چرا روحانی گفت که آمریکا کدخدای اروپاست؟

تصویر دیدار دونالد ترامپ با رهبران اروپایی در دفتر بیضی با آن چینش صندلی‌ها و شکل قرار گرفتن رئیس‌جمهور آمریکا پشت میز بازتاب گسترده‌ای داشته و برخی کاربران ایرانی هم تعبیر معروف دکتر روحانی را یادآوری کرده‌اند؛ همانکه در مناظرهٔ آخر انتخابات ۹۲ گفت: «آمریکا کدخدای اروپاست.»  اما این دریافت و توصیف روحانی از نسبت اروپا و ایالات متحده از کجا نشأت گرفته؟ در اسفند ۱۳۸۳، روحانی در مقام دبیر شورای عالی امنیت ملی به پاریس و برلین سفر می‌کند؛ در کاخ الیزه به دیدار ژاک شیراک می‌رود و در برلین، گرهارد شرودر، صدراعظم وقت آلمان را ملاقات می‌کند.  

صدراعظم آلمان درخواست تداوم مذاکرات هسته‌ای با ایران را دارد و می‌گوید: «مذاکرات باید ادامه پیدا کند. ما سه کشور هم باید در مورد پیشنهادهای شما صحبت کنیم. اگر من به تنهایی یکی را انتخاب کنم، کار حرفه‌ای نکرده‌ام. با شیراک هم صحبت کرده‌ام و از مذاکرات شما با شیراک مطلع هستم.» 

اما در ادامه شرودر سخن اصلی‌اش را در میان می‌گذارد: «مشکل این نیست که ما و شما یکدیگر را مجاب کنیم، دیگرانی (آمریکا) هم هستند که باید مجاب شوند» و اینجا برای روحانی کاملاً آشکار می‌شود که اروپا بدون آمریکا، اذن و ارادهٔ حل مسأله را ندارد و بی‌درنگ به شرودر پاسخ می‌دهد که این حرف بدان معناست که مذاکرات ما با اروپا در غیاب آمریکا، بی‌فایده است. در پایان هم روحانی به هیأت همراهش می‌گوید: «ظاهراً باید با رئیس این‌ها مذاکره کنیم.» 

۹ سال بعد و بنا بر همان تجربهٔ مهم، روحانی در سخنرانی انتخاباتی‌اش در دانشگاه شریف، این‌گونه نتیجه‌گیری می‌کند که: «اروپایی‌ها به دنبال آقا اجازه از آمریکا هستند» و بنابراین مذاکره با کدخدای اروپایی‌ها راحت‌تر است تا خود اروپایی‌ها و همانجا هم می‌گوید که دولت بعدی باید رابطهٔ ایران و آمریکا را حداقل از حالت تخاصم، به تنش برساند، یک مرحله پایین‌تر.

روحانی در آخرین مناظرهٔ تلویزیونی انتخابات ۱۳۹۲ نیز در پاسخ به پرسش یکی از کاندیداها، همین نکته را تکرار می‌کند که اروپایی‌ها یک کدخدا دارند و مدام باید از او اجازه بگیرند و راحت‌تر است که با کدخدای آن‌ها مذاکره کنیم.  

اینک با گذر ۱۲ سال و با انتشار تصاویر دیدار اخیر در کاخ سفید می‌توان قضاوت کرد که توصیف روحانی چقدر به واقعیت مناسبات جهانی نزدیک بوده است.