ترامپ با وعده صلح به خاورمیانه آمد اما ...
نور، صدا، تصویر؛ همه چیز برای یک نمایش عالی از موفقیت دونالد ترامپ در ایجاد مصالحه بین حماس و اسرائیل آماده شد و او همزمان با آزادی اولین گروه از اسرای اسرائیلی به همراه هیاتی از بلندمرتبه‌ترین مقامات آمریکایی پا به تل‌آویو گذاشت.
خیابان‌های تل‌آویو با بنرهایی که ترامپ را کوروش کبیر دوم و نجات‌بخش قوم یهود می‌دانستند، به استقبالش رفتند و رئیس رژیم اسرائیل نیز عالی‌ترین مدال این رژیم را برای اهدا به ترامپ آماده کرد.
اما در این شادمانی‌ها و جشن پایان جنگ غزه آنکه سهمی نداشت، بنیامین نتانیاهو بود که حتی هنگام سخنرانی ویتکاف در تل‌آویو از طرف حاضران هو شد.
ترامپ اکنون به خود می‌بالد که یک تنه توانسته به خونبارترین جنگ قرن بیست‌و‌یکم پایان دهد و از سویی دوست خود نتانیاهو را از مهلکه غزه نجات دهد. این چیزی است که خود ترامپ پرده از آن برداشت و کمتر از یک هفته پیش فاش کرد. رئیس‌جمهوری آمریکا در گفت‌و‌گویی با نتانیاهو به او گفته است: «بی‌بی تو نمی‌توانی با همه جهان بجنگی!» اشاره ترامپ به موج روز افزون تظاهرات‌های ضد اسرائیلی در سراسر جهان در حمایت از مردم غزه بود.
پس بیهوده نیست که نامی از نتانیاهو در جشن‌های پایان جنگ بُرده نمی‌شود و اپوزیسیون اسرائیل همه توان رسانه‌ای و اجتماعی خود را به کار گرفته‌اند تا نقش او را در دستاوردهایی که در جنگ داشته و ضرباتی که بر مقاومت وارد کرده، کمرنگ نشان دهند و فقط روی کامیابی‌های ترامپ در پایان دادن به جنگ غزه متمرکز شوند.
آنها حتی دعوتی که از نتانیاهو برای حضور در شرم الشیخ شد را نادیده گرفتند. دعوتی که می‌توانست حضور او در جمع رهبران 27 کشور جهان را رقم بزند که شماری از آنها کشورهای عربی بودند که رابطه‌ای با تل‌آویو ندارند.
طرح ناقص ترامپ
دونالد ترامپ بعد از دیدار با اسرای آزاد شده و حضور در کنست (پارلمان اسرائیل) راهی مصر و شرم‌الشیخ شد تا توافق صلح را در حضور سران ده‌ها کشور جهان امضا کند.
هرچند همه شواهد و بویژه حضور ترامپ و سران بیش از 20 کشور جهان در مراسم امضای این توافق گواهی می‌دهند این طرح صلح باید پایدار بماند اما همچنان برخی از تحلیلگران بدبینانه به آن نگاه می‌کنند و این مراسم را فقط یک نمایش عالی از سوی یک شومن قدیمی می‌دانند.
یکی از این تحلیلگران محمد المصری، استاد دانشگاهی در قطر، می‌گوید: «توافق صلحی که تحت رهبری ترامپ در حال انجام است، فاقد یک طرح گسترده برای صلح پایدار است زیرا آنچه در حال حاضر از این طرح دیده می‌شود، فقط یک توافق تبادل اسرا و زندانیان است. در واقع این طرح بیشتر از هرچیز فقط یک آتش‌بس است. در طرح ارائه شده برنامه‌ای درباره یک صلح گسترده دیده نمی‌شود، حرفی از کرانه باختری نیست و راهکاری درباره پایان محاصره غزه یا برطرف کردن ریشه‌های ساختاری منازعه‌ای که منجر به عملیات 7 اکتبر شد، ارائه نشده است.»
به اعتقاد المصری طرح 20 ماده‌ای ترامپ نواقصی جدی دارد و در آن حتی مشخص نیست اسرائیل چگونه از غزه خارج خواهد شد. او تاکید می‌کند در همین گام نخست از توافق صلح حتی می‌بینیم که تمرکز رسانه‌ای به طور انحصاری روی اسرای اسرائیلی متمرکز شده است و کسی آزادی زندانیان فلسطینی را نمی‌بیند.
وضعیت زندانیان فلسطینی در آستانه آزادی
او در حالی این تحلیل را بیان می‌کند که خبرها از شکنجه زندانیان فلسطینی پیش از آزادی و پرتاب گاز اشک‌آور به سمت خانواده‌های فلسطینی که منتظر آزادی عزیزان خود بودند، حکایت می‌کرد. علاوه بر این بر اساس اطلاعات منتشر شده خانواده‌های این زندانیان هنوز نمی‌دانند، بستگانشان به کجا فرستاده خواهند شد؛ آیا به غزه بازمی‌گردند یا به کرانه باختری فرستاده می‌شوند؟ هیچ‌کدام از این جزئیات مشخص نیست.
در موارد مشابه قبلی زندانیان آزاد شده حق ترک کرانه باختری را نداشتند و نمی‌توانستند بستگان خود را در جایی غیر از کرانه باختری ملاقات کنند. به نظر می‌رسد بسیاری از زندانیان فلسطینی که روز دوشنبه آزاد شدند نیز تحت همین محدودیت‌ها قرار بگیرند.
نگاه متفاوت یک تحلیلگر غربی
برخلاف بدبینی تحلیلگران عرب و مسلمان و کسانی مانند المصری تحلیلگران غربی به طرح ترامپ کاملا امیدوار هستند. استفان زونس، تحلیلگر آمریکایی مسائل خاورمیانه و رئیس برنامه خاورمیانه در دانشگاه سانفرانسیسکو، معتقد است نشست شرم‌الشیخ، نشانه‌ای است از دوام و بقای صلحی که امضا شد.
او در گفت‌و‌گویی با شبکه خبری الجزیره گفت: «این بار جدیتی آشکار در پیشبرد کارها وجود دارد تا اطمینان حاصل شود آتش‌بس واقعاً دائمی است. این شاید نشانه‌ای از این باشد که این توافق برخلاف توافق ژانویه که نتانیاهو دو ماه بعد با حمایت آشکار واشنگتن آن را برهم زد، قطعی است و نمی‌توان بسادگی آن را بر هم زد.»
آینده در ابهام
در این میان معین ربانی، تحلیلگر مسائل خاورمیانه، با تلخی بیشتری به آینده نگاه می‌کند و با اشاره به اینکه «اکنون سوال اصلی این است که آیا مبادله اسرا و زندانیان آغاز ماجراست یا پایان آن!» تاکید می‌کند: «برخی معتقدند اسرائیل پس از آزادی اسیران خود دوباره نسل‌کشی در غزه را رقم خواهد زد. برخی دیگر هم معتقدند اسرائیل تا زمان فروپاشی مذاکرات بر سر مرحله دوم و بویژه قطعی شدن مسائلی مانند حاکمیت آتی غزه و خلع سلاح حماس صبر خواهد کرد. اما این توافق تا زمانی می‌تواند پابرجا باشد که مانند توافق آتش‌بس لبنان عمل کند. یعنی فلسطینی‌ها آتش‌بس را رعایت کنند اما اسرائیل هر زمان که خواست حمله کند. بنابراین به نظر من آنچه پس از امروز اتفاق خواهد افتاد، بسیار نامشخص است و واقعاً معلوم نیست که به محض اینکه هواپیمای ترامپ به واشنگتن بازگردد، چه اتفاقی خواهد افتاد.»
