دیپلماسی اقتصادی؛ برگ برنده دولت چهاردهم
دیپلماسی اقتصادی دولت چهاردهم ایران با دستاوردهای بی‌سابقه‌ای در تقویت جایگاه اقتصادی کشور در عرصه منطقه‌ای و جهانی همراه بود.
روزنامه آرمان امروز در گزارشی نوشت:
دیپلماسی اقتصادی دولت چهاردهم ایران با دستاوردهای بی‌سابقه‌ای در تقویت جایگاه اقتصادی کشور در عرصه منطقه‌ای و جهانی همراه بود. این دولت با اتخاذ سیاستی هوشمندانه و خلاق، نه‌تنها روابط با عربستان سعودی را به سطح جدیدی ارتقا داد، مبادلات تجاری با روسیه و اتحادیه اقتصادی اوراسیا را به‌طور چشمگیری گسترش داد و حمایت‌های اقتصادی چین را افزایش داد، بلکه با گره‌گشایی از مسئله FATF (کارگروه اقدام مالی) موانع کلیدی در مسیر تجارت بین‌المللی ایران را برطرف کرد.
این تحولات، نتیجه رویکردی عمل‌گرایانه و هماهنگ بود که اقتصاد ایران را مقاوم‌تر کرد و زمینه‌ساز توسعه پایدار و تقویت زیرساخت‌های ملی شد.
بهبود روابط با عربستان سعودی یکی از نقاط قوت دیپلماسی اقتصادی این دولت بود. پس از سال‌ها تنش سیاسی، دولت چهاردهم با درک اهمیت همکاری اقتصادی در کاهش اختلافات، مذاکراتی هدفمند با ریاض آغاز کرد. این مذاکرات، که از طریق کانال‌های دیپلماتیک و با حمایت کشورهای منطقه‌ای پیش رفت، به امضای توافق‌نامه‌های تجاری نوآورانه منجر شد. برای مثال، ایجاد بازارهای مشترک برای صادرات محصولات کشاورزی مانند خشکبار و زعفران، و همچنین محصولات پتروشیمی، حجم تجارت دوجانبه را افزایش داد.
پروژه‌های مشترک در حوزه حمل‌ونقل دریایی و توسعه مسیرهای تجاری در خلیج‌فارس، دسترسی ایران به بازارهای منطقه‌ای را تسهیل کرد. این همکاری‌ها نه‌تنها به کاهش تأثیر تحریم‌ها کمک کرد، بلکه با ایجاد فرصت‌های شغلی جدید از طریق مشارکت شرکت‌های ایرانی در پروژه‌های زیرساختی، مانند توسعه بنادر، اقتصاد ایران را پویاتر کرد.
این تحولات، ایران را به‌عنوان یک شریک اقتصادی قابل‌اعتماد در منطقه مطرح کرد و به بهبود روابط سیاسی نیز کمک کرد.
در حوزه روابط با روسیه و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، دولت چهاردهم با ابتکاراتی خلاقانه، مبادلات تجاری را به سطحی بی‌سابقه رساند. امضای قراردادهای تجارت آزاد و کاهش تعرفه‌های گمرکی، بازارهای کشورهای عضو اوراسیا، از جمله روسیه، قزاقستان و ارمنستان، را به روی محصولات ایرانی گشود. صادرات کالاهایی مانند صیفی جات، صنایع دستی و محصولات معدنی با رشد چشمگیری مواجه شد. توسعه کریدور شمال-جنوب، که ایران را به‌عنوان پل ارتباطی خلیج‌فارس به آسیای میانه و اروپا مطرح کرد، با سرمایه‌گذاری مشترک ایران و روسیه به نتیجه رسید.
این کریدور هزینه‌های حمل‌ونقل را کاهش داد و ایران را به یک هاب ترانزیتی کلیدی تبدیل کرد. در حوزه انرژی، همکاری‌های نوین مانند سوآپ گازی و پروژه‌های مشترک نفتی، منابع درآمدی جدیدی برای ایران ایجاد کرد. این اقدامات، با هدف کاهش وابستگی به اقتصادهای غربی، جایگاه ایران را در بازارهای انرژی منطقه تقویت کرد. افزایش حمایت‌های اقتصادی چین نیز نقش محوری در موفقیت‌های دولت چهاردهم داشت. این دولت با اجرای هدفمند توافق‌نامه همکاری ۲۵ ساله ایران و چین، سرمایه‌گذاری‌های کلانی را در بخش‌های زیرساختی و صنعتی جذب کرد. پروژه‌های عظیم مانند توسعه خطوط ریلی پرسرعت و نوسازی بندر چابهار با حمایت مالی و فنی چین اجرا شد.
این پروژه‌ها ضمن ایجاد اشتغال، زیرساخت‌های حمل‌ونقل ایران را تقویت کرد. همکاری در تولید تجهیزات پیشرفته، مانند پنل‌های خورشیدی، به انتقال فناوری به ایران کمک کرد و جایگاه کشور را در ابتکار “یک کمربند، یک جاده” تثبیت نمود. افزایش خرید نفت ایران توسط چین و ارائه خطوط اعتباری برای پروژه‌های صنعتی، به بهبود تراز تجاری و کاهش فشار تحریم‌ها منجر شد.
گره‌گشایی از مسئله FATF یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این دولت بود که تأثیر عمیقی بر دیپلماسی اقتصادی گذاشت. سال‌ها بود که قرار گرفتن ایران در لیست سیاه کارگروه اقدام مالی، موانع جدی برای تجارت بین‌المللی ایجاد کرده بود. دولت چهاردهم با مذاکرات هوشمندانه و هماهنگی داخلی، موفق شد استانداردهای FATF را اجرایی کند و ایران بزودی از این لیست خارج خواهد شد. این اقدام، اعتماد بانک‌ها و مؤسسات مالی بین‌المللی به ایران را افزایش داد و نقل‌وانتقال مالی برای صادرات و واردات را تسهیل کرد. این تحول به‌ویژه در همکاری با چین و اوراسیا تأثیرگذار بود، زیرا امکان استفاده از سیستم‌های بانکی جهانی را برای ایران فراهم کرد و هزینه‌های تجارت را کاهش داد. رفع موانع FATF همچنین به جذب سرمایه‌گذاری خارجی و افزایش شفافیت اقتصادی کمک کرد، که به نوبه خود اعتماد شرکای تجاری را جلب نمود.
موفقیت‌های دیپلماسی اقتصادی دولت چهاردهم نتیجه چند عامل کلیدی بود. نخست، استفاده استراتژیک از موقعیت ژئوپلیتیکی ایران به‌عنوان محور ارتباطی شرق و غرب. دوم، ایجاد روابط اقتصادی مبتنی بر منافع متقابل، که اعتماد شرکای خارجی را جلب کرد. سوم، هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی، از جمله وزارت امور خارجه و اقتصاد، که اجرای پروژه‌ها را تسریع کرد. چهارم، گره‌گشایی از FATF، که به‌عنوان یک کاتالیزور برای تسهیل تجارت عمل کرد. این رویکرد یکپارچه، ایران را به بازیگری کلیدی در اقتصاد منطقه‌ای تبدیل کرد.
این دستاوردها تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد ایران داشت. افزایش صادرات غیرنفتی به بازارهای عربی و اوراسیا، بهبود تراز تجاری را به دنبال داشت. سرمایه‌گذاری‌های خارجی، به‌ویژه از چین، زیرساخت‌های صنعتی را تقویت کرد و اشتغال پایدار ایجاد نمود. توسعه کریدورهای ترانزیتی و رفع موانع FATF، درآمدهای ارزی را افزایش داد و اقتصاد ایران را در برابر فشارهای خارجی مقاوم‌تر کرد. این تحولات، اعتماد عمومی به سیاست‌های دولت را نیز تقویت کرد.
بااین‌حال، چالش‌هایی مانند رقابت منطقه‌ای با کشورهایی مانند امارات و نیاز به اصلاحات داخلی در فضای کسب‌وکار وجود داشت. اما دولت با مدیریت هوشمندانه این موانع، نتایجی درخشان به دست آورد. دیپلماسی اقتصادی دولت چهاردهم با توسعه روابط با عربستان، گسترش تجارت با روسیه و اوراسیا، افزایش حمایت‌های چین و گره‌گشایی از FATF، به‌عنوان دوره‌ای طلایی در سیاست خارجی ایران ثبت شد. این دستاوردها نه‌تنها اقتصاد کشور را پویاتر کرد، بلکه ایران را به‌عنوان یک قدرت اقتصادی نوظهور در منطقه و جهان تثبیت کرد.
