ترامپ می‌تواند تغییر رژیم در ونزوئلا را کلید بزند؟/ آینده ونزوئلا چه می‌شود؟

آنچه از ظاهر سخنان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، برداشت می‌شود این است که او قصد دارد ریشه کارتل‌های مواد مخدر را بزند و اجازه ندهد، پای مواد مخدر به آمریکا برسد. اما نگاهی به تاریخ ونزوئلا نشان می‌دهد از زمانی‌که هوگو چاوز نفت کشورش را ملی کرد و پای شرکت‌های نفتی آمریکایی را از طلای سیاه کشورش برید، مشکلات این کشور با ایالات متحده آغاز شده است.

آیا بهانه ترامپ قانونی است؟

برآوردهای کارشناسان نشان می‌دهد، حملات نظامی که تاکنون آمریکا علیه چند کشتی در آب‌های ونزوئلا انجام داده، کاملا غیرقانونی است و به نظر می‌رسد، رئیس‌جمهوری آمریکا بیش از زدن ریشه کارتل‌های مواد مخدر خواهان زدن بنیان دولت کنونی ونزوئلاست.

زیرا فنتانیل که یکی از مواد مخدرهای رایج در آمریکا است در درجه اول در مکزیک همسایه جنوبی ایالات متحده تولید می‌شود نه در ونزوئلایی که در آمریکای جنوبی واقع شده است. علاوه بر این ونزوئلا هرگز خود تولیدکننده مواد مخدر نبوده و بیشترین میزان تولید مواد مخدر در آمریکای لاتین متعلق به کلمبیا، پرو و بولیوی است. گزارش اداره مبارزه با مواد مخدر ایالات متحده در سال 2025 نیز حاکی از آن است 84 درصد کوکائین کشف شده در این کشور از کلمبیا می‌آید.

از همین رو مواد مخدر بهانه‌ای برای تحت فشار قرار دادن مادورو است و ترامپ در این راه به گزارش وزارت دادگستری آمریکا در سال 2020 که رئیس‌جمهوری ونزوئلا را به رهبری یک سازمان قاچاق مواد مخدر متهم کرد، استناد می‌کند.

نمایش نظامی برای ارعاب

اما برای ترامپ قانونی بودن یا نبودن این تحرکات مهم نیست و به تحرکات نظامی خود در آب‌های ونزوئلا ادامه می‌دهد. در همین ارتباط دکتر کریستوفر ساباتینی، عضو ارشد آمریکای لاتین در اندیشکده چتم‌هاوس، به شبکه خبری بی‌بی‌سی گفته است: «این تجمع نظامی یک نمایش قدرت تمام عیار با هدف ایجاد ترس در دل ارتش ونزوئلا و حلقه همراهان و حامیان نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهوری این کشور است. ترامپ امیدوار است با این نمایش قدرت، اطرافیان مادورو را ترغیب کند تا برای در امان ماندن و نابود نشدن کشور خود دست به کار شده و اقدامی جدی علیه رئیس‌جمهور انجام دهند.»

دونالد ترامپ علاوه بر این به پیشنهاد وزیر خارجه خود که بسیار مایل به سرنگونی مادورو است، جایزه هرگونه اطلاعاتی که منجر به دستگیری او شود را تا 50 میلیون دلار افزایش داده است تا شاید حلقه وفاداران مادورو وسوسه شده و او را در اختیار آمریکا قرار دهند. اما به گفته خوزه ایگناسیو هرناندز، استاد حقوق ونزوئلا و تحلیلگر ارشد اندیشکده مرکز مطالعات استراتژیک و امنیتی، ۵۰ میلیون دلار برای نخبگان ونزوئلا «هیچ» است. زیرا باتوجه به فسادی که در ونزوئلا وجود دارد هر کدام از این نخبگان می‌توانند براحتی و از طریق فساد چند برابر این پول را به دست آورند.

بنابراین برای ترامپ سرنگون کردن مادورو کار ساده‌ای نیست بویژه که نمی‌خواهد تغییر به نام آمریکا تمام شود. بسیاری از تحلیلگران نیز به وعده‌های انتخاباتی ترامپ در انتخابات سال 2016 اشاره می‌کنند که در آن زمان متعهد شده بود «هیچ مسابقه‌ای برای سرنگونی رژیم‌های خارجی نداشته باشد.» ضمن  اینکه او اخیرا هم تاکید کرد، خواهان روی آوردن به جنگ‌های ابدی نیست و آنها را محکوم می‌کند.

ترامپ به همین منظور در نظر دارد با اعمال فشارهای روانی به مقصود خود که تغییر دولت در ونزوئلا است، دست یابد. «جیمز بی استوری» که در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ از دیپلمات‌های ارشد آمریکا در ونزوئلا بود نیز در گفت‌و‌گویی با مجله پولیتیکو بر همین مساله تاکید کرده و گفته است: «معتقدم هدف دولت ترامپ این است که فردی نزدیک به مادورو یا او را به تبعید بفرستد یا تحویل آمریکا دهد یا از راهی دیگر او را تشویق کند که خاک این کشور را ترک کرده و به تبعیدی خودخواسته برود.»

یکی از پرسش‌های جدی این روزهای مردم ونزوئلا که بسیاری از آنها از فساد خسته شده‌اند، این است که اگر مادورو برود، چه خواهد شد؟ «جیمز بی استوری» معتقد است: «ماریا کورینا ماچادو (که اخیرا برنده جایزه نوبل صلح شد) یک سیاستمدار بسیار توانمند بوده که فکر و ذهن اکثریت قریب به اتفاق ونزوئلایی‌ها را تسخیر کرده است. بنابراین اگر ترامپ بخواهد طوری فشار وارد کند که یکی از آن سه سناریو روی دهد، نیاز به یک دولت انتقالی خواهد داشت که ماچادو می‌تواند ریاست آن را داشته باشد اما او نیز کار دشواری پیش رو خواهد داشت. بزرگترین مشکل هم این است که سران ونزوئلا طی ۲۵ سال نهادهای کشور را از بین برده‌اند. در این سال‌ها همه نهادها طوری تنظیم شده‌اند که از تعداد انگشت‌شماری از افرادی که واقعاً به حزب سیاسی مادورو اعتقاد دارند، حمایت می‌کنند. این حزب محبوب نیست اما اگر می‌خواهید غذای رایگان داشته‌باشید، باید به این راهپیمایی‌ها بروید. اگر می‌خواهید بیکار نمانید، وام می‌خواهید، ماشین می‌خواهید، پاسپورت می‌خواهید و ... باید بخشی از حلقه درونی باشید. »

بنابراین حتی اگر مادورو برکنار شود، دولت بعدی ونزوئلا برای اینکه بتواند این کشور را از وضعیت فعلی نجات دهد به یکی دو دهه کار مستمر و سخت نیازمند است و مردم این کشور نباید انتظار تغییرات سریع از حکومت آتی داشته باشند. همان‌طور که نباید انتظار یک دموکراسی کامل را در فردای نبود فساد اداری و سیاسی کنونی داشته باشند.

برای ترامپی که فقط از بوی نفت ونزوئلا سرمست است نیز ایجاد دموکراسی و آزادی‌های اقتصادی اهمیتی ندارد و آرزوی او فقط رفتن دولت مادورو است که پایه‌های خود را بر استقلال از آمریکا نهاده و حاضر به سهیم کردن واشنگتن در نفت خود نبوده است. با این حال اینها آرزوهای یک تاجر است اما آرزوها همیشه هم تحقق نمی‌یابند.