای فرهنگی» دانستند. اما در مقابل، عده‌ای این تصمیم را «ضربه به تولید داخلی» توصیف کردند.

برخی مردم نیز معتقدند این حاشیه‌ها، بخشی از استراتژی تبلیغاتی برای جلب توجه است. برخی تحلیل‌گران گمانه زده‌اند که تیم سازنده از ابتدا می‌دانستند که پخش برخی صحنه‌ها ممکن است منجر به توقیف شود، اما بازتاب رسانه‌ای این جنجال، در نهایت به سود دیده شدن سریال خواهد بود.

آیا این توقف، نقطه‌ پایان سووشون است یا مانند تاسیان بازگشتی دوباره خواهد داشت؟