مشارکت حداکثری در انتخابات شوراها؛ نیازی حیاتی
با نزدیک شدن به هفتمین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا، بحث درباره چگونگی افزایش مشارکت مردم، مهم‌ترین محور گفت‌وگوهای سیاسی و انتخاباتی شده است
آرمان امروز در گزارشی نوشت :
با نزدیک شدن به هفتمین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا، بحث درباره چگونگی افزایش مشارکت مردم، مهم‌ترین محور گفت‌وگوهای سیاسی و انتخاباتی شده است. تجربه دو رویداد انتخاباتی اخیر انتخابات مجلس و ریاست‌جمهوری که هر دو با مشارکت نازل برگزار شد، زنگ خطری برای ساختار تصمیم‌گیری و جریان‌های سیاسی به‌ویژه اصولگرایان و اصلاح‌طلبان محسوب می‌شود. اکنون بسیاری از تحلیلگران معتقدند که انتخابات پیشِ‌رو می‌تواند نخستین فرصت برای ترمیم شکاف مشارکت و بازسازی اعتماد عمومی باشد؛ فرصتی که اگر از امروز برای آن برنامه‌ریزی نشود، به‌سادگی از دست خواهد رفت.
بر اساس ارزیابی‌های اولیه، مسیر مشارکت بالا از مرحله تأیید صلاحیت‌ها آغاز می‌شود. نقش هیئت‌های نظارت و نهادهای تصمیم‌گیر در این مرحله تعیین‌کننده است؛ چرا که هرگونه محدودسازی بی‌دلیل یا ردصلاحیت گسترده، می‌تواند پیشاپیش انتخابات را به سمت مشارکت حداقلی سوق دهد. ترکیب کنونی مجلس که تحت مدیریت اصولگرایان است اثر مستقیم و غیرمستقیم بر فضای نظارتی و فرآیند تأیید صلاحیت‌ها خواهد داشت و همین مسئله حساسیت رقابت را بیشتر می‌کند. اگر در این مرحله نوعی گشایش واقعی و نه صرفاً نمایشی ایجاد شود، امکان شکل‌گیری رقابت جدی و فراهم شدن زمینه مشارکت قابل قبول افزایش می‌یابد.
از سوی دیگر، انتخابات شوراها به دلیل ماهیت محلی و نقش مستقیم در زندگی روزمره مردم، نیازمند حضور چهره‌های متخصص، پاکدست و توانمند است؛ اما تجربه دوره‌های گذشته نشان داده که بخشی از شوراها با حاشیه‌هایی نظیر بازداشت اعضا، انحلال شورا یا سوءمدیریت مواجه شده‌اند. تحلیلگران می‌گویند ریشه این مشکل در ضعف غربال‌گری و ارزیابی دقیق نامزدهاست. بر همین اساس، تأکید می‌شود که تعیین صلاحیت‌ها باید به‌گونه‌ای انجام شود که مسیر ورود افراد کارآمد باز باشد و صرفاً چهره‌هایی وارد رقابت نشوند که هدف‌شان دستیابی به منافع شخصی یا اقتصادی باشد. این مرحله برای بازسازی اعتماد عمومی و نشان دادن جدیت در اصلاح روندهای گذشته حیاتی توصیف می‌شود.
اهمیت دیگر این انتخابات در ارتباط مستقیم آن با انتخاب شهردار است؛ چرا که شوراهای منتخب مردم، شهردار را برمی‌گزینند و اعتبار شهردار وابسته به میزان اعتبار و سطح مشارکت در انتخابات شوراهاست. در صورتی که نتیجه انتخابات برآمده از رأی حداقلی باشد، انتخاب شهردار نیز از دید افکار عمومی فاقد پشتوانه و قانع‌کننده جلوه خواهد کرد. اما اگر شورایی با رأی بالا و مشارکت قابل قبول شکل بگیرد، شهردار منتخب نیز از مشروعیتی چندلایه برخوردار خواهد بود و می‌تواند برنامه‌های شهری را با قدرت بیشتری پیش ببرد.
از زاویه‌ای دیگر، این انتخابات به دلیل زمان‌بندی خود، نخستین میدان جدی پیش از انتخابات مجلس آینده محسوب می‌شود. پیروزی هر یک از جریان‌های سیاسی در انتخابات شوراها می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در ساختن مسیر پیروزی یا شکست آنها در انتخابات مجلس داشته باشد. به بیان دیگر، نتیجه انتخابات شوراها برای اصلاح‌طلبان و اصولگرایان نه‌تنها جنبه مدیریتی دارد، بلکه یک آزمون سیاسی راهبردی نیز هست. چنانچه اصلاح‌طلبان بتوانند در تعدادی از شهرهای مهم دست بالا را پیدا کنند، شانس آنها در رقابت‌های مجلس افزایش خواهد یافت. و بالعکس، اگر نتیجه به نفع اصولگرایان رقم بخورد، جریان مقابل با دشواری بیشتری وارد رقابت‌های سراسری خواهد شد.
در چنین شرایطی، آغاز زودهنگام گفت‌وگو با جامعه، شفافیت در برنامه‌ها، پرهیز از انحصارطلبی سیاسی، تقویت دسترسی رسانه‌ای و فراهم کردن امکان رقابت واقعی می‌تواند زمینه‌ساز افزایش مشارکت باشد. انتخابات شوراها به دلیل ارتباط مستقیم با کیفیت خدمات شهری، مدیریت بحران، انتخاب شهردار، شفافیت بودجه‌ها و کارآمدی مجموعه مدیریت شهری، از اهمیت مضاعفی برخوردار است. در صورتی که جریان‌های سیاسی بتوانند چهره‌های معتبر و توانمند معرفی کنند و فرآیندهای نظارتی از نقش سلایق سیاسی فاصله بگیرد، امکان اعتمادسازی و حضور پررنگ‌تر مردم در پای صندوق‌های رأی فراهم می‌شود.
اکنون در حالی که کمتر از چند ماه تا زمان رسمی آغاز فرآیند انتخابات باقی مانده است، بسیاری از کارشناسان تأکید می‌کنند که اگر از امروز در مسیر اعتمادسازی، شفاف‌سازی و ایجاد رقابت واقعی حرکت نشود، فرصت افزایش مشارکت از دست خواهد رفت و انتخابات شوراها نیز به سرنوشت دو انتخابات گذشته دچار خواهد شد. انتخابات پیش‌رو صرفاً یک رویداد سیاسی نیست؛ بلکه اولین آزمون جدی برای بازگرداندن مردم به سیاست و تقویت بنیان‌های اداره شهری است
مریم کاوه‌نژاد، استاد دانشگاه در گفتگو با آرمان‌امروز، با تشریح اهمیت هفتمین دوره انتخابات شوراها، تأکید کرد: جریان‌های سیاسی از هم‌اکنون در تلاش‌اند تا زمینه مشارکت حداکثری را فراهم کنند. او با اشاره به تحرکات انتخاباتی اخیر گفت موضوع مشارکت بالا یک بحث کلیدی است و باید از حالا برای آن برنامه‌ریزی شود تا تجربه مشارکت پایین در انتخابات مجلس و ریاست‌جمهوری تکرار نشود.
به گفته او، با توجه به ترکیب فعلی مجلس و نقش مؤثر آن در فرایند تأیید صلاحیت‌ها، انتظار می‌رود اصولگرایان برای کسب کرسی‌های شوراها دورخیز مهمی داشته باشند.
کاوه‌نژاد افزود: دستیابی به مشارکت مطلوب، مشروط به ایجاد یک گشایش در روند تأیید صلاحیت‌هاست تا شهروندان احساس کنند امکان حضور طیف گسترده‌تری از نیروها وجود دارد.
این استاد دانشگاه همچنین یکی از چالش‌های همیشگی شوراها را ورود نیروهای فاقد صلاحیت دانست و تأکید کرد که در دوره جدید باید از ابتدا سازوکاری طراحی شود تا افراد توانمند و دارای تجربه وارد رقابت شوند. او یادآور شد که در سال‌های گذشته برخی شوراها با انحلال، بازداشت اعضا یا حواشی مدیریتی مواجه شده‌اند و اصلاح این روند مستلزم دقت در مرحله تأیید صلاحیت است.
کاوه‌نژاد در بخش دیگری از تحلیل خود انتخاب شهردار را یکی از پیامدهای مهم این انتخابات دانست و گفت: هر قدر شورا با رأی بالا و مشارکت گسترده شکل بگیرد، شهردار منتخب آن نیز از پشتوانه و اعتبار بیشتری برخوردار خواهد بود. به باور او، شورایی که با مشارکت حداقلی شکل بگیرد، به‌طور طبیعی گزینه‌های ضعیف‌تری را برای شهرداری انتخاب می‌کند و توان پاسخ‌گویی به مطالبات عمومی کاهش می‌یابد.
وی همچنین از زاویه سیاسی به اهمیت این انتخابات پرداخت و خاطرنشان کرد که انتخابات شوراها به‌دلیل قرار گرفتن پیش از انتخابات مجلس، از منظر رقابت جریان‌های سیاسی اهمیت ویژه‌ای دارد. کاوه‌نژاد تاکید کرد پیروزی هر جریان در شوراها می‌تواند بر شانس آن جریان در انتخابات مجلس اثر بگذارد؛ وضعیتی که درباره اصلاح‌طلبان و اصولگرایان هر دو صدق می‌کند.
