آیا جنگل‌های بارانی می‌توانند با تغییرات اقلیمی کنار بیایند؟
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که جنگل‌های بارانی استوایی نمی‌توانند با سرعت کافی خودشان را با شرایط جدید وفق دهند. در حالی که برخی درختان تلاش می‌کنند با نازک‌تر کردن برگ‌هایشان یا تغییر در سرعت رشدشان سازگار شوند، این تغییرات آن‌قدر کند پیش می‌رود که نمی‌تواند جلوی آسیب‌های شدید اقلیمی را بگیرد.
طبق پژوهشی که توسط گروهی از دانشمندان به سرپرستی دکتر «خسوس آگیره-گوتیرس» از دانشگاه آکسفورد انجام شده، بسیاری از گونه‌های درختی با افزایش دما و کاهش بارندگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. پیش‌بینی شده که تا سال ۲۱۰۰، دمای این مناطق تا ۴ درجه سانتی‌گراد بیشتر و میزان بارندگی تا ۲۰ درصد کمتر شود. این تغییرات نه‌تنها تعادل جنگل‌ها را به هم می‌زند، بلکه می‌تواند باعث از بین رفتن بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری شود.
جنگل‌های هیرکانی؛ میراثی در خطر
اما این فقط جنگل‌های استوایی نیستند که تحت تأثیر تغییرات اقلیمی قرار گرفته‌اند. جنگل‌های هیرکانی در شمال ایران، که قدمتی بیش از ۴۰ میلیون سال دارند و جزو میراث طبیعی یونسکو محسوب می‌شوند، نیز با تهدیدهای مشابهی روبه‌رو هستند.
این جنگل‌ها که زمانی بخش‌های وسیعی از اروپا و آسیا را پوشش می‌دادند، حالا تنها در نوار باریکی از سواحل جنوبی دریای خزر باقی مانده‌اند. افزایش دما، کاهش بارندگی، و تغییرات الگوی فصلی آب‌وهوا باعث شده‌اند برخی از گونه‌های ارزشمند این جنگل، مانند راش هیرکانی، با خطر کاهش جمعیت روبه‌رو شوند. علاوه بر این، گسترش شهرنشینی، قطع درختان و ساخت‌وسازهای غیرمجاز، شرایط را برای این جنگل‌های ارزشمند سخت‌تر کرده است.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که برخی گونه‌های هیرکانی در برابر گرمایش جهانی و خشکسالی حساس‌تر از سایر گونه‌ها هستند. این یعنی اگر اقدامی برای حفاظت از آن‌ها انجام نشود، ممکن است در آینده شاهد تغییرات اساسی در ترکیب جنگل‌های شمال ایران باشیم.
یکی از امیدهای دانشمندان برای نجات جنگل‌ها، بازسازی جمعیت درختان است. یعنی وقتی درختی از بین می‌رود، گونه‌ای مقاوم‌تر جای آن را بگیرد. اما مشکل اینجاست که این روند بسیار کندتر از آن است که بتواند تأثیر تغییرات اقلیمی را جبران کند. علاوه بر این، قطع درختان و جنگل‌زدایی در بسیاری از نقاط جهان، شرایط را برای این اکوسیستم‌های حساس سخت‌تر کرده است.
پروفسور «بئاتریس ماریمن» از دانشگاه ایالتی ماتو گروسو در برزیل می‌گوید: «ما باید جنگل‌ها را از نزدیک بررسی کنیم، گونه‌به‌گونه و سال‌به‌سال، تا بفهمیم کدام گیاهان و درختان توانایی زنده ماندن در شرایط جدید را دارند.»
شاید فکر کنید که جنگل‌های بارانی یا هیرکانی هزاران کیلومتر دورتر از شما هستند و تأثیری بر زندگی‌تان ندارند، اما این یک اشتباه بزرگ است. این جنگل‌ها مقدار زیادی از دی‌اکسید کربن را جذب می‌کنند و از گرم‌تر شدن زمین جلوگیری می‌کنند. از بین رفتن آن‌ها یعنی تشدید تغییرات اقلیمی، افزایش دما، کاهش منابع آبی و حتی افزایش وقوع پدیده‌هایی مانند طوفان‌های شدید.
جنگل‌های بارانی و هیرکانی یکی از آخرین سنگرهای طبیعت در برابر تغییرات اقلیمی هستند، اما خودشان هم قربانی این تغییرات شده‌اند. بدون اقدامات جدی برای حفاظت از این اکوسیستم‌های بی‌نظیر، ممکن است تا چند دهه آینده شاهد کاهش شدید پوشش جنگلی و تأثیرات جبران‌ناپذیر آن بر آب‌وهوا و زندگی انسان‌ها باشیم. اگر امروز به فکر نجات جنگل‌ها نباشیم، فردا برای نجات خودمان هم دیر خواهد بود.
ویدیو از کانال آپارات حسام صدفی‌نژاد
