سقوط833درخت در طوفان تهران
طوفان شدید روزهای اخیر در تهران بار دیگر توجه عمومی را به اهمیت مدیریت شهری و نقش درختان در بحران‌های طبیعی جلب کرد. سرعت باد در برخی نقاط پایتخت به بیش از ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت رسید و خسارات قابل‌توجهی به‌جای گذاشت.
طوفان شدید روزهای اخیر در تهران، بار دیگر توجه عمومی را به اهمیت مدیریت شهری و نقش درختان در بحران‌های طبیعی جلب کرد. سرعت باد در برخی نقاط پایتخت به بیش از 100 کیلومتر بر ساعت رسید و خسارات قابل‌توجهی به‌جای گذاشت؛ در این میان، سقوط درختان، یکی از مهم‌ترین عوامل بروز آسیب‌های مالی و جانی بود.
بر اساس اعلام رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران، در جریان طوفان اخیر، بیش از 833 مورد سقوط درخت در سطح شهر گزارش شده است که منجر به آسیب به 98 خودرو، مصدوم شدن 24 نفر و متأسفانه جان‌باختن یک شهروند شد، این آمار اگرچه تکان‌دهنده است، اما نشان‌دهنده یک واقعیت بزرگ‌تر است؛ لزوم بازنگری جدی در نحوه نگهداری و مدیریت فضای سبز شهری.
در نگاه اول، درختان به‌عنوان نماد زندگی، زیبایی، تولید اکسیژن و کاهش آلودگی هوا شناخته می‌شوند، اما همان درختان، در صورت رسیدگی نامناسب، می‌توانند در زمان بلایای طبیعی، از جمله طوفان، به منبع خطر تبدیل شوند.
الهه موحدی، کارشناس محیط زیست، با تأکید بر همین موضوع اظهار داشت: درختان در مناطق شهری علاوه بر کارکردهای زیست‌محیطی، در زمان طوفان می‌توانند به منابع خطر تبدیل شوند؛ اما درختانی که به‌درستی نگهداری شده‌اند، تا 50 درصد کمتر در معرض سقوط یا شکستگی قرار دارند.
او افزود: نگهداشت منظم و علمی درختان شهری، یکی از کم‌هزینه‌ترین و مؤثرترین راهکارها برای کاهش خسارات ناشی از بلایای طبیعی است. درختانی که دچار پوسیدگی، بیماری، یا رشد نامتوازن شاخه‌ها هستند، به‌شدت مستعد شکستگی یا سقوط در برابر بادهای شدید خواهند بود.
هرس، بررسی سلامت و پایش مستمر؛ سه ضلع نگهداری درست
کارشناسان تأکید دارند که رسیدگی اصولی به درختان شامل سه مرحله کلیدی است؛ هرس منظم، بررسی سلامت ریشه و تنه، و حذف شاخه‌های پوسیده، این اقدامات نه‌تنها به زیبایی و عمر درختان می‌افزایند، بلکه باعث توزیع متوازن وزن شاخه‌ها و تثبیت ساختار ریشه آنها می‌شوند، به این ترتیب، احتمال سقوط درختان در برابر طوفان به‌شکل محسوسی کاهش می‌یابد.
الهه موحدی با برشمردن نمونه‌های موفق جهانی توضیح داد: در ژاپن، از دهه 1990 به بعد، یک برنامه جامع مدیریت درختان شهری به اجرا درآمده است که در آن، هر درخت در سامانه‌ای ثبت و به‌طور دوره‌ای بررسی و هرس می‌شود، همین الگو باعث شده است در شهرهایی مانند توکیو، با وجود طوفان‌های فصلی، خطر سقوط درختان به‌شدت کاهش یابد.
او همچنین به تجربه طوفان آیرن در ایالت فلوریدای آمریکا اشاره کرد و گفت: در آن حادثه، بررسی‌ها نشان داد که بیش از 70 درصد درختان آسیب‌دیده، فاقد هرگونه برنامه نگهداری بودند، این موضوع اهمیت پیشگیری را بیش از پیش نشان می‌دهد.
فناوری در خدمت حفظ ایمنی شهری
در برخی کشورها، فناوری نیز به کمک مدیریت فضای سبز آمده است، برای مثال، تایوان از فناوری‌هایی مانند تصویربرداری حرارتی برای شناسایی پوسیدگی‌های داخلی درختان بهره می‌گیرد، همچنین برنامه‌های آموزشی برای شهروندان اجرا می‌شود تا مردم نیز نسبت به خطرات بالقوه درختان ناسالم آگاهی داشته باشند و آنها را گزارش دهند.
موحدی دراین‌باره توضیح داد: رویکرد ترکیبی از پایش علمی، استفاده از ابزارهای نوین و مشارکت مردمی، موجب افزایش تاب‌آوری شهرها در برابر مخاطرات طبیعی شده است، این الگویی است که می‌تواند در تهران و سایر شهرهای ایران نیز اجرا شود.
لزوم نگاه تازه در برنامه‌ریزی شهری
با توجه به اینکه درختان علاوه بر تصفیه هوا، جذب آلودگی صوتی، کاهش دمای محیط و بهبود سلامت روان شهروندان نقش دارند، حفظ و نگهداری اصولی آنها نه‌تنها از جنبه ایمنی، بلکه از منظر سلامت عمومی و زیست‌محیطی نیز ضروری است.
این کارشناس محیط زیست در پایان تأکید کرد: مدیریت علمی درختان شهری، دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای ایمنی شهروندان است. آنچه در بسیاری از کشورهای پیشرفته به‌عنوان یک سیاست فراگیر پذیرفته شده است، باید در برنامه‌ریزی شهری ایران نیز جایگاه واقعی‌اش را پیدا کند، از شهرداری‌ها گرفته تا نهادهای مدیریت بحران و شهروندان، همه باید در این فرآیند مسئولیت‌پذیر باشند.
در حالی که تغییرات اقلیمی و بروز پدیده‌های جوی شدید، به یک واقعیت روزمره بدل شده‌اند، نمی‌توان به‌امید شانس از کنار موضوع درختان در شهر گذشت. درختانی که به‌درستی کاشته، هرس و پایش شده باشند، نه‌تنها سایه و هوا به شهر هدیه می‌دهند، بلکه در طوفان نیز ایستاده باقی خواهند ماند؛ اما درختانی که به حال خود رها شده باشند، ممکن است همان سایه‌ای باشند که در روز حادثه، فاجعه می‌آفرینند.
منبع: تسنیم
