وقتی رکورد انتقال عضو اهدایی شکسته می‌شود
طرح انتقال عضو اهدایی با موتولانس اکنون باعث کاهش زمان انتقال، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و رضایتمندی خانواده‌های اهداکننده شده است.
اواخر اسفند ۱۴۰۲ بود که بالاخره اورژانس استان تهران برنامه انتقال عضو اهدایی پیوند با موتولانس را اجرایی کرد و برای اولین بار یک کلیه از بیمارستانی در جنوب تهران در کمتر از ۱۷ دقیقه به بیمارستانی در شمال پایتخت رسید. مسیری تقریبا ۸ کیلومتری که در پیک ترافیک تهران به ویژه در آخرین روزهای سال می‌توانست حداقل یک تا دو ساعت زمانبر باشد، اما اجرای طرح انتقال اعضای پیوندی با موتورهای اورژانس توانست رکورد زمانی انتقال عضو اهدایی در کشور بشکند. این طرح همچنان ادامه دارد و حالا از یک دستگاه موتولانس به ۴ دستگاه رسیده که البته به گفته محمداسماعیل توکلی، رئیس مرکز اورژانس استان تهران به ماهنامه دانشمند در صورت نیاز افزایش هم خواهد داشت.
تصمیمی که بالاخره اجرایی شد
یکشنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲، حوالی ساعت ۳ و تقریبا در پیک ترافیک تهران، «علی نوری ساعد» سرپرست موتولانس ناحیه غرب تهران اولین ماموریت اجرای پایلوت اهدای عضو با موتولانس در کشور را برعهده می‌گیرد. قرار بود یک کلیه از بیمارستان سینا در خیابان امام خمینی به بیمارستان هاشمی‌نژاد، حوالی میدان ونک منتقل شود. آن زمان نوری ساعد درباره اجرای این طرح به همشهری گفته بود طی کردن این فاصله ۸ کیلومتری در کوتاه‌دترین زمان هر چند که استرس زیادی داشت اما در نهایت موفقیت‌آمیز بودن آن، هم مسئولان اورژانس تهران را خوشحال کرد و هم کادر اتاق عمل بیمارستان هاشمی‌نژاد را ذوق‌زده. آنها باور نمی‌کردند که این انتقال با چنین سرعتی انجام شده باشد.
او همچنین در پاسخ به این سوال که چرا طرح اول با انتقال کلیه آغاز شده، توضیح داده: زمان‌هایی که برای پیوند یک عضو وجود دارد متفاوت است و کلیه بیشترین زمان را دارد، چیزی حدود ۷ ساعت. این عضو به عنوان پایلوت در نظر گرفته شد که در صورت بروز هر خطایی زمان از دست نرود و اگر مشکلی پیش آمد، عضو اهدایی از بین نرود یا جان یک بیمار به دلیل این تاخیر به خطر نیفتد.
ظرفیت قابل افزایش است
اکنون آن طرح پایلوت به یک برنامه اصلی برای اورژانس استان تهران بدل شده و رسیدن تمام اعضای اهدایی در بازه‌های زمانی 10 تا 20 دقیقه‌ای و بدون هیچ مشکل خاصی خیال متولیان نظام سلامت و پزشکان را درباره حفظ کیفیت راحت کرده است.
رئیس مرکز اورژانس استان تهران درباره اجرای این طرح به سه دستاورد اشاره می‌کند و به ماهنامه دانشمند می‌گوید: اجرای این طرح باعث شد که روز به روز سرعت رسیدن عضو اهدایی کاهش پیدا کند. در این مقوله زمان نقش بسیار مهمی دارد چون اگر طولانی شود احتمال موفقیت در پیوند را کاهش می‌دهد، به همین تمام تمرکز کاهش این مدت حتی در حد ثانیه‌هاست.
توکلی با بیان این که در گذشته برای افزایش سرعت انتقال هواپیمای بال ثابت هم اضافه کرده بودیم، ادامه می‌دهد: بعدتر از هلی‌کوپتر هم استفاده می‌شد اما به مرور به این نتیجه رسیدیم که می‌توانیم از وسایل نقلیه دیگر هم استفاده کنیم و به همین دلیل آمبولانس هم اضافه شد. اما با توجه به ترافیک شهر تهران این که این زمان به شدت کاهش پیدا کند، فراهم نمی‌شد. به همین دلیل موتولانس‌ها به مقوله انتقال عضو اضافه شوند. این در حالی بود که در سال ۱۴۰۰ تحقیقی انجام شد و نشان داد که هر ماموریت با آمبولانس یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان هزینه دارد و این مبلغ برای موتولانس ۲۶۰ تا ۲۷۰ هزار تومان بود که نشان دهنده به صرفه بودن این چنین ماموریت‌هایی می‌شود.
او تاکید می‌کند: دستاورد اول در اجرای این طرح این بود که به شکل قابل توجهی زمان رسیدن عضو به گیرنده کاهش پیدا کرد. دوم کیفیت عضو حفظ می‌شد و سوم خانواده اهداکننده هم به این آرامش می‌رسند که عضو آنها در نهایت صحت و سلامت و در کمترین زمان ممکن به دست گیرنده می‌رسد. این سه نکته حسن بزرگ اجراین طرح به شمار می‌رود.
این در حالی است سازمان اورژانس تهران ۲۵۰ موتور عملیاتی دارد و برنامه ریزی در این باره به گونه‌ای بوده که موتولانس‌ها از چرخه عملیات و خلل در چرخه خدمات‌رسانی ایجاد نشود. توکلی در این باره به استفاده از ۴ موتولانس برای انتقال اعضای اهدایی اشاره می‌کند اما می‌گوید که ناوگان موتولانس اورژانس تهران این آمادگی را دارد که در صورت ضرورت و متناسب با نیاز زمانی تعداد بیشتری از این دستگاه‌ها را مورد استفاده قرار دهد.
