الماس خلیج فارس در چنگ معامله‌گر

روزنامه هفت صبح در گزارشی نوشت:

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در سفری سه‌روزه به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی، با تمرکز بر جذب سرمایه‌گذاری‌های عظیم، رویکرد معامله‌محور خود را به نمایش گذاشت. این سفر‌ که از ۱۳ می ۲۰۲۵ در ریاض آغاز شد، به دلیل حجم قراردادها، حضور چهره‌های برجسته فناوری و حاشیه‌های دیپلماتیک، در کانون توجه جهانی قرار گرفت.

عربستان: شروعی درخشان با ۶۰۰ میلیارد دلار

ترامپ در ریاض با استقبال گرم محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان، روبه‌رو شد. در مجمع سرمایه‌گذاری عربستان-آمریکا، ریاض متعهد به ۶۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در آمریکا شد که شامل ۱۴۲ میلیارد دلار قرارداد تسلیحاتی بود. البته مشخص نیست آیا این قرارداد شامل قرارداد معلق پیشین هم خواهد شد یا خیر.

حضور چهره‌هایی چون ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا و اسپیس‌ایکس، لری فینک، مدیرعامل بلک‌راک و استفن شوارتزمن، مدیرعامل بلک‌استون وزن اقتصادی این رویداد را نشان می‌داد. ترامپ اعلام کرد این سرمایه‌گذاری‌ها، میلیون‌ها شغل در آمریکا ایجاد می‌کند. شاید ایلان ماسک و شرکت‌های نامدارش به چشم و گوش مخاطبان آشنا باشد اما باید بگوییم بلک راک و بلک استون، دو غول بزرگ دنیای فناوری هستند که تمامی شرکت‌ها و برندهای نام‌آشنا از جمله تسلا و اپل، تنها بخش کوچکی از مایملک این دو شرکت به‌شمار می‌روند.

ستارگان فناوری در کنار ترامپ

حضور مدیران برجسته فناوری، از جمله دارا خسروشاهی، مدیرعامل ایرانی‌تبار اوبر، سم آلتمن، مدیرعامل اوپن‌ای‌آی و چهره برجسته عرصه هوش مصنوعی و جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا، بر تمرکز ویژه سفر بر هوش مصنوعی و فناوری صحه گذاشت. خسروشاهی به دنبال گسترش همکاری‌های اوبر با پروژه‌های هوشمند شهری خلیج‌فارس بود. آلتمن در مذاکرات جذب سرمایه برای اوپن‌ای‌آی شرکت داشت‌ و هوانگ در مجمع ریاض بر اهمیت دسترسی منطقه به چیپ‌های پیشرفته تأکید کرد. این چهره‌ها، که به دعوت دولت‌های میزبان یا کاخ سفید حضور یافتند، پلی بین سیلیکون ولی و ثروت خلیج‌فارس ایجاد کردند.

قطر: معاملات و دیپلماسی در دوحه

ترامپ در دومین روز سفر به دوحه رسید و با شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، دیدار کرد. قطر، میزبان بزرگ‌ترین پایگاه نظامی آمریکا در خاورمیانه، نقشی کلیدی در مذاکرات منطقه‌ای ایفا کرد. چند روزی است که پیشنهاد اهدای یک بوئینگ ۷۴۷-۸ به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار به‌عنوان جایگزین موقت «ایر فورس وان» جنجال‌آفرین شده و افکار عمومی آمریکا را بر‌سر پذیرفتن یا نپذیرفتن این هدیه گرانبها دو پاره کرده است.

این هدیه‌ که به پنتاگون اهدا می‌شود و پس از پایان دوره ریاست‌جمهوری به کتابخانه ترامپ منتقل خواهد شد، انتقادهایی درباره تعارض منافع برانگیخته است. به علاوه این هدیه سبب شده آمریکایی‌ها ماجرای هدیه دادن یک هواپیما از طرف دولت آمریکا به جیانگ زمین، رئیس‌جمهور سابق چین را مرور کنند که چینی‌ها در آن ۲۰ دستگاه جاسوسی یافتند. در حوزه اقتصادی، قطر متعهد به خرید ۱۰۰ هواپیمای تجاری بوئینگ و ۲ میلیارد دلار پهپاد ام‌کیو۹ شده است.

همچنین، سازمان ترامپ با همکاری شرکت قطری دیار و دار گلوبال سعودی، پروژه‌ای ۵.۵ میلیارد دلاری برای ساخت مجموعه گلف و ویلاهای لوکس در سیمایسما امضا کرد. این قرارداد‌ که اریک ترامپ آن را نهایی کرد، پیوند عمیق منافع تجاری خانواده ترامپ با سیاست خارجی او را آشکار ساخت. در بعد دیپلماتیک، قطر خواستار حمایت آمریکا برای کاهش تحریم‌های سوریه شد و نقش خود را در میانجی‌گری آتش‌بس غزه برجسته کرد.

همچنین دیدار موکش آمبانی، ثروتمندترین مرد آسیا و رئیس ریلاینس اینداستریز، با ترامپ در ضیافت شام کاخ لوسیل نیز خبرساز شد. منابع گفتند آمبانی که با گوگل و متا همکاری دارد، قصد مذاکره تجاری نداشت‌ اما حضور او جذابیت دوحه برای چهره‌ها و نخبگان جهانی را نشان داد.

حواشی و پیامدها

رویکرد اقتصادی جنجالی و باجگیرانه ترامپ که سلطان برکات، استاد دانشگاه حمد بن خلیفه، آن را «گسست از سیاست خارجی ارزش‌محور» خواند، انتقادهایی به دنبال داشت. این سفر، با قراردادهای چندتریلیون دلاری و پیوندهای تجاری خانواده ترامپ، پیروزی اقتصادی برای او رقم زد‌ اما پرسش‌هایی درباره تعارض منافع و آینده دیپلماسی آمریکا برانگیخت. خلیج‌فارس بار دیگر صحنه‌ای برای نمایش مهارت‌های معامله‌گری ترامپ شد و با کیسه‌ای پر از صید الماس به آمریکا بازخواهد گشت اما باید بگوییم سیاست باجگیرانه، جهان را از اصول اخلاقی خود دور خواهد کرد.