دردسرهای عجیب یک واکسن

واکسن گارداسیل که برای پیشگیری از ابتلا به زگیل تناسلی (HPV) توصیه می‌شود، در ایران به یک معضل بزرگ تبدیل شده است. با آگاهی پیدا کردن مردم از خطرات ابتلا به این بیماری، موجی از تقاضا در کشور برای تزریق این واکسن ایجاد شده اما نوع ساخت داخلی این واکسن در دسترس نیست و دولت هم از وارد کردن آن امتناع می‌کند.

حالا مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو درباره تامین این واکسن گفته با رایزنی‌هایی که انجام شده اجازه واردات برند وارداتی این واکسن با «ارز اشخاص» و بدون هیچ ارز دولتی داده شده است.

اکبر عبداللهی‌اصل اما یک «اگر» بزرگ در کنار اعلام این خبر گذاشته و گفته «اگر بانک مرکزی ارز در اختیار شرکت واردکننده قرار دهد» این شرکت می‌تواند واکسن را وارد کند که «البته در این رابطه محدودیت‌های تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی را هم باید در نظر گرفت.»

واکسن گارداسیل به محافظت در برابر طیفی از ویروس‌ها کمک می‌کند که باعث ایجاد چندین سرطان در انسان می‌شود. این ویروس‌ها عمدتا از راه رابطه جنسی منتقل می‌شوند و باعث بروز زگیل تناسلی می‌شوند. سرطان‌هایی که می‌تواند در اثر ابتلا به این ویروس ایجاد شود شامل سرطان دهانه رحم، واژن و مقعد در زنان، سرطان مقعد و آلت تناسلی در مردان و همچنین سرطان در ناحیه گلو در هر دو جنس است.

ویروس HPV شامل گروهی بیش از ۲۰۰ نمونه ویروس است که حدود ۴۰ مورد از آن‌ها از طریق رابطه جنسی قابل انتقال هستند. از این ۴۰ نوع ویروس، حدود ۱۲ نوع آن می‌توانند باعث بروز برخی سرطان‌ها در انسان شوند. واکسن‌های داخلی در نهایت از چهار نوع از این ویروس‌ها پیشگیری می‌کنند اما نوع 9 ظرفیتی آن که باید وارد شود از ابتلا به 9 نوع از این ویروس پیشگیری می‌کند.

تزریق واکسن HPV در قدم اول برای پسران و دختران ۹ تا ۱۴ ساله توصیه می‌شود. همچنین افرادی که تا 26 سالگی واکسن نزده‌اند بهتر است آن را دریافت کنند.

مخالفت های محافظه کارانه و اصرار مردم

بسیاری از کشورها تزریق این واکسن را در برنامه واکسیناسیون ملی خود گنجانده‌اند اما در ایران مخالفت‌های بسیاری با تزریق این واکسن وجود دارد که بیشتر به دیدگاه های محافظه کارانه ای برمی گردد که این واکسن را بخشی از تبلیغ یک شیوه زندگی می‌دانند که مورد تایید نیست.

برای مثال در گزارشی در خبرگزاری مهر موج تقاضا برای این واکسن به مافیای سرمایه و شبکه‌های اجتماعی و اینفلوئنسرها نسبت داده شده و «اصلی‌ترین معضل» این تبلیغات را «قبح‌زدایی و عادی‌سازی روابط جنسی خارج از چارچوب خانواده» دانسته است.

اما تقاضا برای این واکسن این روزها همچنان در ایران بالاست. مردم با راه‌اندازی کارزارها و کمپین‌های مختلفی از دولت خواسته‌اند که این واکسن را به صورت گسترده وارد کند. فقط یکی از کارزارهایی که این رابطه ایجاد شده است نزدیک به 40 هزار امضا جمع‌آوری کرده است.

اصلی‌ترین مشکلی که ابتلا به HPV ایجاد می‌کند بالابردن احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنان است. با این حال وزارت بهداشت تلاش کرده اهمیت این واکسن را کوچک نشان دهد.

علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت آذرماه سال گذشته گفته بود شیوع سرطان دهانه رحم در ایران زیاد نیست و این بیماری جزو پنج سرطان شایع در کشور به شمار نمی‌رود بنابراین به کمیته واکسیناسیون کشور اعلام شده تا بررسی‌های لازم را انجام دهند و میزان شیوع را ارزیابی کنند.

او همچنین وعده داده بود در صورتیکه میزان شیوع بیماری زیاد باشد باید برای دسترسی آسان مردم به واکسن اقدام شود که دو راهکار برای این موضوع وجود دارد؛ یکی قرار دادن واکسن در دسترس عموم از طریق داروخانه‌ها و دیگری وارد کردن واکسن HPV به سبد واکسیناسیون کشور.

قیمت‌های نجومی برای یک واکسن

اما گفته امروز مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو نشان می‌دهد که واکسیناسیون عمومی قرار نیست در دستورکار وزارت بهداشت قرار گیرد.

به گفته عبداللهی اصل، تولید داخلی «پاپیلوما واکسن» (چهار ظرفیتی) از سوی دو شرکت، قبل از عید وارد بازار شده است و نوع دو ظرفیتی آن نیز قبلا در داخل کشور وجود داشت.

او مدعی شده که واکسن دو ظرفیتی و چهارظرفیتی ساخت داخل اکنون در دسترس مردم است. اما واقعیت نشان می‌دهد دسترسی به این واکسن‌ها به راحتی انجام نمی‌شود و این واکسن اغلب به صورت محدود و با قیمت بسیار بالا و بیشتر در مطب پزشکان یا سایت‌های پزشکی عرضه می‌شوند.

برای تزریق این واکسن باید به مراکز خصوصی یا سایت‌های پزشکان مراجعه کرد. قیمت این واکسن‌ها بسته به تعداد ویروس‌هایی که محافظت می‌کند و نوع داخلی و خارجی متفاوت است و از پنج میلیون تا 18 میلیون تومان هزینه دارند. واکسن گارداسیل برای اثربخشی باید حداقل در سه نوبت تزریق شود که هزینه آن را سرسام‌آور می‌کند.

بر این اساس، بر خلاف گفته‌های مقامات وزارت بهداشت همچنان دسترسی به این واکسن بسیار دشوار است و هزینه آن هم به اندازه‌ای است که پرداخت آن برای همه امکانپذیر نیست.

حالا وارد کردن نوع 9 ظرفیتی این واکسن آن هم با ارز خصوصی و از طریق یک شرکت خصوصی و با «اما و اگر» در دستورکار وزارت بهداشت قرار گرفته است که نشان‌دهنده آن است که با وجود اعتراض‌های مردمی همچنان مسئولان بهداشتی ایران تزریق این واکسن را در اولویت‌های سلامتی مردم نمی‌بینند.