«شک» گفت‌وگوی تئاتری با دغدغه‌های امروز
کورش سلیمانی با نمایش «شک» در تماشاخانه ایرانشهر، تئاتر را بستری برای دیالوگ با مردم درباره مسائل اجتماعی امروز می‌داند.
کورش سلیمانی که این روزها نمایش «شک» را روی صحنه می‌برد، تاکید کرد: در اجرای یک اثر نمایشی باید شرایط جامعه را در نظر بگیریم و من به عنوان یک کارگردان دوست دارم با مردم کشورم گفتگو کنم.
این کارگردان و بازیگر تئاتر که این روزها تازه‌ترین نمایش خود را در تالار استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه می‌برد، در گفتگوی خود تاکید کرد که نمی‌توانیم بی‌توجه به دغدغه‌های مردم، نمایشنامه‌ای را برای اجرا انتخاب کنیم که هیچ ربطی به شرایط زندگی ما نداشته باشد.
او همچنین از قصه به عنوان امری یاد کرد که برای ذات بشر جذابیت دارد و در عین حال ابراز تاسف کرد: شتاب زندگی امروز سبب شده، همه کم‌حوصله بشویم.
سلیمانی درباره انتخاب نمایشنامه «شک» و نسبت آن با جامعه امروز ما توضیح داد: همواره معتقدم ما به عنوان فعالان هنری از جامعه خود جدا نیستیم و دغدغه‌های مردم و مسائل روحی و روانی اجتماع، گاهی برایمان پرسش ایجاد می‌کند و تلاش می‌کنیم که ببینیم چگونه از راه تئاتر می‌توانیم در جهت رشد و اعتلای جامعه، دیالوگ ایجاد کنیم. بنابراین اجرای تئاتر را به عنوان یک مسئولیت در نظر گرفته‌ام.
سلیمانی که گاه سراغ نویسندگانی می‌رود که در ایران کمتر شناخته شده‌اند، ادامه داد: با این نگاه وقتی سراغ متنی می‌روم، شهرت نویسنده یا ملیت او برایم اهمیتی ندارد بلکه مهم این است که متنی انتخاب کنم که بتوانم از طریق آن با مردم کشورمان گفتگو کنم. از سوی دیگر شاید نویسندگان نمایشنامه‌های انتخابی من در ایران شناخته‌شده نباشند ولی هر یک از آنان در کشور خودشان نویسندگان معتبری هستند.
این کارگردان تئاتر، شخصیت‌پردازی درست و داشتن قصه را یکی از ویژگی‌های مهم نمایشنامه «شک» برشمرد و توضیح داد: شخصا معتقدم که نمایشنامه باید روایت داشته باشد و ماجرای آن در خلاء روایت نشود چراکه قصه برای ذات بشر جذابیت دارد.
او درباره بحث تعصب و جزم‌اندیشی که در این نمایشنامه مطرح شده، توضیح داد: بحث تعصب در زندگی امروز بشر کاملا مشهود است که صرفا هم در مسائل دینی نیست بلکه در امور سیاسی، اجتماعی، آموزشی و حتی ورزشی تعصباتی با خود حمل می‌کنیم و هرگز با خودمان فکر نمی‌کنیم که آیا همه حقیقت نزد من است یا نه و این یکی از نکاتی است که در این اثر به آن پرداخته شده است.
سلیمانی با اشاره به اینکه بحث شک، یکی دیگر از موارد مهم در این نمایش است، در این زمینه نیز گفت: یکی از شخصیت‌های نمایش پس از فراز و نشیب‌هایی که در زندگی خود از سر گذرانده، به جایی رسیده که دچار شک شده است و این شکی است تعالی‌بخش که به آن نیاز داریم. همچنانکه در متون مقدس هم اشاره شده تولد دوباره ما، به زمانی بازمی‌گردد که باید جایی خود را بازنگری کنیم.
او اضافه کرد: در کنار مبحث شک، بحث تهمت زدن، بی‌رحمانه به جان هم افتادن، قضاوت کردن و تبعیض نژادی از دیگر مواردی است که در این نمایش دیده می‌شود و حتی این مورد آخر یعنی تبعیض نژادی، در جامعه خودمان هم به اَشکالی دیگر وجود دارد. بنابراین مفاهیم مورد نظر این نمایشنامه جهانشمول و مکان‌شمول است چراکه مفاهیم انسانی، زمان و مکان نمی‌شناسند و این چنین است که هنوز نمایشنامه‌ای مانند «آنتیگونه» یا «هملت» کاربرد دارد و به همین دلیل، این آثار ماندگار شده‌اند.
سلیمانی درباره کاربرد قصه در جهان امروز و با وجود همه پیشرفت‌های تکنولوژیک گفت: در جهان امروز صبر و تحمل مردم کم شده و شتاب زندگی بسیار زیاد شده است. هرچند به یکسری دستاوردهایی رسیده‌ایم اما ویژگی‌هایی را هم از دست داده‌ایم. در این بین یکی از زیباترین وجوه بشری را که صبوری است، از دست داده‌ایم؛ آن شکیبایی که سبب می‌شد روزگاری رمان‌های طولانی بخوانیم و شاید به دلیل رواج خواندن متون کوتاه در فضای مجازی، صبر و تحمل ما در خواندن، به کمترین میزان خود رسیده است ولی این سبب نمی‌شود که هنرمندان، اصول کار هنری را فراموش کنند؛ اصولی که طی گذر زمان و با وجود تغییرات زندگی، همچنان ارزشمند هستند. مانند قصه که سبب می‌شود مفاهیم پیچیده در ذهن نویسنده تلطیف و شفاف شوند.
این بازیگر ادامه داد: گاه با آثاری رو به رو می‌شویم که آنچنان پیچیده است که آدمی از خودش می‌پرسد آیا خود سازنده اثر متوجه حرفی شده که قصد بیانش را داشته است. در حالیکه قصه در ساده‌سازی مفاهیم پیچیده، بسیار کاربرد دارد و به همین دلیل، یکی از طرفداران قصه هستم.
سلیمانی با تاکید بر شخصیت‌پردازی درست نمایشنامه «شک» خاطرنشان کرد: در این کار همه شخصیت‌ها آن چنان خوب توسط نویسنده طراحی شده‌اند که هر یک از شخصیت‌های نمایش نماینده بخشی از تماشاگران هستند. متن نمایش خیلی کمک کرد تا ارتباط بین صحنه و تماشاگر و همذات‌پنداری مخاطب با شخصیت‌های نمایش اتفاق بیفتد.
او با ابراز قدردانی و رضایت خود از همراهی گروه اجرایی نمایش خود و بازیگران این اثر اضافه کرد: نقش خانم رویا افشار از شخصیت واقعی ایشان و نقش‌هایی که قبلا بازی کرده‌اند، بسیار دور است و ایشان برای بازی در این نقش تلاش بسیاری کرد. از سوی دیگر بهنام تشکر هم همواره از تجریبات تازه استقبال می‌کند و همیشه این رویکردش را پسندیده‌ام. از دیگر بازیگران نمایش، خانم‌ها ویدا جوان و ساناز نجفی بسیار ممنونم که ضمن ایفای نقش‌های خود به درستی، به خودشان و دیگر بازیگران هم کمک می‌کنند.
سلیمانی با تاکید بر ضرورت احترام گذاشتن به تماشاگر تئاتر افزود: ما با اجرای نمایش، تماشاگران را دعوت می‌کنیم. بنابراین آداب میزبانی را به جای می‌آوریم همچنانکه وقتی مهمانی را به خانه خود دعوت می‌کنیم، به گرمی از او پذیرایی می‌کنیم و به او خوشامد می‌گوییم، در بهترین جای خانه او را جای می‌دهیم، خوراک مناسب به او تعارف می‌کنیم و ... در تئاتر هم همین است. تماشاگری که در شرایط اقتصادی دشوار بلیت تهیه کرده و از سراسر این شهر بزرگ با این راه‌های دور و ترافیک سنگین خود را به مرکز شهر می‌رساند، محترم است و باید برایش ارزش قایل شویم. سعی ما این است که با تمام وجود کارمان را به درستی انجام دهیم. قطعا ایرادهایی دارد ولی ذره‌ای کوتاهی نکرده‌ایم و برای رسیدن به بهترین نتیجه ممکن، بحث‌های جدی داشته‌ایم.
این کارگردان، تمرین کافی را هم یکی دیگر از نشانه‌های احترام به تماشاگر دانست و افزود: تئاتر کار سختی است و اصلا جای سهل‌انگاری نیست و یکی از دلایل موفق نشدن بعضی از کارها، همین بی‌توجهی‌هاست. حتی زمانی که با بازیگران شناخته‌شده کار می‌کنند، به دلیل شتابی که در مرحله تمرین و پروسه آماده‌سازی نمایش دارند، موفق نمی‌شوند. به نظرم در این مدت تلقی اشتباهی از تئاتر صورت گرفته است و بعضی از افراد دنبال کسب درآمد و خودنمایی از راه این هنر هستند. اینها رویکردهای نادرستی است که به تئاتر ضربه می‌زند. البته مقصودم از تمرین، به معنای تمرین زیاده از حد و وسواس‌گونه هم نیست ولی به هر صورت آماده‌سازی هر کاری نیازمند میزانی از تمرین است.
سلیمانی تاکید کرد: تئاتر یک مقوله فرهنگی کاملا جدی است؛ جدی نه به معنای اینکه همه آثار نمایشی جدی یا درام هستند بلکه به این معنا که نمی‌توان ساده‌انگارانه و سرسری به تئاتر پرداخت. این تلقی‌های اشتباه، هم به تئاتر آسیب وارد می‌کند و هم با کاهش کیفیت کارها، سلیقه تماشاگر را پایین می‌آورد. درست است که باید به تماشاگر احترام بگذاریم ولی این به معنای آن نیست که تماشاگر ما را کارگردانی کند.
او در پایان با اشاره به مشکلات گوناگونی که جامعه تئاتری با آن دست به گریبان است، افزود: خانواده‌ای هستیم که با حداقل‌ها می‌سازیم ولی خوشحالیم که هنوز امیدمان را از دست نداده‌ایم و همه می‌دانیم که باید آن را محکم بگیریم که از دست نرود و ممنونم از تماشاگرانی که نکات خود را با ما در میان می‌گذارند و سبب می‌شوند که فضای گفتگو شکل بگیرد.
نمایش «شک» نوشته جان پاتریک شنلی و کار کورش سلیمانی هر شب ساعت ۲۱ در تالار استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه می‌رود.
عکس‌های نمایش که به این گفتگو ضمیمه شده، از مصطفی قاهری است.
منبع: ایسنا
