مشکل میدان نفتی آزادگان حل میشود؟/ رقیب در تلاش برای افزایش برداشت
پس از دو سال توقف در توسعه بزرگترین میدان مشترک نفتی ایران، دستور صریح رئیسجمهور برای تعیین تکلیف پروژه آزادگان مسیر اجرای آن را روشن کرد؛ تصمیمی که با هدف رفع تعلل در برداشت نفت و جلوگیری از عقبماندگی ایران در رقابت با عراق اتخاذ شده است.
میدان نفتی آزادگان جنوبی در ۸۰ کیلومتری غرب اهواز و در مجاورت مرز عراق واقع شده است. این میدان بهعنوان بزرگترین میدان مشترک نفتی ایران، جایگاهی راهبردی در امنیت انرژی، ظرفیت تولید بلندمدت و رقابت ژئوپلیتیکی کشور دارد؛ میدانی که در کنار آزادگان شمالی، دهمین میدان نفتی بزرگ جهان و چهارمین میدان بزرگ نفتی ایران پس از اهواز، گچساران و مارون بهشمار میرود. با این حال توسعه این میدان حیاتی همچنان در بلاتکلیفی بهسر میبرد.
ضربالاجل دو هفتهای رئیسجمهور/ تصمیمی که هنوز نیامده است
در هفته نخست آذرماه، جلسهای به ریاست مسعود پزشکیان، رئیسجمهور، برای بررسی روند اجرای طرح توسعه میدان نفتی آزادگان برگزار شد. در این جلسه، رئیسجمهور با تأکید بر اهمیت راهبردی این میدان مشترک ضربالاجل دوهفتهای برای تعیین تکلیف وضعیت توسعه آزادگان تعیین کرد. با این حال با سپری شدن روزهای پایانی آذرماه، هنوز خبری از تعیین تکلیف نهایی توسعه بزرگترین میدان مشترک نفتی ایران منتشر نشده و ابهامها همچنان پابرجاست.
آنسوی مرز؛ برداشت پرحجم عراق از مخزن مشترک
در حالیکه توسعه آزادگان در سمت ایران با وقفه و تعلیق مواجه است طرف عراقی برداشت پرحجم از ذخایر نفتی مشترک را با سرعت ادامه میدهد. عراق با امضای قراردادهای چندمیلیارد دلاری با شرکتهای بزرگ بینالمللی، مسیر افزایش جهشوار تولید از میدان مجنون را در پیش گرفته و عملاً سهم بیشتری از این مخزن مشترک را به خود اختصاص داده است.
قرارداد ۱۴۰۲؛ توسعهای که در هالهای از ابهام مانده است
در سمت ایران، توسعه یکپارچه میدان نفتی آزادگان با وجود امضای قرارداد آن در سال ۱۴۰۲ همچنان در وضعیت نامشخص قرار دارد. عمده سهام شرکت مجری این طرح در اختیار بانکهاست؛ بانکهایی که تا امروز در تأمین مالی اولیه اجرای این پروژه بزرگ ناتوان بودهاند. این اقدام درحالی صورت گرفته که حتی با تعیین ضربالاجل از سوی محسن پاکنژاد، وزیر نفت، برای واریز پول برای اجرایی شدن پروژه و بلوکه شدن مبلغ درنظر گرفته شده، هنوز اقدامی صورت نگرفته است.
در کنار چالش تأمین مالی نسبت به توان فنی این مجموعه برای توسعه میدانی به بزرگی آزادگان با هزینه منطقی نیز ابهامهای جدی مطرح است؛ ابهامهایی که روند اجرای پروژه را بیش از پیش کند کردهاند.
ضریب پایین برداشت؛ گلوگاه تولید در آزادگان جنوبی/ پتروپارس و بازگرداندن چاهها به مدار تولید
یکی از چالشهای اصلی تولید از میدان نفتی مشترک آزادگان، ضریب پایین برداشت از مخزن است. در همین راستا گروه پتروپارس اقدام به آغاز عملیات احیا، فرازآوری و تقویت تولید چاههای قدیمی میدان نفتی مشترک آزادگان جنوبی کرده است. با ورود دکلهای حفاری سیار و پمپهای درونچاهی به منطقه عملیاتی، عملیات رانش پمپها بهزودی آغاز میشود؛ اقدامی که هدف آن بازگرداندن چاههای دچار افت تولید به مدار و افزایش ظرفیت برداشت از این میدان راهبردی است. این اقدام از سوی پتروپارس درحالی انجام میشود که بیش از 80 درصد پروژه با تکیه بر توان داخلی علیرغم وجود تحریمها و محدودیتها انجام میشود. آخرین خبر منتشرشده از دشت آزادگان جنوبی، مربوط به آغاز عملیات احیا، فرازآوری و تقویت تولید چاههای قدیمی به دست گروه پتروپارس است. با ورود همزمان پمپهای درونچاهی و دکلهای حفاری سیار، عملیات رانش پمپها بهزودی آغاز میشود؛ اقدامی که هدف آن افزایش ظرفیت برداشت و جبران افت تولید در این میدان مشترک عنوان شده است.
توسعه داخلی در برابر توسعه بینالمللی
در این راستا بحث واگذاری یکپارچه آزادگان مطرح است؛ موضوعی که به اعتقاد کارشناسان در صورت استفاده از توان باسابقه شرکتهای داخلی میتواند به افزایش برداشت از این میدان راهبردی منجر شود.
هشدارهای فنی؛ افت فشار و هزینههای آینده
طبق گزارشهای منتشرشده، بخشهایی از میدان آزادگان جنوبی با افت فشار روبهرو شده و توسعه سریع چاههای جدید برای جبران این افت، ضرورتی انکارناپذیر است. توقف حدود دو ساله در روند توسعه باعث تداوم افت فشار شده و میتواند برداشت آینده ایران از این میدان را پرهزینهتر کند. گزارشهای فنی هشدار میدهند که تعویق اجرای طرحهای تکمیلی و توقف توسعه چاههای جدید، بخشی از ظرفیت بالقوه میدان را در سالهای آینده از دسترس خارج خواهد کرد.
راهحل روی میز؛ تعیین تکلیف قرارداد ۱۴۰۲
بررسیها نشان میدهد امکان آغاز توسعه یکپارچه میدان بزرگ نفتی آزادگان با تکیه بر توان شرکتهای توانمند اکتشاف و تولید ایرانی وجود دارد؛ آن هم با هزینهای بهمراتب کمتر از قرارداد مبهمی که در سال ۱۴۰۲ امضا شده است. با این حال، جلوگیری از وقتکشی بیشتر در توسعه آزادگان، مستلزم تعیین تکلیف صریح و نهایی این قرارداد است؛ تصمیمی که میتواند مسیر آینده این میدان راهبردی را مشخص کند.
