یورو در مسیر صعود، دلار در آستانه رکود
در 6 ماهی که از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید می‌گذرد، بازارهای جهانی آرام نگرفته‌اند. دلار تضعیف شده، یورو اوج گرفته و حالا به نظر می‌رسد سیاست‌های کاخ سفید، آرام‌آرام در حال تغییر دادن نقشه ارزی جهان است.
گزارشی که چند روز پیش توسط خبرگزاری رویترز منتشر شد، شاید در نگاه اول صرفا یک روند ارزی معمول را نشان دهد. روندی که نمایانگر تقویت یورو در برابر دلار از ژانویه ۲۰۲۵ تا اواخر مه سال جاری میلادی است. اما پشت این منحنی صعودی، داستانی نهفته است از بی‌اعتمادی بازارها، تغییر لحن قدرت اول جهان و آغاز فصلی تازه در نظم مالی بین‌المللی که کمتر کسی انتظارش را داشت.
پتیاره‌ها من برگشتم!
6 ماه از آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ گذشته و اگرچه بسیاری از سیاست‌های او هنوز در مرحله اجرا هستند، اما اثرات آن بر بازار ارز جهانی خیلی زودتر از حد تصور خودش را نشان داده است. نرخ برابری یورو به دلار از حدود ۱.۰۲ در نخستین روزهای ژانویه، حالا به حوالی ۱.۱۴ رسیده است.
نمودار رویترز دو نقطه کلیدی را در این جهش مشخص کرده است. نکته نخست، تحلیف ترامپ در اواخر ژانویه و دوم، اجرای تعرفه‌های جدید با عنوان «تعرفه‌های روز رهایی» در اوایل آوریل است.
در نگاه دقیق‌تر، می‌توان دریافت که بازارها از همان روزهای نخست ریاست‌جمهوری ترامپ شروع به واکنش کردند. اگرچه نرخ یورو تا اواخر فوریه و حتی نیمه مارس نوسان خفیفی داشت، اما از اواخر مارس یک روند صعودی پرشتاب آغاز شد و با آغاز سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ، این حرکت شتاب بیشتری گرفت.
بازگشت یک پناهگاه؟
یورو برای سال‌ها پس از بحران بدهی‌های یونان و شکاف‌های سیاسی در اتحادیه اروپا، نتوانسته بود نقش یک ارز تکیه‌گاه را بازی کند. اما حالا و در فاصله 6 ماه از آغاز ۲۰۲۵ نشانه‌هایی از تغییر دیده می‌شود.
رویترز در همین زمینه می‌نویسد بالا گرفتن تنش‌های اقتصادی میان آمریکا و سایر کشورها (به‌ویژه چین و اتحادیه اروپا) موجب شده بسیاری از سرمایه‌گذاران، از دارایی‌های دلاری به سمت یورو حرکت کنند. این اتفاق نه فقط به‌خاطر ارزش‌گذاری واقعی ارزها، بلکه بیشتر به‌خاطر درک بازار از ریسک‌های ژئوپلیتیک و ناپایداری سیاست‌های داخلی آمریکاست.
ترامپ که در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش همچنان شعارهای ضدجهانی‌سازی را تکرار می‌کند، با ایده‌هایی مثل کاهش وابستگی به زنجیره تأمین جهانی، تعرفه‌های جدید و خروج از برخی توافق‌نامه‌های اقتصادی، پیام روشنی به بازار فرستاده است. پیامی که ترجیع‌بند اول و آخرش همان شعار «اول آمریکا، حتی به قیمت انزوا» بوده است.
تعرفه‌های روز رهایی؛ نماد یک رویکرد گسست‌محور
اصطلاح «تعرفه‌های روز رهایی» که ترامپ برای بسته جدید اقتصادی آمریکا انتخاب کرده، بار معنایی قابل‌توجهی دارد. روز رهایی در ادبیات آمریکایی، یادآور آزادی بردگان است. اما در قاموس ترامپ، این روز نماد «رهایی از قید و بندهای تجارت ناعادلانه» است. عبارتی که او بارها برای توجیه جنگ‌های تعرفه‌ای با چین، مکزیک، آلمان و حتی کانادا استفاده کرده است.
اعمال این تعرفه‌ها در اوایل آوریل ۲۰۲۵ با واکنش تند اروپا مواجه شد. اما بازارها زودتر از سیاستمداران واکنش نشان دادند. در عرض چند روز، نرخ یورو جهش کرد و به بالای ۱.۱۲ دلار رسید. جهشی که نه‌تنها حفظ شد، بلکه در هفته‌های بعدی نیز ادامه پیدا کرد.
پشت‌پرده تقویت یورو
کارشناسان و تحلیلگران رویترز معتقدند افزایش ارزش یورو الزاما به‌معنای قدرت اقتصادی برتر اروپا نسبت به آمریکای ترامپ نیست. بلکه بیشتر، بازتابی از ترس بازارها نسبت به آینده اقتصاد آمریکاست. درواقع وقتی سیاست‌های پیش‌بینی‌ناپذیر از واشنگتن ساطع می‌شوند، پول هوشمند به‌سراغ مناطقی می‌رود که ثبات سیاسی و اقتصادی بیشتری دارند.
در همین بازه 6 ماهه شاخص‌های بورس آمریکا نوسانات شدیدی را تجربه کرده‌اند و بازار اوراق قرضه فدرال رزرو هم با سیگنال‌های متضاد روبه‌رو شده است. اما هنوز معلوم نیست سیاست پولی فدرال رزرو در برابر ترامپ تا چه اندازه استقلالش را حفظ خواهد کرد. هرچند این تردیدها به اندازه کافی قدرتمند بودند که وحشت کم‌سابقه‌ای را به دل بازارها بیاندازند.
اثر روانی ترامپ بر دلار
در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ، هم بازارها و هم فدرال رزرو کم‌وبیش خود را با او تطبیق دادند. اما حالا به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران دیگر حاضر نیستند صرفا با امید به کاهش مالیات یا حمایت‌گرایی صنعتی، دلار را به عنوان ارز برتر نگاه دارند. توئیت‌ها، کنفرانس‌های خبری غیرمنتظره و تصمیم‌های انفرادی ترامپ، ریسک غیرقابل پیش‌بینی بودن را افزایش داده‌اند.
به همین دلیل است که در این دوره و بر خلاف گذشته، شاهد خروج سرمایه از دلار و ورود آن به ارزهایی مثل یورو هستیم. حتی طلا و رمزارزها نیز بخشی از این موج جذب سرمایه را به خود دیده‌اند.
نبرد بی‌اعتمادها
اگرچه اتحادیه اروپا هم با چالش‌های خاص خود (از جمله انتخابات پارلمان اروپا، رکود اقتصادی در آلمان و بحران مهاجرت) روبه‌رو شده است. اما فعلا توانسته نقش یک جایگزین قابل اتکا را در برابر سیاست‌های ناپایدار ایالات متحده ایفا کند. بازارها در حال حاضر به ثبات ساختاری اروپا بیش از شتابزدگی‌های سیاسی واشنگتن اعتماد دارند. پرسش اصلی این است که آیا ترامپ در ماه‌های آینده مسیر خود را تعدیل خواهد کرد یا نه؟ در غیر این صورت ممکن است دلار وارد دوره‌ای از کاهش اعتماد جهانی شود.
بین خطوط رویترز
نمودار منتشر شده در گزارش اخیر رویترز فقط یک منحنی ارزی نیست. بلکه سندی تاریخی است از دورانی که جهان به رئیس‌جمهور جدید ایالات متحده اعتماد ندارد. 6 ماه از بازگشت ترامپ گذشته و در این مدت یورو بی‌سروصدا قوی‌تر شده است. این قدرت نه از موتور اقتصادی اروپا آمده و نه از گسترش روابط تجاری اعضای اتحادیه اروپا با جهان خارج، بلکه از صدای لرزان و نامطمئن وال‌استریت نشات گرفته است.
در دنیای امروز، ارزش ارزها را فقط داده‌های اقتصاد کلان تعیین نمی‌کنند. بلکه سیاستمداران و تصویر ذهنی که از آینده می‌سازند، بیش از هر زمان دیگری تعیین‌کننده این معادله هستند.
