آنهایی که وفاق را با نفاق اشتباه گرفتند، همتی را استیضاح کردند/ رفتار خوبی با ظریف نشد

از غنی‌سازی و گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا مذکرات هسته‌ای و در نهایت وفاق ملی محورهای گفت‌وگوی تفصیلی مصطفی کواکبیان با آوش است.

«توافق موقت»؛ این کلید واژه‌ای است که کواکبیان در مورد مذاکرات ایران و آمریکا استفاده می‌کند. 

کواکبیان از برکناری محمدجواد ظریف از دولت چهاردهم تعجب کرده و می‌گوید: «به نظر من رفتار خوبی با ظریف صورت نگرفت و آن رفتار باید جبران می‌شد.»

در ادامه گفت‌وگوی مصطفی کواکبیان، نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی و دبیرکل حزب مردم‌سالاری، را می‌خوانید:

* ارزیابی شما از مذاکرات ایران و آمریکا به چه صورت است؟

من از ابتدا به این مذاکرات خوش‌بین بودم. این بار رهبری نظام پشتیبان مذاکرات بودند، حمایت می‌کردند و تیم مذاکره‌ کننده هماهنگی لازم را با ایشان و آقای دکتر پزشکیان داشتند و مباحث خوب پیش می‌رود. تا الان ۵ دور مذاکره کرده‌ایم و در این ۵ دور نتایج خوبی هم به دست آمده است. یک‌سری مباحث مطرح شد اما نتایج دلخواه ما به طور صددرصد حاصل نشد که از جمله آن موضوع غنی‌سازی اورانیوم است. آن طرف اصرار دارد ایران این حق را ندارد اما ما اصرار بر غنی‌سازی داریم. پیشنهادی مطرح شده که در قالب یک کنسرسیوم منطقه‌ای با حضور عربستان، امارات و کشورهای دیگر غنی‌سازی انجام دهیم و مدتی به این شکل پیش برویم. اینکه فکر کنیم این مذاکرات به یک توافق دائم با آمریکا منجر خواهد شد، بعید است  اما این‌که بگوئیم این مذاکرات بی‌فایده و بی‌خاصیت است، هم حرف درستی نیست.

افراطیون داخل مجلس می‌خواهند چوب لای چرخ مذاکرات ایران و آمریکا بگذارند

پیش‌بینی من این است که در مذاکرات به یک موافقت‌نامه موقت با آمریکا دست پیدا کنیم. در مقابل هم باید اطمینان خاطر برای طرف مقابل حاصل شود که ایران به‌دنبال بمب هسته‌ای نیست چراکه فتوای شرعی در این زمینه داریم و نمی‌خواهیم سلاح هسته‌ای داشته باشیم و آنها هم در ادامه بخشی از تحریم‌ها را برطرف کنند.

یک‌سری افراطیون داخلی در مجلس و جاهای دیگر خوششان نمی‌آیند و می‌خواهند چوب لای چرخ بگذارند. کمااینکه اپوزیسیون خارج‌نشین فکر می‌کند جمهوری اسلامی نباید در این مذاکرات نتیجه بگیرد و مباحثی مطرح می‌کنند. از طرفی لابی صهیونیست معتقد است نباید مباحث مربوط به مذاکرات پیش برود و تمایل دارد راه حل‌های نظامی در نظر گرفته شود. در مجموع خوش‌بین هستم و باید مقداری جلو برویم. آخرین بحث هم این بود که آمریکا پیش‌نویسی را از طریق وزیر خارجه عمان ارائه داده و ایران در حال بررسی است تا به نتایجی برسیم.

ایران به ترامپ اعتماد ندارد

* در صحبت‌های خود به این نکته اشاره کردید که در صورت توافق ایران و آمریکا، این توافق موقت است. چرا نباید دائمی باشد؟

طرف مقابل باید از ما اطمینان حاصل کند و هم ما باید از ترامپ اطمینان حاصل کنیم. قطعاً ترامپ فعلی با ترامپ قبلی کمی فرق کرده است. ادعا می‌کند به دنبال صلح است و بحث‌هایی مطرح می‌کند اما خیلی نمی‌شود یقین کرد که این‌چنین است. لذا دو طرف خیلی به‌هم اطمینان نداریم. اگر می‌شد، مشکلی نبود.

مفهوم دائم این است  ما کاملاً به ترامپ اطمینان داشته باشیم و آن‌ها هم فکر کنند صحبت‌هایی که ایران گفته، از روی صداقت است اما این هنوز حاصل نشده است. شاید موقت به نتایجی برسیم و بعداً تفاهمی حاصل شود.  

مذاکرات فعلی با قبل تغییر کرده است

* اینکه ترامپ نسبت به قبل تغییر کرده منجر به این شد که روند مذاکرات فعلی نسبت به مذاکرات قبل تفاوت داشته باشد؟

 مسقط مرکزی است که این کار را پیگیری می‌کند و مذاکرات به صورت غیرمستقیم است.  دو طرف به دنبال یک روند بُرد-بُرد هستند. اینطور نیست که آن‌ها بخواهند صددرصد باخت در مذاکرات داشته باشیم و یا ما نخواهیم امتیازی برای آن‌ها قائل شویم. لذا به نظر من شرایط مقداری با قبل فرق دارد. 

همان تندروهایی که می‌گفتند برجام را به آتش می‌کشیم در دولت سیزدهم آن را پذیرفتند

* در صحبت‌های خود به اپوزیسیون و مخالفان برجام و توافق ایران و آمریکا اشاره کردید. به نظر شما تندروها در قضیه برجام به خواسته خود رسیدند؟

خیر. اتفاقاً همان تندروهایی که زمانی می‌گفتند ما برجام را به آتش می‌کشیم و از بین می‌بریم، بعداً خودشان در دولت مرحوم رئیسی به مباحثی از برجام استناد کردند و پذیرفتند. تندروها همیشه باید چیزی داشته باشند. باتوجه به وضعیت معیشتی مردم و تنگناهایی که وجود دارد، باید برای حل مشکلات معیشتی مردم دست به دست بدهیم.  

وفاق فقط این نیست که نیروهای‌مان را در پست‌های دولتی چیدمان کنیم

وفاق فقط این نیست که نیروهای‌مان را در پست‌های دولتی چیدمان کنیم. بخشی از وفاق، در منافع ملی، روابط بین‌المللی و عرصه دیپلماسی تعریف می‌شود و باید کمک کنیم اهداف ملی و منافع ملی پیشرفت کند. فکر می‌کنم این سریع‌ترین مفهوم وفاق باشد.

زمان انتخابات طی 2 هفته به ۳۳ شهر رفتم

* وفاقی که اشاره کردید در حوزه سیاست خارجی بود. به نظر شما وفاقی که آقای پزشکیان شعارش را دادند، اجرا شد؟  

چند تفسیر از وفاق شد. عده‌ای وفاق را فقط برای چیدمان نیروهای خودشان تفسیر کردند و گفتند وفاق چیز خوبی است و اگر همه این پست‌ها را برای خود بخواهیم، وفاق خوبی صورت می‌گیرد. توجه نکردند که این دولت برخاسته از اصلاح‌طلبان بوده و از طرف اصلاح‌طلب‌ها مطرح و پیگیری شده است. من در عرض یکی، دو هفته به ۳۳ شهر رفتم و با آقای پزشکیان هم کاری نداشتم. ضمن این‌که برخی‌ها تفسیر نفاق از وفاق را اشتباه متوجه شدند. به این مفهوم که قبول نداشتند خالصانه و صادقانه از آقای پزشکیان حمایت کنند. گفتند فعلا اقتضای روزگار این است که حمایتی ظاهری داشته باشیم اما  در باطن داشتند، نقشه می‌چیدند که مثلاً در اوج قضایا، ناگهان وزیر اقتصاد را در مجلس برکنار کردند. اگر همکاری در وفاق است، باید کاری می‌کردند که این اتفاق نیافتد. برخی دوستان در ظاهر قضیه می‌گفتند همراهی می‌کنیم  اما در باطن همراهی نکردند.

برای افراد که در افکار عمومی جایگاه رفیعی دارند، پست دولتی تعیین‌کننده نیست

* به فعالیت‌های انتخاباتی خود اشاره کردید. یکی از نقدهایی که به عملکرد آقای پزشکیان وارد می‌شود همین است که حامیان و طرفداران خود در  زمان انتخابات را، بعد از رسیدن به ریاست جمهوری کنار گذاشت، افرادی مانند آذری جهرمی و ظریف. شما هم این نظر را قبول دارید؟

در مورد خودم اصلا بحثی ندارم. فردی در داخل دولت گفت، شما جایی گفتید ما خیلی عاشق خدمت هستیم و گدای قدرت نیستیم این‌ها قسمت دوم را خوب گوش کردند و گفتند خودشان گفته‌اند. اما در مورد آقای دکتر ظریف و فعالیت‌هایی که داشتند و دیگران، به نظر من رفتار خوبی صورت نگرفت و باید جبران می‌شد. ایشان در بخش راهبردی حتما می‌توانست موثر باشد. جایگاهی که افراد در افکار عمومی دارند حتما جایگاه رفیعی است و تنزل در مقام پست دولتی برای شخصیتی  که آنها دارند، تعیین کننده نیست.

اصلاح‌طلبان فقط در دو، سه وزارتخانه وزیر دارند/  اصولگرایانی که در کابینه جا خوش کردند، خدماتی برای مردم نداشتند

* باتوجه به این‌که در آستانه یک سالگی دولت چهاردهم هستیم، پیش‌بینی می‌کنید بازنگری از طریق دولت در پست‌ها و مناصبی که به نام وفاق ملی صورت گرفته، انجام می‌شود؟

حتما باید ترکیب کابینه تغییر کند. اصلاح‌طلبان فقط در دو، سه وزارتخانه وزیر شده‌اند. همین‌ها هم با مجلس گرفتاری دارند و به آنها توجه نمی‌شود. رضایت مردم اصل است  درصورتی که مردم راضی باشند کار آن وزیر می‌تواند ادامه پیدا کند. آن‌هایی که دستاوردی از نظر رضایت مردمی ندارند چرا باید به کار خود ادامه دهند؟ فکر می‌کنم آقای پزشکیان برای بعد از سالگرد تشکیل کابینه باید تدارک جدی‌تری در نظر داشته باشد تا تحولی ایجاد شود. آرزوی ما این است که ببینیم چطور به مردم خدمت می‌شود. فرقی نمی‌کند که فرد اصلاح‌طلب است یا اصولگرا همین‌که بتواند خدماتی ارائه دهد، ما قبول داریم. بسیاری از افراد حتی در اردوگاه اصولگرایی بوده‌اند و در کابینه خود را جا کرده‌اند، خدمات جالب توجهی برای مردم نداشته‌اند و رضایتی برای مردم حاصل نکرده‌اند.

تندروها با عنوان دفاع از سیاست‌های نظام برجام را آتش زدند

* شما در مجلس دهم حضور داشتید. مجلسی که در آن برجام به آتش کشیده شد. در حال حاضر اگر توافقی میان ایران و آمریکا صورت بگیرد، آیا مجدد شاهد چنین رفتارهایی از سوی تندروها به ویژه آن‌هایی در مجلس هستند خواهیم بود؟ 

فکر نمی‌کنم این وقایع تکرار شود. شرایط خیلی فرق کرده و مباحث فعلی خیلی با آن زمان تفاوت دارد. آن‌ها به‌رغم این‌که می‌دانستند، اما به قول خودشان به‌عنوان دفاع از سیاست‌های نظام، این کار را انجام دادند.  

در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1403 نیمی از جمعیت نیامدند، باید به این توجه کنیم. معتقدم باید مقداری جدی‌تر به این بپردازیم که هم رضایت آن‌هایی که آمده‌اند جلب و هم مشارکت آنهایی که نیامدند، جلب شود. در سال ۸۸، هشتاد و پنج درصد مردم پای صندوق رای آمدند که بی‌نظیر بود اگر میانگین را ۶۵ درصد بگیریم، باز هم الان مشارکت کمی داریم. سال آینده انتخابات شوراها را خواهیم داشت که باید مرتب با مردم گفت‌وگو کنیم. اگر بخواهیم رضایت مردم را جلب کنیم باید مقداری به اصلاح برخی روندها و ساختارها بپردازیم. ۷-۸ سال است بحث می‌کنیم و معتقدیم که باید جمهوریت سوم شکل بگیرد. درباره قانون اساسی دوبار رفراندوم داشته‌ایم و اصل ۱۷۷ هم این اجازه را می‌دهد. از سال ۶۷ تا الان حدود ۳۸ سال گذشته است و دست به ترکیب قانون اساسی نزده‌ایم. چه اشکالی دارد تا یک بازنگری جدی در قانون اساسی داشته باشیم؟

* بیشتر در کدام قسمت‌های قانون اساسی نیاز به بازنگری وجود دارد؟

37،38 مورد هستند که نیاز به بازنگری دارند. فرض کنید همین که رئیس بانک مرکزی باید توسط وزیر اقتصاد منصوب شود، نیاز به بازنگری دارد. در دنیا بانک مرکزی یک رکن مستقل است. علاوه بر این در مورد مباحث مختلف هم بحث‌های زیادی وجود دارد. همین‌که سران سه قوه باهم تصمیم می‌گیرند، در کجای قانون اساسی آمده است؟ در حالی که اگر لازم است در قانون اساسی لحاظ شود که سران سه قوه می‌توانند بنشینند و از طرف سه قوه تصمیم بگیرند.

نارضایتی‌ها ریشه اقتصادی دارند

* به نظر شما این نارضایتی‌هایی که اشاره کردید بیشتر کفه اجتماعی آن سنگینی می‌کند یا اقتصادی؟

این نارضایتی‌ها زمینه اقتصادی دارد و مردم گرفتار معیشت خود هستند اما  آثار اجتماعی آن بعداً فراوان می‌شود و مشکلات زیادی خواهیم داشت. اگر معیشت مردم را در نظر نگیریم در آینده حتما گرفتاری‌های فراوان اجتماعی و به تبع آن سیاسی و فرهنگی خواهیم داشت. بنابراین ریشه نارضایتی‌ها مشکلات اقتصادی است.

نکته پایانی 

ما نظام حزبی نداریم، انتخابات ما حزبی نیست. امکان دارد انتخابات جبهه‌ای و یا فراکسیونی باشد. باید این را حل کنیم و به سمت انتخاباتی برویم که حزبی باشد. در هیچ جای دنیا انتخابات بدون رقابت نیست و اگر هم بخواهند رقابت جدی باشد، باید احزاب فعال شوند. متاسفانه احزاب را به کلی نادیده می‌گیریم. من سال‌ها کار حزبی کرده‌ام و در خانه احزاب مسئولیت دارم. از زمانی که جناب آقای سیدمحمد خاتمی رئیس‌جمهور شدند صحبت ما این است که باید به سمت نظام حزبی برویم اما برخی باندها و جریان‌ها اجازه ندادند.