10 رویداد مهم جهان از نگاه اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا

برخلاف سال 2024 که شکوه بازی‌های المپیک تابستانی یادآور اهمیت همکاری و تعامل بود، سال 2025 هیچ پیام امیدوار کننده‌ای در بر نداشت. سایت اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا در تحلیلی ده رویداد مهم جهانی در سال ۲۰۲۵ را گرد آورده است که به ترتیب اهمیت این موارد هستند.

10-  درگیری کامبوج و تایلند

رتبه آخر در 10 رویداد مهم جهان در سال 2025 متعلق به درگیری کامبوج و تایلند است که از نیمه تابستان وارد درگیری شدند. این درگیری که بدترین مجادله دو کشور در چند دهه اخیر محسوب می‌شود، بر سر یک اختلاف مرزی 100 ساله بود. در نخستین درگیری‌ها ده‌ها نفرکشته و ده‌ها هزار نفر را آواره شدند. بعد از اینکه ترامپ هر دو کشور را تهدید کرد که اگر جنگ را متوقف نکنند، مذاکرات تجاری با آنها را متوقف می‌کند، هر دو طرف با اکراه آتش‌بس را پذیرفتند.

هر دو کشور بعد از این توافق آتش‌بس و مدتی مسکوت ماندن درگیری‌ها، دوباره وارد منازعه شدند و در نهایت این هفته به توافق آتش‌بس جدیدی دست یافتند.

9- انتخاب پاپ لئو چهاردهم

کلیسای کاتولیک تاکنون 267 پاپ داشته است. جدیدترین آنها امسال بعد از مرگ پاپ فرانسیس انتخاب شد. پاپ فرانسیس که از سال 2013 بر این مسند تکیه زده بود، بعد از تحمل یک دوره بیماری سخت درگذشت. پس از مرگ او در فرایندی آشنا مذاکرات 133 کاردینال برای انتخاب پاپ چدید انتخاب شد و در نهایت دود سفید از دودکش واتکیان خارج شد و به همه نوید داد، روبرت پرووست تحت عنوان لئو چهاردهم پاپ جدید واتیکان خواهد بود. او اولین پاپی است که از کشور آمریکا انتخاب شده است.

8- درگیری‌های هند و پاکستان

کشمیر که سال ۲۰۰۰  بیل کلینتون، رئیس جمهور وقت آمریکا، آن را «خطرناک‌ترین منطقه در جهان» خواند در ماه مه 2025 باعث شعله‌ور شدن مجدد آتش تنش‌ها بین دو کشور هند و پاکستان شد. دلیل آن نیز حمله یک گروه اسلام‌گرا به منطقه توریستی پهلگام بود. این حمله درحالی انجام شد که دو طرف در همه دهه‌های گذشته بارها مشابه چنین حملاتی را از هر دو سو تجربه کرده و با سکوت آن را بدرقه کرده بودند تا تبدیل به یک مناقشه سخت نشود اما امسال هند صبوری را کنار گذاشت و پاسخ این حمله را با حمله هوایی داد. این مناقشه فعلا با میانجیگری ترامپ مسکوت مانده است.

7- تشدید رقابت‌ها در حوزه هوش مصنوعی

ولادیمیر پوتین سال 2017 درباره هوش مصنوعی گفته بود، «هرکس در این زمینه رهبر شود، حاکمیت جهان را در دست خواهد داشت.» شاید تاریخ بعدها ثابت کند او اشتباه کرده است اما حداقل در شرایط کنونی کشورها طوری رفتار می‌کنند که گویی این سخن درست است. آمریکا و چین در حال حاضر دو قدرت برتر جهان در زمینه هوش مصنوعی هستند و رقابتی شدید بر سر این مساله دارند. به همین دلیل نیز ترامپ برای پیشی گرفتن از شی در این مساله و با آگاهی از اهمیت تراشه‌ها در توسعه هوش مصنوعی، تصمیم گرفت محدودیت‌هایی که در دولت بایدن بر صادرات نیمه رساناهای پیشرفته ساخته شده در ایالات متحده یا ساخته شده با فناوری این کشور ایجاد شده بود، ادامه دهد. هرچند که بعدها پس از دیدار با شی این تصمیم را اندکی تعدیل کرد.

به هر صورت در سال 2025 هوش مصنوعی در صدر اخبار جهان بود. هرچند که به اعتقاد منتقدان ممکن است هوش مصنوعی باعث ضربه‌هایی به اقتصاد شده و مشاغل بسیاری را از بین ببرد و باعث ناامیدی بسیاری شود.

6- ادامه نبردهای داخلی در سودان

بهترین توصیف برای جنگ داخلی تقریباً سه ساله سودان که امسال رو به وخامتی بیش از دو سال پیش از آن گذاشت، «جهنم روی زمین» باشد. دوسوی این جنگ نیروهای مسلح سودان  به رهبری ژنرال عبدالفتاح البرهان و نیروهای پشتیبانی سریع به رهبری محمد حمدان هستند. دو نفری که با اتحاد با یکدیگر در کودتای اکتبر 2021 قدرت را به دست گرفتند و سپس بر سر آن دچار اختلاف شدند. در این سه سال هزینه‌های انسانی جنگ بسیار بالا بوده و تاکنون بیش از 400 هزار نفر در جریان آن جان باخته و بیش از 12 میلیون نفر آواره شده‌اند. در سال 2025 مرکز این هزینه‌های انسانی شهر الفاشر بود که میزان خون و ریخته شده از کشتار انسان‌ها حتی از فضا نیز قابل مشاهده بود. هنوز هیچ چشم اندازی برای پایان این جنگ دیده نمی‌شود.

5- آتش بس در غزه

اسرائیل و حماس پس از دو سال جنگ بی‌رحمانه، سرانجام ماه اکتبر 2025 با طرحی که آمریکا ارائه کرده بود، بر سر آتش‌بس توافق کردند. البته آنها ماه ژانویه همین سال نیز با پیشنهاد تیم بایدن آتش‌بسی را پذیرفته بودند اما هیچ کدام به آنها پایبند نبودند. با پیشنهاد ترامپ که قطر، ترکیه و مصر نیز با آن موافق بودند آتش‌بس کنونی حداقل تاکنون پابرجا بوده است. این بار توافق صلح قرار است در سه مرحله انجام شود: ۱) آتش‌بس فوری با عقب‌نشینی نیروهای امنیتی اسرائیل به خطوط از پیش تعیین شده و تبادل گروگان‌ها و زندانیان؛ ۲) غیرنظامی‌سازی حماس و اعزام یک نیروی تثبیت بین‌المللی به غزه؛ و ۳) بازسازی حکومت فلسطینی و بازسازی غزه. با این حال به نظر می‌رسد توافق کامل برای دستیابی به یک صلح پایدار همچنان راهی دشوار و طولانی در پیش دارد. زیرا نه حماس هیچ نشانه‌ای از خلع سلاح نشان داده، نه اسرائیل حملات خود را در غزه را به طور کامل پایان داده و نه هیچ کشوری به طور رسمی متعهد به مشارکت نیرو در نیروی تثبیت بین‌المللی شده است.

4- تداوم جنگ در مرزهای اوکراین و روسیه

جنگ در اوکراین که اکنون در چهارمین سال خود قرار دارد، همچنان بدون هیچ چشم‌اندازی ادامه یافته است. آن هم در شرایطی که دونالد ترامپ در ابتدای دوره دوم ریاست‌جمهوری خود وعده داده بود، سه روزه به آن پایان می‌دهد. روسیه هرچند توانست در سال ۲۰۲۵ کمتر از ۱ درصد بر کنترل خود بر قلمرو اوکراین افزایش دهد اما این دستاورد به بهای گزافی انجام شد، طوری‌که روسیه روزانه تقریباً هزار سرباز را از دست داد. تلفات اوکراین بسیار کمتر بوده‌ است اما این را هم باید درنظر گرفت که جمعیت آن یک سوم جمعیت روسیه است. اوکراین در ماه ژوئن با عملیات عنکبوتی، یک حمله پهپادی مخفیانه به عمق روسیه انجام داد که پنج پایگاه هوایی آن را هدف گرفت و جنگنده‌های زیادی را نابود کرد و باعث شگفتی جهان شد. با این حال این حمله تغییری در روند کلی جنگ ایجاد نکرد. ترامپ اصرار دارد که کی‌یف «کارت‌های لازم» برای پیروزی را ندارد و روسیه نیز حاضر به مصالحه بدون دستیابی به زمین‌های اوکراینی نیست. طرح صلحی که ترامپ ارائه کرده هم سراسر به کام روسیه است.

3- حمله اسرائیل و آمریکا به ایران

این رویارویی که زمینه‌های آن سال‌ها ادامه داشت، در 12 روز به پایان رسید اما تاثیرهای آن بسیار بود. این عملیات شامل حملات هوایی به تاسیسات هسته‌ای و موشک‌های بالستیک ایران و همچنین به پایگاه‌های نظامی و مراکز فرماندهی و ترور سیاستمداران، رهبران نظامی و دانشمندان هسته‌ای بود. در مقابل ایران نیز با شلیک موشک و پهپاد به اسرائیل این حملات را تلافی کرد. در نهایت نیز در ۲۲ ژوئن، بمب‌افکن‌های بی 2 و موشک‌های تاماهاوک ایالات متحده ضربات سختی به تاسیسات هسته‌ای ایران وارد کردند. طوری که ترامپ ادعا کرد این حمله برنامه هسته‌ای ایران را «به طور کامل نابود کرده است.» ایران و اسرائیل ۲۴ ژوئن بر سر آتش‌بس به توافق رسیدند و درگیری پایان گرفت اما اختلافات باقی مانده است.

2- تسلیحاتی کردن مواد معدنی توسط چین

هیچ بعید نیست در آینده تاریخ‌نویسان از سال ۲۰۲۵ به عنوان سالی که چین خود را به عنوان یک ابرقدرت برابر با ایالات متحده تثبیت کرد، یاد کنند. دهه‌ها بود، واشنگتن از سلطه اقتصادی خود برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی‌اش استفاده می‌کرد اما از آوریل 2025 چین نشان داد، می‌تواند در اقتصاد گوی رقابت را از آمریکا ببرد و از آن به عنوان سلاحی مقابل آمریکا استفاد کند. پکن در این میان از اهرم مواد معنی کمیاب خود که در طیف گسترده‌ای از اقدامات صنعتی و نظامی کاربرد دارند نیز علیه ایالات متحده استفاده کرد. این کشور در حال حاضر تقریباً ۶۰ درصد از استخراج معدنی جهان و ۹۰ درصد از ظرفیت پالایش آن را در اختیار دارد.

1- آشفتگی در سیاست خارجی ترامپ

ترامپ در سال ۲۰۲۴ متعهد شد، سیاست خارجی ایالات متحده را اصلاح کند. البته او به وعده خود عمل کرد اما مساله این  است که عملی شدن این وعده برای آمریکا دستاورد نبوده و مضرات آن بیش از سودهای آن بوده است. ترامپ در روز نخست کار خود تمایلش را به دست اندازی بر مناطقی از کشورها مانند گرینلند و حتی تصرف کامل آنها (مانند تبدیل کانادا به ایالت جدید ایالات متحده) سخن گفت، از معاهده‌های مختلف خارج شد، مهاجران را اخراج کرد و به بهانه مبارزه با کارتل‌های مواد مخدر به دیگر کشورها یا حمله کرد یا آنها را تحت تحریم قرار داد. تعرفه‌های او نه فقط دشمنان بسیاری برای آمریکا ساخت که به مصرف کنندگان و تولیدکنندگان ایالات متحده آسیب رساند.