حج و چشم‌انداز روابط راهبردی تهران – ریاض
تحولات بسیاری در سطح جهانی در حال وقوع است، اما با وجود این دگرگونی‌ها، منطقه خلیج فارس همچنان جایگاه ویژه و راهبردی خود را حفظ کرده است.
علیرضا عنایتی سفیر ایران در ریاض در یادداشتی در روزنامه ایران نوشت:
تحولات بسیاری در سطح جهانی در حال وقوع است، اما با وجود این دگرگونی‌ها، منطقه خلیج فارس همچنان جایگاه ویژه و راهبردی خود را حفظ کرده است. اهمیتی که نه فقط ریشه در ژئوپلیتیک و منابع انرژی دارد، بلکه به واسطه پیوندهای فرهنگی، دینی و تاریخی کشورهای منطقه، عمق بیشتری یافته است. در همین چهارچوب، تعاملات دیپلماتیک و اقتصادی کشورهای منطقه نیز از شتاب و شفافیتی تازه برخوردار شده است.
در تازه‌ترین گام‌ها، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با اتحادیه آسه‌آن جلسه‌ای مشترک برگزار کرده‌اند. نشستی که تأکیدی دوچندان بر تقویت همکاری‌های اقتصادی میان این دو بلوک منطقه‌ای مهم دارد و نویدبخش پیوندهای متقابل در تجارت، سرمایه‌گذاری، انرژی و نوآوری است. این تعاملات نشان می‌دهد که کشورهای منطقه خلیج فارس در کنار تعهد به پایداری منطقه‌ای در حال ترسیم نقشه‌ای جدید برای نقش‌آفرینی در اقتصاد جهانی هستند.
در این میان، ایران نیز با نگاهی سازنده و آینده‌نگر به تحکیم روابط دوجانبه و منطقه‌ای ادامه می‌دهد. سفر آقای دکتر پزشکیان به عمان، گامی عملی در راستای همین نگاه است. در این سفر، موافقتنامه‌ها و یادداشت تفاهم‌هایی با طرف عمانی به امضا رسید که مذاکرات پیرامون آنها طی سال‌های گذشته به‌طور جدی دنبال شده بود. این توافق‌ها در حوزه‌های مختلفی از جمله انرژی، حمل‌ونقل، تجارت و سرمایه‌گذاری، نشانه‌ای روشن از اراده مشترک تهران و مسقط برای توسعه تعاملات استراتژیک است.
در عربستان نیز در ایامی خاص قرار داریم. موسم حج، یکی از مهم‌ترین و باشکوه‌ترین نمودهای وحدت اسلامی، در جریان است. حجاج بیت‌الله‌الحرام از سراسر جهان اسلام گرد هم آمده‌اند و خود را برای اعمال حج در روزهای عرفه، عید قربان و دیگر مناسک آماده می‌سازند. امسال بیش از ۸۵ هزار زائر ایرانی برای ادای این فریضه بزرگ عازم عربستان شده‌اند؛ زائرانی که با ناوگان هوایی جمهوری اسلامی ایران و برای اولین‌بار نیز توسط خطوط هوایی سعودی «فلای ناس» به سرزمین وحی منتقل می‌شوند.
یکی از تحولات جالب توجه امسال، انتقال زائران ایرانی به فرودگاه طائف است؛ اقدامی که امکان استفاده از میقات قرن‌المنازل و حرکت مستقیم‌تر به سمت مکه مکرمه را فراهم می‌سازد. این دستاورد، تنها یک تحول لجستیکی نیست، بلکه نشانه‌ای از عمق یافتن مناسبات دوجانبه و حسن نیت متقابل برای تسهیل امور زائران است.
حج، همواره یکی از وجوه کلیدی ارتباط ایران و عربستان بوده است. مردم مؤمن و مسلمان ایران طی قرون متمادی مسیر پرمشقت و طولانی رسیدن به مکه و مدینه را با صبر و استقامت پیموده‌اند و همواره این سفر را فرصتی برای پالایش روح، اتحاد امت اسلامی و تقویت اخوت میان مسلمانان دانسته‌اند. در مقابل، عربستان سعودی طی دهه‌های اخیر، و بویژه در چند سال گذشته، پروژه‌های عظیم زیربنایی و خدماتی را در مکه و مدینه به اجرا درآورده است؛ پروژه‌هایی که هدف اصلی آنها فراهم ساختن امکانات بهتر، ایمن‌تر و گسترده‌تر برای رفاه حجاج است.
بی‌تردید این خدمات، زمینه‌ساز برگزاری حجی مطمئن، منظم و روحانی برای همه مسلمانان، از جمله زائران ایرانی است. جمهوری اسلامی ایران، حج را نه‌تنها یک فریضه دینی، بلکه نمادی از وحدت، اتحاد، همبستگی و شکل‌گیری منافع مشترک جهان اسلام می‌داند. بر همین اساس، ما این آیین را در چهارچوب مناسبات پیشرفته ایران و عربستان، یک عنصر عالی و راهبردی تعریف می‌کنیم. معتقدیم که زائران ایرانی، در سایه روابط حسنه و رو به گسترش میان دو کشور، با آرامش خاطر بیشتری به انجام مناسک خود خواهند پرداخت. از سوی دیگر، حج می‌تواند خود به عاملی برای تعمیق و تحکیم روابط دو کشور تبدیل شود.
از سوی ایران، نماینده مقام معظم رهبری و سرپرست حجاج ایرانی، به همراه رئیس سازمان حج و زیارت و سایر همکاران اجرایی، با جدیت، اهتمام و مسئولیت‌پذیری تمام تلاش خود را برای برگزاری حجی آرام، منظم و شایسته به‌کار گرفته‌اند. این تلاش‌ها، نشان دهنده نگاه کلان و متعالی ایران به جایگاه حج و ظرفیت‌های آن برای تقویت انسجام امت اسلامی است.
در سلسله مناسبات تهران – ریاض، نگاه آینده نگر، کلام روشن و اراده‌ای قوی دیده می‌شود؛ نگاهی که دو کشور را به سوی تثبیت یک رابطه راهبردی هدایت می‌کند. چنانچه مشکلاتی جزئی یا سوءتفاهماتی در مسیر همکاری‌ها پدید آید، این اراده مشترک و نگاه راهبردی است که ما را قادر می‌سازد از آنها عبور کنیم. ما امیدواریم که روابط ایران و عربستان سعودی در چهارچوب منافع منطقه و جهان اسلام، به گونه‌ای روزافزون تعمیق یابد. در پرتو این مناسبات، نه‌تنها دو کشور، بلکه همه کشورهای منطقه می‌توانند شاهد همکاری‌های گسترده‌تر، امنیت پایدارتر، و توسعه‌ای فراگیرتر باشند. مسیر پیش رو، فرصتی است که اگر با درایت و حسن نیت طی شود، می‌تواند آینده‌ای روشن برای منطقه ترسیم کند. حج امسال، نماد و تجلی همین فرصت است.
