شرکت‌های متخلف در باگ سامانه ریجستری کدامند؟
بررسی‌های آوش نشان می‌دهد ۱۱ شرکتی که تخلف اصلی را در این زمینه انجام داده‌اند ساختار سازمانی شفافی ندارند و فروشندگان بازار هم آنها را نمی‌شناسند
خبر تخلف ۳۰ شرکت که به خاطر باگ در سامانه رجیستری (همتا) توانسته‌اند گوشی‌های گران‌قیمت و پرچمدار سامسونگ و آیفون را با نام گوشی‌های ارزان قیمت وارد بازار کشور کنند، بسیار پر سر و صدا شد.
اما و اگرهای زیادی در مورد اینکه این شرکت‌ها چه شرکت‌هایی بوده‌اند و چگونه توانسته‌اند حداقل برای مدت‌ها سود میلیاردی به جیب بزنند، مطرح است. برخی خبرها تعداد این متخلفان را ۳۰ شرکت اعلام می‌کند و برخی دیگر می‌گویند ۱۱ شرکت عمده تخلف اصلی را در این زمینه انجام داده‌اند. یعنی درست است که در این بین پای ۳۰ شرکت به میان آمده اما از این ۳۰ شرکت تنها ۱۱ شرکت هستند که بارها از باگ سامانه رجیستری استفاده و گوشی‌های با ارزش بالای ۶۰۰ دلار را با رقم نزدیک به ۱۰۰ دلار و حتی کمتر وارد بازار کرده‌اند.
آوش به لیست ۱۱ شرکت متخلف دست پیدا کرده که تا محرز نشدن جرم این شرکت‌ها از سوی قوه قضاییه امکان انتشار اسامی آنها را ندارد. با این حال بررسی نام این ۱۱ شرکت در روزنامه رسمی نشان می‌دهد که تمامی این شرکت‌ها عمری بین ۳ تا ۴ سال دارند و ساختار سازمانی آنها شفاف نیست و این شرکت‌ها به شکل فامیلی اداره می‌شوند.
در بین این ۱۱ شرکت حداقل دو نفر در سه شرکت متخلف، مدیرعامل یا عضو هیات مدیره هستند. هیچ کدام از این مدیران و مخصوصا این دو مدیر در ۳ شرکت، از سوی فعالان بازار موبایل شناخته شده نیستند. تنها ۳ شرکت از این ۱۱ شرکت وب‌سایت رسمی دارند و ۸ شرکت حتی آدرس اینترنتی هم ندارند. همچنین ۴ شرکت از این ۱۱ شرکت در یک استان و در یک آدرس مشابه قرار گرفته‌اند. در بین مدیران ارشد این شرکت‌های متخلف، نام یک مدیر دیده می‌شود که از فعالان قدیمی و شناخته شده بازار موبایل است.
قرار گرفتن نام این فعال قدیمی باعث تعجب بسیاری از فروشندگان بازار شده است. برخی از آنها در گفت‌وگو با «آوش» اعلام می‌کنند احتمالا او بدون اینکه بداند در لیست مدیران این شرکت قرار گرفته است، چرا که با شناختی که از او در بازار وجود دارد، بعید به نظر می‌رسد که بخواهد خود را وارد چنین تخلف پررسیکی کند.
از سوی دیگر بررسی این ۱۱ شرکت نشان می‌دهد تنها یکی از این شرکت‌ها عضو سازمان نظام صنفی رایانه‌ای و انجمن واردکنندگان موبایل ایران هستند. بسیاری از فعالان بازار هشدار می‌دهند نام این ۱۱ شرکت نباید اعتبار و تلاش‌هایی دیگر واردکنندگان اصلی بازار موبایل را زیر سوال ببرد. همچنین آنها براین باورند که اطلاع رسانی این پرونده از سوی کسانی صورت گرفته که به دنبال ایجاد انحصار در واردات موبایل و حذف شرکت‌های کوچک واردکننده موبایل هستند.
دقیقا چه اتفاقی افتاده است؟
۲۳ شهریور رئیس انجمن واردکنندگان موبایل در گفت‌وگو با «ایسنا» خبر داد که بیش از 11 شرکت، با سوءاستفاده از یک باگ در سامانه رجیستری، توانستند گوشی‌های پرچمدار آیفون و سامسونگ را به نام مدل‌های ارزان‌قیمتی مانند شیائومی وارد کشور کنند. بعضی گزارش‌ها حتی از حضور 30 شرکت در این تخلف خبر می‌دهند. این اتفاق در شرایطی رخ داده که طرح رجیستری که با هدف جلوگیری از قاچاق گوشی در سال 1396 به اجرا گذاشته شد، عامل این اتفاق بوده است. روش کار ساده اما پر‌سود بوده؛ واردکنندگان با استفاده از ضعف در ثبت کدهای IMEI و خلأ همسان‌سازی داده‌ها در سامانه همتا، گوشی‌های پرچمدار آیفون و سامسونگ را به‌عنوان مدل‌های ارزان قیمت در سامانه ثبت کرده‌اند. یکی از اعضای انجمن واردکنندگان موبایل این باگ را کشف و انجمن به وزارت صمت اطلاع داده است.
همان زمان هم دولت اعلام کرد تنها در یک مرحله، ۱۲ هزار گوشی غیر فعال شده‌اند. انجمن واردکنندگان در گفت‌وگو با «آوش» گفت: احتمالا این تخلف از سال گذشته شروع شده و هنوز مشخص نیست چه تعداد گوشی از این طریق وارد بازار شده است.
براساس گفته‌های مهدی اسدی، عمده این گوشی‌ها به دست فروشندگان بازار رسیده که از این تخلف با خبر نبوده‌اند یا بخش دیگر در انبار این شرکت‌ها مانده است. او با تاکید بر اینکه درصد کمی از این گوشی‌ها به دست مردم رسیده، توضیح داد: «خاموشی‌ها تنها در سطح فروشگاه‌ها رخ داده و شامل مصرف‌کننده‌ای که گوشی را فعال کرده و در حال استفاده است، نمی‌شود. حتی اگر به‌صورت موردی چنین اتفاقی رخ داده باشد، کاربر می‌تواند با ارسال اطلاعات (IMEI) به انجمن و ما هم با هماهنگی با سامانه همتا، موضوع را راستی‌آزمایی می‌کنیم و در صورت فعال‌سازی قبل از بروز این مشکل، گوشی دوباره روشن می‌شود.»
او در پاسخ به اینکه برخی کاربران هم اخیرا با خرید گوشی مسافری در فعال کردن آن در سیستم ریجستری به مشکل خورده‌اند، اظهار کرد: «اگر برخی کاربران هم مشکل در ثبت گوشی‌های مسافری دارند احتمالا ناشی از همان اختلال بوده است. سامانه‌ها در حال حاضر با سطح امنیتی بالاتری فعالیت می‌کنند و احتمال برخی اختلالات وجود دارد، اما این موارد به‌تدریج برطرف خواهد شد.»
