ابزار دیپلماتیک نوین؛ کلید عبور از محاصره سیاسی

آرمان امروز در گزارشی نوشت:

ایران به عنوان یکی از غنی‌ترین کشورهای جهان الزام بنظر منابع انرژی، فراتر از ظرفیت‌های بندری مانند چابهار، دارای پتانسیل‌های عظیمی است که می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در بازار جهانی انرژی ایفا کند.

بندر چابهار، به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران در خلیج عمان، اهمیت استراتژیک بالایی دارد و به عنوان دروازه‌ای برای دسترسی به افغانستان، آسیای مرکزی و حتی اروپا از طریق کریدور شمال-جنوب عمل می‌کند. این بندر با سرمایه‌گذاری‌های هند و توسعه زیرساخت‌ها، ظرفیت حمل بیش از ۸ میلیون تن کالا را دارد و می‌تواند تجارت منطقه‌ای را متحول کند، اما ظرفیت‌های ایران محدود به این بندر نیست.

ایران دارای سومین ذخایر بزرگ نفت و دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی جهان است که این منابع، اهرم قدرتمندی برای تأثیرگذاری بر سیاست‌های جهانی فراهم می‌آورد.

طبق آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا در سال ۲۰۲۴، ایران حدود ۱۲ درصد ذخایر نفت اثبات‌شده جهان و بیش از ۱۶ درصد ذخایر گاز را در اختیار دارد.

میدان گازی پارس جنوبی، بزرگ‌ترین میدان گازی جهان که با قطر مشترک است، بیش از ۷۰ درصد گاز ایران را تأمین می‌کند و ظرفیت تولید روزانه میلیاردها متر مکعب گاز دارد. تولید نفت ایران در سال‌های اخیر به حدود ۳.۵ میلیون بشکه در روز رسیده و با رفع موانع، می‌تواند به بیش از ۳.۸ میلیون بشکه افزایش یابد. این حجم عظیم انرژی، ایران را به بازیگری کلیدی در تأمین امنیت انرژی جهانی تبدیل کرده است.

در شرایطی که جهان با بحران‌های انرژی مانند جنگ اوکراین یا تنش‌های خاورمیانه مواجه است، افزایش صادرات نفت و گاز ایران می‌تواند قیمت‌های جهانی را تعدیل کند و به ثبات بازار کمک نماید.

این ظرفیت انرژی، اهرمی ژئوپلیتیکی برای ایران ایجاد می‌کند که می‌تواند قدرت‌های غربی را به بازنگری در مواضع خود ترغیب کند.

تحریم‌های گسترده غرب، به ویژه پس از خروج آمریکا از برجام در ۲۰۱۸، صادرات انرژی ایران را محدود کرده و اقتصاد کشور را تحت فشار قرار داده است. اما همین وابستگی جهان به انرژی، فرصتی برای دیپلماسی فراهم می‌آورد.

اروپا که پیش از تحریم‌ها بخش قابل توجهی از نفت خود را از ایران تأمین می‌کرد، در زمستان‌های سرد با کمبود گاز مواجه شده و بازگشت نفت و گاز ایران به بازار می‌تواند گزینه‌ای جذاب برای کاهش وابستگی به روسیه باشد. حتی ایالات متحده، با وجود سیاست فشار حداکثری، می‌داند که حضور ایران در بازار انرژی می‌تواند تعادل عرضه و تقاضا را برقرار کند و از افزایش شدید قیمت‌ها جلوگیری نماید. در گذشته، مذاکرات برجام نشان داد که ظرفیت انرژی ایران می‌تواند به کاهش تنش‌ها منجر شود. با اجرای برجام در ۲۰۱۵، صادرات نفت ایران افزایش یافت و روابط دیپلماتیک بهبود یافت.

امروز نیز، در سایه تنش‌های هسته‌ای و منطقه‌ای، ایران می‌تواند با تأکید بر نقش خود به عنوان تأمین‌کننده پایدار انرژی، غرب را به میز مذاکره بازگرداند. اگر تحریم‌ها کاهش یابد، ایران نه تنها می‌تواند تولید خود را افزایش دهد، بلکه با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها مانند خطوط لوله به اروپا یا آسیا، به هاب انرژی منطقه تبدیل شود. این امر، منافع مشترک ایجاد می‌کند: غرب از انرژی ارزان و متنوع بهره می‌برد و ایران از درآمدهای پایدار و ادغام در اقتصاد جهانی.

علاوه بر نفت و گاز، ایران پتانسیل بالایی در انرژی‌های تجدیدپذیر دارد، با بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال و ظرفیت تولید هزاران مگاوات برق خورشیدی و بادی.

اما تمرکز اصلی بر منابع فسیلی است که می‌تواند سریع‌تر به کاهش تنش کمک کند. نقش‌آفرینی ایران در انرژی، نه تنها اقتصادی بلکه امنیتی است؛ زیرا اختلال در تنگه هرمز یا صادرات ایران می‌تواند بازار جهانی را مختل کند، بنابراین قدرت‌های غربی ترجیح می‌دهند از طریق دیپلماسی، ثبات را حفظ کنند.

ظرفیت‌های انرژی ایران فراتر از موقعیت چابهار، اهرمی برای تغییر معادلات است. با استفاده هوشمندانه از این پتانسیل، ایران می‌تواند قدرت‌های غربی را به انعطاف‌پذیری وادار کند، تحریم‌ها را کاهش دهد و زمینه‌ای برای کاهش تنش‌های طولانی‌مدت فراهم آورد. این رویکرد، نه تنها به نفع ایران بلکه به ثبات جهانی انرژی کمک می‌کند و می‌تواند فصل جدیدی در روابط بین‌المللی باز کند. جهان به انرژی نیاز دارد و ایران می‌تواند تأمین‌کننده‌ای قابل اعتماد باشد، مشروط بر اینکه دیپلماسی انرژی و سایر ابزارهای دیپلماتیک بر تقابل غلبه کند.