گوشخانی؛ روستایی بر بلندای تاریخ و طبیعت سروآباد
در دل کوه‌های سترگ زاگرس، جایی که ابرها بر شانه‌ی کوه تکیه می‌زنند و باد در میان درختان بلوط آواز می‌خواند، روستایی آرام و ریشه‌دار به نام گوشخانی جا خوش کرده است.
گوشخانی روستایی از توابع دهستان رزاب در بخش مرکزی شهرستان سروآباد که با قدمتی بیش از پانصد سال، داستان‌هایی ناگفته از تاریخ، فرهنگ و طبیعت را در دل خود پنهان دارد.
گوشخانی، از حیث جغرافیا، در ارتفاع ۱۳۲۰ متری از سطح دریا واقع شده و میان دو رشته‌کوه باشکوه «کُره‌میانه» (با ارتفاع ۲۹۹۵ متر) و «کوسالان» (با ارتفاع ۲۴۰۰ متر) قرار گرفته است. نام این روستا در زبان بومی به معنای «جای خوش آب‌و‌هوا برای زندگی» آمده و برخی روایت‌ها، آن را به محل سکونت بانوان در گذشته‌های دور نسبت می‌دهند.
نشانه‌هایی از سکونت کهن در این ناحیه، به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد. شواهد تاریخی حاکی از آن است که در جریان حمله اعراب مسلمان به کردستان در سال ۱۸ هجری قمری، مردم این منطقه در بلندی‌های خوش‌آب‌و‌هوایی به نام «میزران» پناه گرفته بودند؛ مکانی که هنوز هم در اطراف گوشخانی وجود دارد و بخشی از تاریخ زنده‌ی آن به شمار می‌آید.
موقعیت مکانی و دسترسی
روستای گوشخانی در فاصله‌ی ۱۱ کیلومتری جنوب‌شرقی شهر سروآباد واقع شده و جاده‌ای آسفالته آن را به مرکز شهرستان متصل می‌سازد. این روستا تا مرکز دهستان یعنی رزاب چهار کیلومتر فاصله دارد و با روستاهای نسل (۲ کیلومتر)، کرآباد (۴ کیلومتر) و خانقاه رزاب (۷ کیلومتر) هم‌جوار است. مسیر دسترسی آسان و امکانات زیرساختی مانند برق، تلفن، گاز، خانه بهداشت، مدرسه ابتدایی و راهنمایی، دفتر دهیاری و اجرای طرح هادی، از جمله ویژگی‌هایی است که زندگی در این روستای تاریخی را تسهیل کرده است.
مردم، بافت اجتماعی و ساختار قومی
مردمان گوشخانی سخت‌کوش، ساده‌زیست و مهمان‌نوازند؛ به زبان کردی سورانی سخن می‌گویند و پیرو آیین اسلام با مذهب شافعی‌اند. زندگی آنان با طبیعت درهم‌تنیده است؛ با نان از خاک و آب از دل کوه.
کشاورزی، باغداری و معیشت سنتی
اقتصاد محلی گوشخانی عمدتاً بر پایه‌ی کشاورزی، باغداری، دامداری و تجارت سنتی استوار است. گندم، جو و نخود مهم‌ترین محصولات زراعی روستا هستند، در حالی‌که در باغ‌های گوشخانی درختانی چون انگور، گردو، زردآلو، سیب و گلابی به‌ثمر می‌نشینند. این ترکیب از اقلیم مساعد، آب‌و‌هوای کوهستانی و خاک حاصلخیز، زیستی پویا و پایداری را برای روستا فراهم آورده است.
طبیعت، چشمه‌ها و تنوع گیاهی
گوشخانی یکی از زیباترین مناطق پایکوهی زاگرس است که جنگل‌هایی به وسعت تقریبی ۶ کیلومتر مربع را در خود جای داده؛ جنگل‌هایی پوشیده از بلوط، مازو، بنه، زالزالک، گلاب وحشی و ارغوان. در دل این پهنه‌ی سبز، گیاهان دارویی گوناگونی نیز یافت می‌شود؛ از گل‌گاوزبان و پونه گرفته تا خاکشیر و گون (کتیرا).
مهم‌ترین چشمه‌های دائمی و فصلی روستا شامل هانه میران، هانه مزی، هانه شاوان، ئاغه گه‌وره، هانه پلوری، کانی فقیه‌ل و کانی خلور هستند. منابع آب کشاورزی و آشامیدنی روستا نیز از همین چشمه‌ها، چاه‌ها و رودخانه‌های فصلی تأمین می‌شود.
جاذبه‌های گردشگری و طبیعی
گوشخانی با اقلیم کوهستانی و موقعیت جغرافیایی ممتاز، یکی از مقاصد بکر گردشگری در کردستان است. بارش‌های مناسب نیمه دوم سال و ذوب برف‌ها در بهار، آبشارهای زیبایی چون قه‌لوه‌ز را در دامنه‌ی کوهستان خلق می‌کند؛ آبشارهایی که در میان طبیعت جنگلی و کوهپایه‌ای، چشم‌اندازی تماشایی به‌وجود آورده‌اند.
مناطق طبیعی اطراف روستا نظیر گویزه‌گه‌وره، گولبه، خوره‌تاو، میزران، برنیان، سوره‌زمیه، هانه‌کوتە، هانه‌وسەین و چمه‌ی‌مه‌رو، همگی دارای جلوه‌هایی کم‌نظیر از چشم‌اندازهای بکر کوهستانی و ییلاقی هستند. کوه‌هایی چون میله‌به‌وه، سنیزه، قورته، سه‌رچال و هه‌وار نیز حاشیه‌ی طبیعی این روستا را شکل می‌دهند و برای علاقه‌مندان به کوهنوردی، طبیعت‌گردی و بوم‌گردی، فرصتی ناب فراهم می‌آورند.
گوشخانی روستایی‌ست که زمان در آن کندتر می‌گذرد، هوا پاک‌تر نفس می‌کشد و انسان، دوباره به ریشه‌های اصیل زیستن بازمی‌گردد. اگر طبیعت، تاریخ، فرهنگ و سادگی را در کنار هم می‌خواهید، گوشخانی را باید نه فقط دید، که زیست.
