سال 2025؛ سال دیپلماسی فعال عربستان در جهان
آمریکا، سوریه، اوکراین، غزه، چین، لبنان، سودان اما سال ۲۰۲۵ برای عربستان سال دیپلماسی بود. ریاض که از مدتها قبل یک نیروی منطقهای قدرتمند بود در صحنه جهانی به رشدی قابل توجه رسید.
بنا بر تحلیلی که عرب نیوز نوشته است، کلی پتیلو، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در شورای روابط خارجی اروپا با اشاره به دو ابتکار دیپلماتیک عربستان در منطقه، این کشور را در حال گذار از ایفای نقش دلال قدرت منطقهای به مقیاس چندجانبه میداند.
ابتکار نخست از این دو ابتکار دیپلماتیک که دامنه و تأثیر آنها فراتر از منطقه و نشان دهنده ورود عربستان سعودی به فهرست میانجیهای جهانی است، تکاپوی این کشور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ماه سپتامبر است که طی آن اکثریت قریب به اتفاق نمایندگان به قطعنامهای که به طور مشترک توسط فرانسه و عربستان سعودی ارائه شده بود، رأی مثبت دادند. این متن با ۱۴۲ رای موافق در مقابل ۱۰ رای مخالف - از جمله اسرائیل و ایالات متحده - و با ۱۲ رای ممتنع به تصویب رسید.
دومین ابتکار دیپلماتیک عربستان در مجمع عمومی، تشکیل ائتلاف جهانی برای اجرای راه حل دو کشوری بود که در نشستی به ریاست شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر امور خارجه عربستان سعودی و با حضور نمایندگان ۹۰ کشور برگزار شد.
سایر تکاپوهای دیپلماتیک عربستان
به جز این دو مورد باید به گردهمایی وزیران ۱۷ کشور در کنفرانس ویژه ای در ریاض در ۱۲ ژانویه اشاره کرد که برای بحث در مورد چگونگی تسریع کمک به دولت جدید در سوریه گرد آمده بودند.
این کشور در ماه فوریه نیز میزبان نشست وزیران بین روسیه و ایالات متحده بود. سه روز بعد از آن نیز رهبرانی از مصر، اردن و کشورهای حوزه خلیج فارس در عربستان سعودی گرد هم آمدند تا با طرح بازسازی نوار غزه که توسط دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده ارائه شده بود، مقابله کنند.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، دیگر مهمان دیپلماتیک عربستان بود که با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی دیدار کرد.
البته همان طور که پتیلو تاکید دارد: «ریاض در تلاشهای میانجیگری در منطقه تنها نیست. به عنوان مثال، قطر نیز نقش دارد. اما عربستان به عنوان قدرت اصلی منطقهای توسط بازیگران بینالمللی مانند ایالات متحده و دولتهای محلی مانند حکومت سوریه بیشتر دیده میشود.»
یک میانجی بزرگ بینالمللی
سانام وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در مؤسسه سلطنتی امور بینالملل نیز میگوید: «دیپلماسی عربستان سعودی در سال ۲۰۲۵ به طور موثری ریاض را به عنوان یک میانجی بزرگ معرفی کرد. روابط آن با ایالات متحده، چین، روسیه و اروپا، فضای مانور استراتژیک خوبی برایش فراهم کرد. طوری که مشارکت آن با آمریکا، در سوریه حاکی از نفوذ ریاض بر ترامپ بود و در مسایل فلسطین نیز بر تاثیر نقش عربستان صحه گذاشت.»
اما در کل در سال میلادی که رو به پایان است، سه رویداد به طور خاص حضور ریاض به عنوان یک وزنه مهم دیپلماتیک بینالمللی را برجسته کرد.
اولین رویداد مربوط به ۲۸ اکتبر است که هان ژنگ، معاون رئیس جمهور چین، برای یک سفر پنج روزه وارد ریاض شد و در بیانیهای گفت، چین «آماده است تا با عربستان سعودی برای اجرای توافق مهمی که رهبران آنها به آن دست یافتهاند، مبادلات بازرگانی و همکاریهای عملی در زمینههای مختلف را گسترش دهند.»
دومین رویداد، کار دیپلماتیک صبورانهای بود که عربستان با هدف بازگرداندن سوریه دوران پس از اسد به عرصه بینالمللی انجام داد. ماحصل این تکاپو نیز زمانی بود که احمد الشرع، رئیس دولت موقت سوریه در کاخ سفید مورد استقبال قرار گرفت. این دیدار تاریخی، اولین دیدار روسای دو کشور در کاخ سفید از سال ۱۹۴۶ بود و لغو تحریمها علیه سوریه به اوج خود رسید.
سومین رویداد نیز ۱۸ نوامبر زمانی رخ داد که محمد بن سلمان در کاخ سفید با رئیس جمهور ترامپ دیدار کرد تا مجموعهای از توافقها، از جمله یک توافقنامه دفاعی استراتژیک تاریخی را امضا کنند.
مهرهای قوی برای تنوع بخشی
کارولین رز، مدیر اولویتهای نظامی و امنیت ملی در مؤسسه نیو لاینز درباره نقش عربستان در سال 2025 میگوید: «عربستان خود را به عنوان یک جایگزین دیپلماتیک برای میانجیهای کلیدی و رقبای منطقهای مانند قطر، به ویژه در زمینه جنگها در سودان، غزه و حتی اوکراین، مطرح کردهاست.»
به گفته او عربستان با توجه به تمایل واشنگتن به تنوع بخشیدن به روابط خود در منطقه، به دنبال تعمیق مشارکت خود با ایالات متحده بوده است و خود را به عنوان طرفی معرفی میکند که آمریکا میتواند برای حمایت از تعهدات امنیتی به آن تکیه کند.
