زمزمه نخل در گوش باد: اینجا خلیج همیشه فارس است

اینجا تا چشم کار می‌کند زیبایی است، آفتاب است و آب است و صدای امواجی که همچون نغمه‌ای در گوش می‌پیچد و قصه‌ی لنج‌های بادبانی را، نخل‌ها در گوش باد زمزمه می‌کنند تا ببرد برساند به گوشه گوشه‌ی جهان که اینجا خلیج تا همیشه فارس است.

طنین نام‌هایی چون قشم، بوشهر، آبادان، بندر لنگه و... در حافظه‌ی این خاک تنیده شده است و شنیدن هرکدام از این نام‌ها، ما را می‌برد به جنوب و احوال دلنشینش و مردم خونگرمش؛ خلیج فارس فقط یک پهنه‌ی جغرافیایی نیست بلکه تکه‌ای است بزرگ از هویت ایرانی.

دهم اردیبهشت روز ملی خلیج‌فارس نام‌گذاری شده که یادآور مقاومت مردم جنوب ایران در برابر استعمار پرتغال در سال ۱۶۲۲ میلادی‌ست، و نمادی برای پاسداشت نامی که در دل تاریخ، نقشه‌ها و روایت‌های جهانی ماندگار شده است. شاه عباس صفوی  در این روز توانست هرمز را از چنگ پرتغالی‌ها درآورد، تا همیشه به خاطر این اقدامش از او به نیکی یاد شود.

اما خلیج فارس تنها یک جغرافیای بی‌نظیر و زیبا نیست بلکه قلب تپنده‌ی اقتصاد، سیاست و فرهنگ ایران است اما در برابر تحریف‌ها، فراموشی‌ها و غفلت‌ها، همچنان نیازمند نگاهبانی‌ست. نام خلیج فارس را باید نه فقط در کتاب‌ها، که در عمل، سیاست‌گذاری و احترام به مردم سواحل جنوبی‌اش زنده نگه داشت.

خلیج فارس سومین خلیج بزرگ جهان است که به خاطر موقعیت جغرافیایی خود در طول تاریخ همواره نامش بر سر زبان‌ها بوده و مردم تمام جهان آن را با نام خلیج فارس یا دریای پارس می شناسند.

در سال‌های اخیر، خلیج فارس تنها یک نام جغرافیایی نبوده، بلکه به عرصه‌ای از مناقشات سیاسی و رسانه‌ای تبدیل شده است. تلاش برای تحریف نام آن از سوی برخی دولت‌ها، واکنش گسترده ایرانیان را در پی داشته و بار دیگر اهمیت پاسداشت این نام کهن را برجسته کرده است.

نام تاریخی این پهنه آبی، همواره با نام‌های سرزمین ایران پیوند داشته و در زبان‌های گوناگون، ترجمه یا معادل «خلیج فارس، بحر فارس و دریای پارس» بوده است. همچنین در تمام سازمان‌های بین‌المللی نام رسمی، «خلیج فارس» است.

زمین‌شناسان معتقدند که در حدود پانصد هزار سال پیش، صورت نخستین خلیج فارس در کنار دشت‌های جنوبی ایران تشکیل شد و به مرور زمان، بر اثر تغییر در ساختار درونی و بیرونی زمین، شکل ثابت کنونی خود را یافت. خلیج فارس در آغاز، بسیار پهناور بوده به‌طوری‌که تا اواخر دوره سوم زمین‌شناسی، بیشتر جلگه‌های برازجان، بهبهان و خوزستان ایران تا کوه‌های زاگرس در زیر آب بوده‌اند.

بزرگ‌ترین عامل اهمیت خلیج فارس وجود معادن سرشار نفت و گاز در کف بستر و سواحل آن است به‌طوری‌که این منطقه را «مخزن نفت جهان» نام نهاده‌اند و در حدود ۳۰ درصد نفت جهان از منطقه خلیج فارس تأمین می‌شود.

با وجود اهمیت تاریخی و ژئوپلیتیکی خلیج فارس، سواحل جنوبی کشور همچنان با چالش‌هایی چون توسعه‌نیافتگی، آلودگی‌های زیست‌محیطی و مشکلات معیشتی مردم بومی مواجه‌اند. روز ملی خلیج فارس می‌تواند فرصتی باشد برای بازاندیشی در سیاست‌گذاری‌ها و توجهی جدی‌تر به نقش راهبردی این منطقه در آینده ایران.