بنزین سوپر؛ وعده‌ای در انتظار اجرا
موضوع واردات بنزین سوپر از آبان ۱۴۰۳ به طور جدی در رسانه‌ها و اظهارات مسئولین به‌ویژه وزیر نفت، محسن پاک‌نژاد مطرح شده است. این طرح با هدف تأمین نیاز خودروهای لوکس و توربوشارژ، کاهش مصرف بنزین یارانه‌ای و مقابله با بازار سیاه اوکتان بوسترهای تقلبی طراحی شده و قرار است از طریق بخش خصوصی و با قیمتی غیریارانه‌ای اجرا شود.
در آبان ۱۴۰۳ هیئت وزیران مصوبه‌ای را تصویب کرد که به اشخاص حقوقی دارای مجوز از وزارت نفت اجازه می‌داد بنزین سوپر را وارد و با قیمت غیریارانه‌ای توزیع کنند. این مصوبه در راستای قانون بودجه ۱۴۰۴ تدوین شد تا ضمن تأمین نیاز خودروهای خاص از اتلاف بنزین یارانه‌ای جلوگیری کند. بنزین سوپر عمدتا برای خودروهای لوکس و توربوشارژ (متعلق به دهک‌های بالای درآمدی) مناسب است که بنزین معمولی برای‌شان ناکارآمد بوده و به موتور آسیب می‌رساند. این طرح همچنین با هدف کاهش تقاضا برای اوکتان‌بوسترهای تقلبی که در بازار سیاه با قیمت‌های گزاف فروخته می‌شوند، ارائه شد. به گفته وزیر نفت عرضه این بنزین‌های سوپر با قیمت بالای ۵۰ هزار تومان به ازای هر لیتر عرضه خواهد شد. واردات این بنزین به نوعی محل درآمد جدیدی برای دولت خواهد بود، بدون اینکه تأثیری بر سهمیه یا قیمت بنزین معمولی (۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی) داشته باشد.
از زمان تصویب مصوبه، گام‌های متعددی برای اجرای طرح برداشته شده، اما پیشرفت کند بوده است. در اردیبهشت ۱۴۰۴، کمیته تخصصی هیئت مقررات‌زدایی کاربرگ واردات بنزین سوپر را تصویب کرد تا فرآیند صدور مجوز از طریق درگاه ملی مجوزها تسهیل شود. در بهمن ۱۴۰۳، شیوه‌نامه تأمین و توزیع بنزین سوپر به بورس انرژی ابلاغ شد و هماهنگی با وزارت اقتصاد برای صدور مجوزها آغاز شد. بورس انرژی مشخصات کیفی بنزین سوپر (اکتان ۹۵، استاندارد یورو ۵ و مطابق استاندارد ملی ۲۲۹۲۰) را اعلام کرد و توزیع روزانه ۳۰۰ هزار لیتر بنزین سوپر در جایگاه‌ها گزارش شد، اما این حجم همچنان از منابع داخلی تأمین می‌شد و بخش خصوصی وارد عمل نشده بود. هرچند که در جایگاه ها خبری از این بنزین های تولدی داخل نبود و نیست.
در مرداد ۱۴۰۴ تحولات بیشتری رخ داد. در ۸ مرداد، پنج مجوز قطعی برای شرکت‌های حقوقی با حداقل سه سال سابقه در حوزه سوخت یا انرژی صادر شد. در ۱۵ مرداد، وعده عرضه نخستین محموله در کلان‌شهرها به‌ویژه تهران، پیش از پایان تابستان داده شد. وزیر نفت در ۲۲ مرداد اعلام کرد که ثبت سفارش‌ها در وزارت صمت در حال انجام است و بخش خصوصی می‌تواند از هر کشوری که صلاح می‌داند، بنزین وارد کند. در ۳۱ مرداد، وعده عرضه از ماه آینده با قیمت رقابتی مطرح شد. در نهایت، در ۴ و ۵ شهریور، مسئولین از صدور مجوزهای جدید و ثبت سفارش چندین شرکت خبر دادند و قول دادند که عرضه در نیمه اول شهریور آغاز شود. با این حال تا امروز گمرک ایران تأیید کرده که هیچ ترخیصی برای بنزین سوپر انجام نشده و فرآیند همچنان در مرحله ثبت سفارش باقی مانده است. تا لحظه انتشار این گزارش هم هنوز خبری از این بنزین ها نیست.
با وجود وعده‌های مکرر، تأخیر ۱۰ ماهه در اجرای طرح انتقادهای زیادی را برانگیخته است. برخی کارشناسان و کاربران شبکه‌های اجتماعی این تأخیر را به ناکارآمدی دولت نسبت داده و معتقدند که این کندی به رشد رانت و بازار سیاه اوکتان‌بوسترهای تقلبی دامن زده است. اوکتان‌بوسترها که برای افزایش کیفیت بنزین معمولی استفاده می‌شوند در بازار سیاه با قیمت‌های چند صد هزار تومانی عرضه می‌شوند و اغلب کیفیت پایینی دارند که به موتور خودروها آسیب می‌رساند.
یکی دیگر از نگرانی‌ها، تأثیر این طرح بر افکار عمومی و اقتصاد است. برخی رسانه‌ها و کاربران این طرح را به نفع دهک‌های بالا و خودروهای لوکس دانسته و معتقدند در شرایط کسری بودجه ۷۲ هزار میلیارد تومانی، تمرکز بر چنین طرحی توجیه اقتصادی ندارد. شایعاتی درباره احتمال افزایش قیمت بنزین معمولی یا کاهش سهمیه‌ها نیز مطرح شده، اما وزیر نفت و معاونانش بارها تأکید کرده‌اند که این طرح هیچ تأثیری بر بنزین یارانه‌ای نخواهد داشت و صرفا خدمت جدیدی برای گروهی خاص است. با این حال، عدم شفافیت در اعلام جزئیات، مانند قیمت دقیق، کشورهای مبدأ و نام شرکت‌های واردکننده، اعتماد عمومی را کاهش داده است.
ادامه تأخیرها می‌تواند به اعتماد عمومی آسیب بزند و شایعات درباره گرانی سوخت یا رانت را تقویت کند. همچنین اگر قیمت بنزین سوپر بیش از حد بالا باشد، ممکن است تقاضای کافی ایجاد نشود و طرح از نظر اقتصادی شکست بخورد.
واردات بنزین سوپر ممکن است گامی مثبت برای پاسخ به نیازهای خاص بازار و کاهش فشار بر منابع یارانه‌ای باشد، اما اجرای کند و عدم شفافیت تاکنون مانع تحقق وعده‌ها شده است. دولت باید با تسریع در فرآیند، ارائه جزئیات دقیق و جلب اعتماد عمومی، این طرح را از مرحله وعده به اجرا برساند. تا امروز با وجود ثبت سفارش‌ها، هنوز هیچ محموله‌ای ترخیص نشده و عرضه در جایگاه‌ها آغاز نشده است. هفته‌های آینده تعیین‌کننده خواهد بود که آیا این طرح به نتیجه می‌رسد یا به فهرست وعده‌های عملی‌نشده اضافه می‌شود.
