مذاکره بدون هیاهو
عراقچی: قرار است شنبه آینده نیز در همین سطح گفت‌وگوها برگزار شود سعید شریعتی: گفت‌وگوهای دوجانبه می‌تواند توسعه پیدا کند فاطمه مهاجرانی: مذاکره مطلوب ایران یعنی گفت‌وگوی دقیق، بدون هیاهو عبدالکریم حسین‌زاده: دولتی که خواهان مذاکره است و ملتی که خواستار گفت‌وگو است ناصر ایمانی: در صورت توافق باید تضامین لازم از امریکا اخذ شود مازیار بالایی: نشانه‌های خوبی در راه است
روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت:
«دو ساعت و نیم گفت‌وگو با چهار بار پیام رد و بدل شده توسط عمانی‌ها» این ماحصل دور نخست گفت‌وگوهای میان ایران و امریکا به روایت عراقچی وزیر خارجه ایران است.
عراقچی همچنین جلسه را سازنده ارزیابی کرد و گفت؛ هیچ زبان و عبارت غیرمحترمانه‌ای در آن به‌کار برده نشد. همزمان با انجام مذاکرات دو کشور ایران و امریکا، مردم نیز در فضای مجازی به ارزیابی مذاکرات مشغول بودند. برخی کاربران با بررسی شاخص‌های اقتصادی که همزمان با آغاز مذاکرات روند بهبود را آغاز کرده بودند، ابعاد مذاکرات را بررسی می‌کردند و گروهی دیگر با زبان طنز و مطایبه به این رخداد توجه نشان می‌دادند. طیف دیگری هم با انتشار اخبار دست اول از مذاکرات تلاش می‌کردند کاربران را در جریان ریز مذاکرات قرار دهند.
در چنین فضایی بود که سرانجام شنبه موعود از راه رسید و مذاکراتی که بسیاری از ایرانیان منتظر آن بودند. گفت‌وگوهایی که همان‌طور که ایران از قبل اعلام کرده بود به صورت غیرمستقیم آغاز شد و نهایتا با دیدار و مصافحه چند دقیقه‌ای عراقچی و استیو ویتکاف پایان گرفت.
وزیر خارجه ایران در واکنش به دیدار چند دقیقه‌ای با ویتکاف اعلام کرد: «هنگام خروج از محل گفت‌وگوها با هیات امریکایی برخورد داشتیم و در حد سلام علیک صحبت کردیم و چیز فوق‌العاده‌ای نبود.»
منابع خبری همچنین گزارش دادند که طرفین موافقت کردند که این گفت‌وگوها در هفته آینده ادامه یابد. عراقچی درخصوص تداوم مذاکرات در روزهای آینده اعلام کرد: «در حال حاضر ما باید این دوره از مذاکرات را ارزیابی کنیم و روی بحث‌های آن دقیق‌تر کار و فکر کرده و در سطوح مختلف بررسی و مشورت کنیم» او در ادامه تاکید کرد: «قرار است شنبه آینده نیز در همین سطح گفت‌وگوها برگزار شود و محل آن احتمالا اینجا نخواهد بود. البته میزبانی با عمان خواهد بود، ولی ممکن است که در جای دیگری برگزار شود.»
عراقچی همچنین درباره فضای کلی جلسه مذاکره یادآور شد: «امروز فضای جلسه به گونه‌ای بود که این ادامه و استمرار را در حقیقت تضمین می‌کرد و نشان می‌داد.» او درباره دورنمای مذاکرات گفت: «ما جلسه بعدی را در شنبه آینده که برگزار می‌شود، سعی می‌کنیم وارد دستور کار مذاکرات شویم.»
در کشاکش گفت‌وگوهای میان عراقچی-ویتکاف اما دامنه وسیعی از اخبار، گمانه‌زنی‌ها، تحلیل‌ها و... روی خروجی خبرگزاری‌ها و سایت‌ها قرار گرفتند که در هر کدام از آنها تلاش می‌شد موضوع مذاکره از زاویه‌ای خاص مورد بررسی قرار گیرد.
واکنش‌های اهالی سیاست به مذاکرات ایران و امریکا
سخنگوی دولت نخستین چهره‌ای بود که همزمان با آغاز مذاکرات تلاش کرد تصویری از مذاکرات مطلوب دولت چهاردهم را تصویرسازی کند.
فاطمه مهاجرانی در این زمینه نوشت: «مذاکره مطلوب ایران یعنی گفت‌وگوی دقیق، بدون هیاهو. هر پیام، اول مکتوب و روشن؛ بدون نمایش، بدون حاشیه.»
مهاجرانی یادآور شد: «این کار راه روایت‌سازی غیرمستند را برای مخالفان مذاکرات متوقف می‌کند. ایران قالب مذاکره را خودش انتخاب کرده؛ این یعنی عقلانیت دیپلماتیک برای امروز.»
پس از مهاجرانی نوبت به عبدالکریم حسین‌زاده، معاون رییس‌جمهوری در امور توسعه روستایی و محرومیت‌زدایی رسید که به مذاکرات واکنش نشان دهد. او در این زمینه نوشت: «نشستن پشت میز مذاکره به معنای باخت نیست؛ مذاکره، بخشی از مبارزه برای منافع ملی است. اکنون یک تلاقی تاریخی شکل گرفته؛ دولتی که خواهان مذاکره است و ملتی که خواستار گفت‌وگو است.»
از میان فعالان سیاسی، مازیار بالایی، عضو حزب اعتماد ملی روی تداوم ایده گفت‌وگوها میان بخش‌های مختلف در داخل و خارج کشور تاکید کرد و نوشت: «هر جا مسیر گفت‌وگو باز بماند یعنی نشانه‌های خوبی در راه است. باز گذاشتن مسیر گفت‌وگو یعنی وجود روزنه‌ای که می‌تواند باعث گشایش‌هایی در راستای منافع ملی شود. گفت‌وگوی حکومت‌ها باهم صلح می‌آفریند و از آن ضروری‌تر گفت‌وگوی حکومت‌ها با مردم است که بازدارندگی را به حد اعلا می‌رساند.»
عبدالله گنجی از چهره‌های اصولگرا به موضوع مذاکرات دو جانبه ایران و امریکا توجه کرد و نوشت: «نبود اروپایی‌ها در مذاکرات ایران-امریکا یک خاصیت برای ما دارد که بازوهای چانه‌زن کمکی برای امریکا وجود ندارد. برجام نگاه جدیدی به اروپا در ایران تولید کرد. اینکه اروپا در پیوستگی با امریکا می‌تواند برای ما زحمت درست کند اما مستقل از امریکا هیچ خاصیت مثبتی نمی‌تواند برای ما داشته باشد. در برجام هستند اما نه تنها آن را اجرا نکردند، بلکه تحریم‌های یک‌جانبه امریکا را هم اجرا کردند.» علی‌اصغر شفیعیان، فعال سیاسی و رسانه‌ای این‌طور به توییت کنجی واکنش نشان داد: «پیر شدیم تا شما به جمله صحیح حسن روحانی درباره کدخدای غربی برسید...» طیف‌های رادیکال جناح راست یا ترجیح دادند که فعلا درباره مذاکرات سکوت کنند یا واکنش‌های استعاره‌ای از خود نشان دادند. حسن رحیم‌پور ازغدی از جمله این چهره‌ها بود که توییتی منتشر کرد و با کنایه به طرفداران مذاکره اعلام کرد: «رییس‌جمهور امریکا محل دقیق بوسه را برای متقاضیان روبوسی مشخص کرد. برای مشتاقان مذاکره و آشتی با پریزیدنت، وقت مناسبی است.»
سعید شریعتی: گفت‌وگوهای دو جانبه می‌تواند توسعه پیدا کند
سعید شریعتی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با «اعتماد» تحلیل خود را از دور اول مذاکرات ارایه کرده و می‌گوید: «خبرها را که دنبال می‌کردم، روایت آقای عراقچی از دور اول مذاکرات که روز شنبه انجام شده، روایتی مثبت و امیدوارکننده بوده است. فکر می‌کنم، ملاحظات دو طرف برای آغاز مذاکرات در دیدار امروز (شنبه)، تامین شده است. دو طرف به اهدافی که از شروع مذاکرات داشتند، رسیده‌اند. اینکه چه پیش‌شرط‌هایی از سوی دو طرف مطرح شده، چندان روشن نیست، هرچند گمانه‌زنی‌هایی درباره آن مطرح شده است.»
شریعتی در ادامه می‌گوید: «طبیعی است که یک دیدار دو الی سه ساعته (آن‌هم غیرمستقیم) برای شکستن دیوار بلند بی‌اعتمادی که بین دو کشور سال‌هاست وجود دارد، کفایت نمی‌کند. اما نمی‌توان انکار کرد که این دیدار واقعا مثبت است. همین که گفت‌وگوها آغاز شده، مثبت است، امیدواریم که ترتیبی که آقای عراقچی در گزارش خود آورده‌اند، ادامه پیدا کنند. به طور کلی روشن است که گفت‌وگوها از مسائل مورد علاقه دو کشور آغاز شده است.»
این فعال سیاسی درخصوص مکانیسم حل معادلات قدیمی دو کشور ایران و امریکا می‌گوید: «معادلات میان ایران و امریکا، موکول به مساله هسته‌ای نیست، طبعا اگر آغاز گفت‌وگوها از موضوع مشترک پرونده هسته‌ای ایران باشد و پیشروی کند، می‌توان امید داشت که گفت‌وگوها توسعه پیدا کرده و مسائل عدیده دیگری نیز بین ایران و امریکا به یک جمع‌بندی مشترک برسد. در واقع این بی‌اعتمادی که دو کشور سال‌هاست به هم دارند و مسائل و مشکلات جدی را در ارتباط با هم ایجاد کرده از میان ببرد.»
شریعتی در پاسخ به این پرسش «اعتماد» که همزمان با آغاز مذاکرات گروه‌های جنگ‌طلب و تندرو نیز تلاش‌های خود را برای به‌بن‌بست کشاندن مذاکرات آغاز کرده‌اند، چگونه می‌توان تحرکات این گروه‌ها را مهار کرد؟ می‌گوید: «فکر می‌کنم در حال حاضر با رویکردهایی که رییس‌جمهور امریکا در پیش گرفته و از سوی دیگر نظام حاکم بر جمهوری اسلامی هم به دنبال تحقق آن است، توافق جدید و مذاکرات صورت گرفته نیاز هر دو کشور را تامین می‌کند. نه فقط نیاز دو کشور از طریق مذاکره و توافق حاصل می‌شود، بلکه حتی نیازهای منطقه‌ای و جهانی نیز از این طریق محقق می‌شود.
او می‌گوید: «توافق احتمالی دو کشور می‌تواند نقطه پایانی بر معادلات منطقه‌ای خاورمیانه نیز بگذارد. شاه کلید حل این معادلات حسن روابط میان دو کشور ایران و امریکا است. البته نیروهای تندرو و جنگ طلب نیز تلاش خود را می‌کنند. ذی‌نفعان بسیاری وجود دارند که از شکاف و فاصله میان ایران و امریکا منافع بسیاری را برای خود تدارک می‌بینند، اینها تلاش می‌کنند مذاکرات را به شکست بکشانند اما در کل راه به جایی نخواهند برد.»
ناصر ایمانی: در صورت توافق باید تضامین لازم از امریکا اخذ شود
ناصر ایمانی، فعال سیاسی اصولگرا در گفت‌وگو با «اعتماد» از زاویه دیگری به بحث ورود کرده و در خصوص این دور از مذاکرات می‌گوید: «تصور می‌کنم رسانه‌ها، افراد صاحب‌نظر و مسوولان باید در حوزه خبررسانی مذاکرات دقت بسیاری داشته باشند تا افکار عمومی ایران نه ملتهب و نه ناامید شوند. علت این امر این است که ایران خاطرات خوشایندی از هیاهو در خصوص مذاکرات ندارد. نباید فراموش کرد که ایران تنها یک سوی مذاکرات است و طرف دیگر کشوری است که متناسب با منافع خود تصمیم‌گیری می‌کند نه در راستای منافع ایران.»
این فعال سیاسی اصولگرا ادامه می‌دهد: «از سوی دیگر ممکن است این مذاکرات ماه‌ها طول بکشد. در زمان برجام هم مذاکرات حدود 2 سال زمان برد و در دور‌های مختلف تداوم یافت. البته این به آن معنا نیست که این مذاکرات هم حتما زمانبر و طولانی خواهد بود. ممکن است دو طرف در یک بازه زمانی کوتاه بخش اصلی مذاکرات به نتیجه برسند. اما نباید به افکار عمومی این‌طور اطلاع‌رسانی کرد که با مذاکرات همه مشکلات اقتصادی و معیشتی آنها در کوتاه‌مدت قرار است حل و فصل شود.»
او یادآور می‌شود: «برخی خبر‌سازی‌ها به گونه‌ای است که مردم تصور می‌کنند بلافاصله پس از مذاکرات همه مشکلات اقتصادی و معیشتی آنها حل می‌شود و قیمت‌ها در بازار عقب‌نشینی می‌کنند. واقعیت اما چیز دیگری است، این مذاکرات ممکن است بخشی از مشکلات ایران و امریکا را حل کند نه بیشتر. واکنش بازارها به این مذاکرات هم مقطعی و نسبی خواهد بود.»
ایمانی تاکید می‌کند: «از سوی دیگر باید توجه داشت، بخش عمده‌ای از تحریم‌های ظالمانه‌ای که علیه ایران وضع شده، مربوط به سنا و کنگره امریکاست و ارتباطی با دولت امریکا ندارد. اگر ترامپ بخواهد این تحریم‌ها را لغو کند یا کاهش دهد تاییدیه کنگره را نیاز دارد. حتی اگر ایران و امریکا بر سر موضوعات مورد علاقه توافق کنند، این توافق تنها بخشی از تحریم‌ها را می‌تواند کاهش دهد نه همه آنها را. تازه تضمینی برای اجرای تعهدات امریکا هم وجود ندارد. همان‌طور که در نوبت قبلی در زمان امضای برجام چنین مواردی را شاهد بودیم. ترامپ رییس‌جمهور شد و تعهدات دولت قبلی خود را کنار گذاشت. لذا باید تضامین لازم هم از امریکا اخذ شود.»
این فعال سیاسی در پایان می‌گوید: «بنابراین حرف من این است که باید محتاطانه با نتایج این مذاکرات برخورد کنیم. نباید افکار عمومی را بی‌دلیل خوشحال کرده یا آنها را از نتایج مذاکرات ناامید سازیم. باید رویکرد واقع‌بینانه‌ای به مذاکرات، نتایج و دستاوردهای آن و آثار آن بر زندگی مردم داشته باشیم.»
