درآمد بانک‌ها از کارمزد چقدر است؟

بانک‌های ایران در سال‌های اخیر برای جبران محدودیت‌های درآمدی و پوشش هزینه‌های عملیاتی به سمت افزایش درآمدهای کارمزدی حرکت کرده‌اند. حالا تازه‌ترین آمار منتشر شده توسط بانک مرکزی نشان می‌دهد این استراتژی باعث شده درآمدها ی کارمزدی بانکی‌ها به اوج خود برسد.

درآمد کارمزد بانک‌ها رکورد زد

درآمد کارمزد بانک‌های ایران در سال ۱۴۰۳ به رقم بی‌سابقه ۸۸۸ هزار میلیارد تومان رسید. این رقم نسبت به سال 1402 رشد حدود ۵۴ درصدی را نشان می‌دهد و بیانگر روند صعودی پیوسته‌ای است که طی 5 سال اخیر ادامه داشته است.

بر اساس اطلاعات صورت‌های مالی بانک‌های پذیرفته‌شده در بازار سرمایه که در سامانه کدال منتشر شده، این رشد نشان‌دهنده افزایش وابستگی بانک‌ها به درآمدهای غیرمشاع از جمله کارمزد خدمات است.

رشد درآمد کارمزد از کجا آمد

بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد بانک‌های کشور در سال‌های اخیر با توسعه خدمات دیجیتال و گسترش شبکه‌های پرداخت سهم بیشتری از درآمد خود را از محل کارمزدها به دست آورده‌اند. عواملی مانند افزایش استفاده از خدمات غیرحضوری، رشد تراکنش‌های شتاب و شاپرک و تغییر سیاست‌های کارمزدی نقش مهمی در این رشد داشته‌اند. بانک‌ها برای پوشش هزینه‌های عملیاتی و جبران محدودیت‌های درآمدی ناشی از نرخ سود کنترل‌شده در جهت توسعه درآمدهای کارمزدی حرکت کرده‌اند.

جهش چشمگیر در ۱۴۰۳

نکته قابل توجه این است که رشد درآمد کارمزد در سال ۱۴۰۳ چشمگیر بوده است. این درآمد نسبت به سال قبل از ۵۷۵ هزار میلیارد تومان به ۸۸۸ هزار میلیارد تومان رسید. جهشی که تقریبا معادل ۵۴ درصد افزایش سالانه است. البته این رشد در شرایطی رخ داده که بانک‌ها تحت فشار هزینه‌های عملیاتی، افزایش حقوق کارکنان و الزامات قانونی قرار دارند. از سوی دیگر توسعه بیشتر بانکداری الکترونیک و پرداخت‌های آنلاین باعث شده تا کارمزدها سهم پررنگ‌تری در درآمد بانک‌ها داشته باشند.

مقایسه 5 ساله

مرور آمار 5 سال اخیر تصویر روشنی از این تغییر ساختاری و افزایش هزینه تراکنش‌ها و به طور کلی خدمات بانکی ارائه می‌دهد. در سال ۱۳۹۹ درآمد کارمزد بانک‌ها فقط ۱۲۸.۸ هزار میلیارد تومان بود اما در سال ۱۴۰۳ این رقم بیش از ۶ برابر شده است. چنین رشدی در کمتر بخشی از اقتصاد کشور دیده می‌شود و نشان‌دهنده تغییر تدریجی مدل درآمدی بانک‌ها به سمت کارمزدمحوری است.

افزایش ادامه دارد

با توجه به روند موجود و همچنین تداوم تورم 40 درصدی، انتظار می‌رود در سال‌های آینده هم درآمد کارمزدی بانک‌ها به رشد خود ادامه دهد. کارشناسان معتقدند سهم این درآمدها از کل درآمد بانک‌ها همچنان افزایش پیدا خواهد کرد و احتمالا در سیاست‌های آینده بانکی نیز توجه ویژه‌ای به مدل‌های کارمزدی و توسعه خدمات غیرحضوری خواهد شد. بانک‌ها به‌ویژه در رقابت برای جذب مشتریان خرد و افزایش تعداد تراکنش‌های روزانه مسیر تازه‌ای را پیش گرفته‌اند. این رویکرد می‌تواند ساختار سنتی درآمدزایی بانک‌ها در ساختار کنونی را تغییر دهد.

بر اساس این روند می‌توان گفت بانک‌ها در حال عبور از مدل سنتی مبتنی بر تسهیلات به سمت خدمات متنوع و درآمدهای پایدارتر هستند. این تحولات می‌تواند هم فرصت و هم تهدید باشد زیرا در عین حال که به کاهش ریسک‌های درآمدی کمک می‌کند ممکن است باعث افزایش نارضایتی مشتریان به دلیل کارمزدهای بالاتر شود.